قطار برجام کی به مقصد می‌رسد؟/ نشست برجامی که طولانی شد اما فرسایشی نه!

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در چهارمین جلسه نشست کمیسیون مشترک برجام که سه شنبه ۳۱ فروردین در گراندهتل وین برگزار شده بود،  قرار شد که گفت‌وگو‌ها مانند دو هفته گذشته باز هم  ادامه یابد،  تاکنون سه دور از مذاکرات ایران و ۴ + ١ در قالب کمیسیون مشترک برجام در وین و  یک جلسه هم به صورت مجازی برگزار شده است. در آخرین نشست، روسای هیئت‌های مذاکره کننده کشور‌های طرف برجام به بحث و بررسی در خصوص آخرین وضعیت گفت‌وگو‌های فنی و پیش‌نویس‌های اولیه متون و نحوه تداوم گفت‌وگو‌ها پرداختند.

 سید عباس عراقچی رئیس هیئت ایرانی در این نشست ضمن تصریح مجدد اصول و مواضع جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با برجام و مسیری که باید طی شود، روند کنونی گفت‌وگو‌ها را به رغم دشواری‌ها و چالش‌های موجود، رو به جلو ارزیابی کرد. عراقچی در عین حال تأکید کرد که هیئت ایرانی هر زمان که روند گفت‌وگو‌ها به سمت زیاده خواهی، وقت کشی و چانه زنی‌های غیرمنطقی برود، گفت‌وگو‌ها را متوقف خواهد کرد.

در این نشست، کشور‌های مشارکت کننده در برجام توافق کردند علاوه بر دو گروه کارشناسی فعلی (در حوزه لغو تحریم‌ها و هسته ای) هفته آینده یک گروه کارشناسی سوم نیز برای گفت‌وگو در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام ایجاد شود. هیئت‌ها پس از مشورت در پایتخت‌های متبوع خود، هفته آینده ضمن از سر گیری نشست کمیسیون مشترک برجام، گفت‌وگو‌های فنی و کارشناسی را دنبال خواهند کرد.

هجدهمین دور از نشست‌های کمیسیون مشترک برجام از روز ۱۳ فروردین به صورت برخط با مشارکت معاونان سیاسی ایران و کشور‌های ۱+۴ برگزار شد. نمایندگان کشور‌ها در نشست ۱۳ فروردین تصمیم گرفتند ادامه گفت‌وگو‌ها به صورت حضوری در وین برگزار شود. این مذاکرات تا سه شنبه ۳۱ فروردین ادامه داشت و با توافق طرف ها، قرار شده تا بعد از چند روز تنفس و مشورت هیئت‌های مذاکره کننده با پایتخت‌های خود، از چندروز آینده دوباره در وین از سر گرفته شود.

دیدارهای امیدوار کننده ایران و ۴ + ١ از نگاه غرب

سه ماه از  روی کار آمدن جو بایدن در مقام رئیس جمهور در آمریکا می‌گذرد، در نهایت گام‌های جدی را برای بازگشت آمریکا به برجام شاهد هستیم. هرچند هیئت سیاسی آمریکا هنوز مجوز ورود به نشست‌های رسمی را با توجه به خروج این کشور از برجام در می ۲۰۱۸ ندارد.

روز ۲۸ فروردین هم سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره کننده ارشد ایران در وین، از ارائه متون مد نظر هیئت ایرانی به طرف‌های مذاکره کننده کمیسیون مشترک خبر داد و گفت که تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و اشتراک در هدف نهایی بین همه وجود دارد و مسیری که باید طی شود، مسیری است که الان مقداری شناخته شده‌تر هست.

میخائیل اولیانوف رئیس هیئت روسیه در مذاکرات وین ۳۰ فروردین در صفحه توییترش نوشت که در نتیجه دو هفته رایزنی‌های فشرده، گفت‌وگو‌ها در خصوص احیای این توافق وارد مرحله تنظیم پیش‌نویس شده است. میخائیل اولیانوف نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین المللی اعلام کرد که اعضا نسبت به پیشرفت مذاکرات صورت گرفته طی دو هفته اخیر در خصوص روند احیای توافق هسته‌ای ابراز رضایت کردند. اولیانوف با انتشار پیامی در حساب توئیتری خود افزود که اعضا تصمیم گرفتند به مذاکرات تنفس داده و اجازه دهند تا هیئت‌ها تکالیف خود را انجام داده و با پایتخت‌هایشان مشورت کنند.

معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم که ریاست نشست کمیسیون مشترک برجام را بر عهده داشت، اعلام کرد که بررسی نتیجه مذاکرات فشرده‌ای که طی روز‌های گذشته در جریان بوده نشان می‌دهد که پیشرفت حاصل شده است. انریکه مورا در توییتی این پیشرفت را کاری شاق و حاصل تلاش‌های طاقت‌فرسا توصیف کرد و افزود: حالا ما به جزئیات بیشتری در کار نیاز داریم. وی نکته کلیدی را تعهد اعضای برجام به دو هدف اصلی مذاکرات یعنی الحاق آمریکا به برجام و اجرای کامل آن دانست.

نتیجه نشست های برجامی چه شد؟

عراقچی درباره نشست‌های کمیسیون مشترک برجام معتقد است که  این آمریکا است که باید اقدام نخست را انجام دهد، مذاکرات سخت است، اما ما حتما از مذاکرات فرسایشی اجتناب می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم کسی وقت کشی کند و بیهوده مذاکرات را طولانی یا فرسایشی کند، در عین حال در مذاکرات تعجیل هم نمی‌کنیم. به صورت کلی بنای ما این است، ولی خب این بستگی به این موضوع دارد که وقتی نتایج مذاکره این چند روزه به پایتخت‌ها برده می‌شود و بررسی در ارتباط با آن‌ها صورت می‌گیرد، چه تصمیمی در پایتخت‌ها گرفته می‌شود. تصمیم در پایتخت‌ها گرفته می‌شود و در مورد ما تصمیم در تهران گرفته می‌شود که آیا مذاکرات ادامه پیدا کند و یا نباید ادامه پیدا کند و یا اینکه به شکلی باید ادامه پیدا کند و با چه خط و مشی. وی ادامه داد: وقتی این‌ها در تهران تدوین و آماده شد انشاءالله ما با دستورالعمل جدید خود به مذاکرات بر خواهیم گشت.

وی در مورد ارزیابی‌اش از فضای مذاکرات وین که در روز‌های گذشته صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: فضای مذاکرات، فضای جدی است، فضای کاری و حرفه‌ای است و همه هیئت‌ها علاقه‌مند به حصول نتیجه هستند و تلاش‌ها در این چارچوب است که بتوانیم ترتیباتی را تنظیم کنیم و تصمیم‌گیری کنیم که منجر به احیا و اجرای برجام به صورت کامل شود، ولی برای موفقیت یک مذاکره فقط جدی بودن کافی نیست عوامل دیگری نیز وجود دارد. باید مواضع را طرفین درک کنند و تلاش کنند که این مواضع به هم نزدیک شود.

عراقچی ادامه داد: برای ما اصولی وجود دارد که تغییرپذیر نیست. ما حتما مخالف روند گام به گام هستیم. البته روند گام به گام مدت‌هاست که کنار گذاشته شده است و ما تاکید داریم که مذاکرات باید به صورت یکپارچه در مورد گام نهایی و آخر باشد. داریم آن را طراحی می‌کنیم و وقتی طراحی آماده شد در آن مشخص می‌شود که چه اقداماتی باید از سوی طرفین انجام شود. مشخص می‌شود که راستی‌آزمایی باید چگونه باشد و وقتی راستی‌آزمایی مشخص شد دقیقا در چه تاریخی و چگونه آمریکا به تعهدات خود برمی‌گردد و چگونه ایران نیز متعاقبا اقدامات خود را انجام می‌دهد.

