آرزو علومی بایگی محقق و پژوهشگر تاریخ شفاهی تربت حیدریه در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، گفت: نام سنت علفه به واسطه وجود علف و سبزی که یک پای سفره هفت سین و روز علفه است برآن گذاشته شده و آئینی ویژه است که در آن هم یاد و جای رفتگان سبز می‌شود و هم سنتی زنده و سبز برای زندگان است.
او افزود: علفه آئینی است که در آن یاد گذشتگان هر خانواده در طول سال گرامی داشته می‌شود و درون مایه علفه، تهیه مقدمات و به استقبال نوروز رفتن و یادکردن از درگذشتگان هرخانواده درسالی که گذشت می‌باشد و امروز در شهرهایی چون تربت حیدریه به شکلی ساده و انفرادی از سوی افراد و خانواده‌ها و در روستا‌ها به شکل زیبا و مفصل در مساجد برگزار می‌شود. در این میان آنان که درگذشته‌ای در آن سال داشته اند عید می‌گیرند و دعا می‌خوانند.
این کارشناس تاریخ ادامه داد: یک شب قبل از فرا رسیدن نوروز را عرفه یا علفه مرده‌ها می‌نامند و غذای این شب سبزی پلو با سبزی‌های صحرایی منطقه تربت حیدریه، چون نیمکلاغ است. در قدیم الایام وقتی فردی فوت می‌کرد خانواده او تا یکسال به حرمت مرده عزایی بودند و هیچ مراسم شادی مثل عروسی یا حنابندان نداشتند و با برگزاری مراسم علفه از عزا و غم و اندوه بیرون می‌آمدند و با آغاز سال نو آن‌ها هم مثل بقیه خانواده‌ها عید داشتند.
بیشتر بخوانید
علومی بیان کرد: در شهر بایگ تربت حیدریه الان هم رسم است که روز علفه برای همه افرادی که از سال قبل فوت کرده اند در مسجد همان محلی که زندگی می‌کردند مجلس ترحیمی برگزار می‌کنند و همه اقوام و هم محله ای‌ها به مسجد رفته و با قرائت فاتحه یاد آن مرحومین را گرامی می‌دارند و این سنت در همه مساجد شهر بایگ برگزار می‌شود.
او تصریح کرد: شاید در یک مسجد برای یک نفر مراسم علفه برپا باشد و در مساجد دیگر حتی برای چندین نفر به صورت همزمان برگزار شود که باعث شلوغی و ازدحام مجلس می‌شود، در پایان مراسم هم مردم با حضور بر سر مزار اموات برای شادی روح درگذشتگان به قرائت فاتحه می‌پردازند و شیرینی و حلوا و شکلات خیرات می‌کنند.
این کارشناس تاریخ تاکید کرد: این مراسم به منزله پایان سوگواری و اجازه دادن به آشنایان برای برگزاری مراسم نوروز است و در قدیم در بایگ رسم بر این بوده که در روز علفه در منزل فرد متوفی به یاد او چراغی از پیه‌دان روشن می‌کردند و این چراغ را روی طاقچه جلو آینه می‌گذاشتند؛ چراغ را نباید کسی خاموش می‌کرد تا اینکه نفت چراغ تمام شده و خودش خاموش شود که این رسم الان منسوخ شده است.
علومی اظهار کرد: یکی دیگر از سنت‌های پسندیده شهر بایگ این است که خبر فوت کسی که نزدیک به سال تحویل می‌میرد را منتشر نمی‌کنند، بایگی‌ها معتقدند اگر ما عزادارشدیم نباید با دادن خبرمرگ چهره اقوام و همسایه و مردم مکدر بشود؛ آن‌ها بعد از سال تحویل کم کم خبر فوت عزیز خود را منتشر می‌کنند و صاحبان عزا سعی می‌کنند مجالس روضه‌خوانی را از مساجد جمع کنند تا صدای گریه و زاری‌شان، شادی مردم را مخدوش نکند و دیگر اینکه صاحبان عزا سعی می‌کنند مراسم خود را کوتاه برگزار کنند.
انتهای پیام//ا. غ