این دیپلمات ارشد کشورمان گفت: هنوز زود است که نتایج را قضاوت کنیم. زود است که بگوییم که خوش بین یا بدبین هستیم، ولی در مجموع فکر می‌کنیم مسیری که می‌رویم درست است. عراقچی با بیان اینکه مذاکرات صورت گرفته بسیار فشرده است و تلاش ما این است که برسیم به مجموعه اقداماتی که آمریکا در زمینه رفع همه تحریم‌ها باید انجام دهد. راستی‌آزمایی در این زمینه صورت بگیرد و سپس ایران هم اقدامات خود را انجام دهد. بر روی این مجموعه اقدامات در حال کار کردن هستیم.

عراقچی ادامه داد: پیش‌نویس‌های مختلفی تقریبا توسط همه هیات‌ها ارائه شده، تبادل شده است و کار در این زمینه در حال انجام شدن است. تلاش ما این است که به یک سند واحدی برسیم که دقیقا وظایف آمریکا را مشخص کند. اقدامات ایران را روشن کند. نحوه راستی‌آزمایی را مشخص کند و همچنین ترتیب و تقدم اقدامات طرفین؛ که البته از نظر ما روشن است که آمریکا باید قدم اول را انجام دهد.

رئیس تیم مذاکره کننده کشورمان با تاکید مجدد مبنی بر سخت بودن مذاکرات افزود: ما حتما از مذاکرات فرسایشی اجتناب می‌کنیم. همانطور که از مذاکرات شتابزده اجتناب می‌کنیم. مذاکرات باید با دقت کامل انجام شود. اجاز نمی‌دهیم کسی وقت تلف کند و مذاکرات را طولانی و فرسایشی کند. در عین حال شتابزده و به صورت تعجیلی نیز کار نمی‌کنیم که خدای نکرده از موضوعی غفلتی صورت بگیرد. با دقت در حال پیش رفتن هستیم. راه آسانی نیست و مشکلات زیاد است. تعیین دقیق اقدامات احتیاج به کار حقوقی و فنی دارد که در حال انجام است و طبیعتا نتایج مذاکرات به صورت مستمر به تهران گزارش می‌شود.

وی ادامه داد: در بازگشت من به کشور گزارش‌های دقیق‌تری ارائه می‌شود. تصمیمات در تهران گرفته می‌شود و ما هم طبق دستورالعمل‌های تهران انشاءالله مذاکرات را ادامه می‌دهیم تا آنجایی که منافع کشور تامین شود در این مسیر گام برخواهیم داشت.

خانم جن ساکی سخنگوی کاخ سفید نیز روز ۲۷ فروردین در نشستی خبری، روند مذاکرات وین را رو به جلو توصیف کرد. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن هم به‌تازگی در گفت‌وگو با شبکه فاکس نیوز گفته بود که «درک جدیدی» در گفت‌وگو‌های وین ظاهر شده و تمرکز بر «پایبندی در برابر پایبندی» است.

مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مذاکرات وین درباره بازگشت آمریکا به برجام را سازنده توصیف کرد و گفت همه مسائل مربوط به تحریم و هسته‌ای روی میز قرار دارد. جیک سالیوان افزود: نخست آنکه گفت‌وگو‌های وین سازنده بوده است به این معنا که تلاش واقعی با پنج عضو دائمی شورای امنیت به علاوه آلمان از یک سو و ایران از سوی دیگر در حال انجام است تا همه مسائل مربوط به تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای روی میز قرار گیرد.

وی ادامه داد: بنابراین ما می‌توانیم در نتیجه توافق برای پیروی از مبنای پایبندی در برابر پایبندی به توافقنامه بازگردیم، اما من قرار نیست در تلویزیون درباره این سؤال که چگونه مسئله پایبندی در برابر پایبندی اجرایی می‌شود، صحبت کنم، آنچه من خواهم گفت این است که ایالات‌متحده قرار نیست تحریم‌ها را لغو کند، مگر اینکه ما این اطمینان را داشته باشیم که ایران واقعاً قصد دارد به تعهدات خود در توافقنامه عمل کند.

چقدر مانده که قطار برجام به مقصد برسد؟

ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری خود گفت که پیشرفت‌هایی در مذاکرات وین دیده شده است، اما همچنان مسیری طولانی در پیش داریم. این هم به خاطر این است که ما به صورت غیرمستقیم گفت‌وگو داریم، همچنین موضوعات آن ساده نیست بلکه پیچیده است، علاوه بر آن، بی اعتمادی بین ایران و آمریکا و بین ایران و سایر مذاکره‌کنندگان وجود دارد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به تشکیل دو کارگروه تخصصی در مذاکرات وین برای بررسی اقداماتی که ایران باید برای ادامه تعهداتش انجام دهد، و همچنین گام‌هایی که آمریکا برای ادامه پایبندی خود تحت برجام باید بردارد، اشاره کرد و گفت: ما آماده برداشتن گام‌های ضروری برای بازگشت به برجام هستیم که شامل برداشتن تحریم‌های ناسازگار با آن هستند.

پرایس درباره تحریم‌های آمریکا افزود: این موضوعاتی است که در کارگروه دوم در حال بحث است و نمی‌خواهیم به طور علنی درباره آن چیزی بگوییم. راب مالی در راه بازگشت به واشنگتن است و همچنان که در بیانیه روز گذشته کمیسیون مشترک آمده بود، مذاکرات در هفته آینده از سرگرفته می‌شود. دولت گذشته در قالب‌های مختلفی بر ایران تحریم اعمال کرد، در این مرحله ما بر روی تحریم‌هایی تمرکز داریم که با توافق هسته‌ای ناسازگار است. همچنین مناطقی وجود دارند که مورد پذیرش نیست و نگرانی وجود دارد که ناشی از رفتار ایران است.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره نشست‌های جاری در وین گفت که آن‌چه در وین اتفاق می‌افتد گفت‌وگو‌های فنی در خصوص چگونگی رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا و بازگشت دولت ایالات متحده به تعهدات خودش ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است. در مسیر درستی هستیم و پیشرفت‌هایی حاصل شده، ولی به این معنا نیست که گفت‌وگو‌ها به مرحله نهایی رسیده است.

وی افزود: چون هیئت ما برای فرسایشی شدن مذاکرات و گفت‌وگو‌ها در وین حاضر نشده، سعی کردیم متون خودمان را ارائه کنیم و از طرف مقابل خواستیم که سریعا وارد مصادیق و متون مشترک بشود. هر چه زودتر این اتفاق بیفتد، ما بهتر می‌توانیم به نتیجه فکر کنیم، اکنون خیلی زود است به آن فکر کنیم. الان در مرحله‌ای هستیم که باید گفت‌وگو‌ها در موضوعات سختی صورت بگیرد. عجله‌ای نداریم. آن چه مهم است این است که در چارچوب فرمایشات رهبر معظم انقلاب و سیاست کلی نظام بتوانیم منافع مردم بزرگ ایران را تامین کنیم. فکر می‌کنم تا به امروز گفت‌وگو‌ها در مسیر درستی حرکت کرده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به پرسشی درباره مطالب مطرح شده مبنی بر این‌که فهرست تحریم‌های تهیه شده در مذاکرات وین از سوی ایران شامل ۱۶۰۰ مورد تحریمی از جمله تحریم‌های برجامی و قبل و بعد از ریاست جمهوری ترامپ علیه ایران است و این‌که آیا طرف‌های مقابل این فهرست را پذیرفته‌اند؟ گفت: جزئیات گفت‌وگو‌ها در وین شاید به این نوعی که فرمودید، نباشد. من هم در اینجا نیستم که گفت‌وگو‌ها را در فضای عمومی جلو ببریم.

این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: ایران در چارچوب کمیسیون مشترک برجام با ۱+۴ تمامی نظرات خود را به صورت قاطع در چارچوب سیاست‌های کلی نظام بیان کرده است. البته موضوعات سختی وجود دارد و فکر می‌کنیم اگر دولت آمریکا تصمیم خودش را بگیرد که از میراث شکست خورده ترامپ فاصله بگیرد و سعی کند در مسیر انجام کامل تعهداتش قدم بردارد راحت‌تر جلو خواهد رفت.

انتهای پیام/