به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی تجارت پرسودی را در سطح جهان به خود اختصاص داده است، به‌گونه‌ای که براساس آخرین آمار ارائه شده در دنیا میزان سرمایه در گردش آن سالانه حدود یک هزار میلیارد دلار است، اما آنچه اهمیت این سنگ‌های با ارزش را در گردش مالی چند برابر می‌کند، بحث فرآوری و تراش این سنگ‌های قیمتی است.
این هنر گذشته‌ای درخشان دارد آثار به دست آمده از اکتشافات باستان‌شناسی گویای این مطلب است که ورود سنگ‌های قیمتی به زندگی آدمی تقریبا به شش هزار سال پیش و به دوران انسان اولیه برمی‌گردد، یعنی زمانی که برای ایجاد ابزار و سلاح از سنگ، هنر گوهرتراشی بکار برده می‌شد.
با وجود آنکه گوهرتراشی در آن زمان عامل مهمی در کمک به انسان‌های اولیه برای شکار و زندگی بود، نشانه‌های تاریخی هم نشان می‌دهند که اولین کاربرد سنگ‌های قیمتی در زندگی بشر، مصارف زینتی و زیور آلات شخصی بوده است.
بدون در نظر گرفتن علت تراش و کنده کاری سنگ، این کار به عنوان بخش مهمی از زندگی روزمره و فرهنگ تلقی می‌شد و همچنان نیز به همین صورت باقی مانده است. در این میان، ایرانیان از اولین اقوامی بودند که با استفاده از کانی‌های موجود در طبیعت و تغییر شکل دادن آنها، علم گوهرشناسی را پایه‌گذاری کردند.
تجارت سنگ‌های قیمتی در سده گذشته از چنان گستردگی در جهان برخوردار شده که اقتصاد شماری از کشور‌ها را، تحت تأثیر مستقیم خود قرار داده است.
در حال حاضر تایلند در زمینه تجارت سنگ‌های رنگی از جمله پیش‌روترین کشورهاست و لقب عروس سنگ‌های قیمتی جهان را کسب کرده است.
بیشتر بخوانید
به گفته کارشناسان، ارزش‌افزوده سنگ‌های قیمتی فرآوری شده تا هفت برابر قیمت سنگ‌خام و سنگ‌های نیمه‌قیمتی تا سه برابر قیمت سنگ خام آنها است و همین آمار و ارقام کافی است تا به ضرورت توسعه تراش سنگ‌های تزئینی و فرآوری آنها پی ببریم.
با وجود اینکه ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا به لحاظ وجود تنوع معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی به شمار می‌رود، اما به گفته مسئولان، سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی ایران از سهم ناچیزی در بازار‌های جهانی برخوردار است.
ایران از یک‌سو سرشار از معادن سنگ‌های قیمتی است که به بهشت گوهرشناسان معروف شده است و انواع و اقسام سنگ‌های قیمتی به جز الماس در آن یافت می‌شود. براساس آخرین آمار، چهار میلیارد تن ذخیره سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در کشور شناسایی شده، اما از سوی دیگر سهم پنج صدم درصدی ایران از تجارت جهانی نشان‌دهنده این موضوع است که در بحث فرآوری سنگ‌های قیمتی نسبت به رقیبان خود در دنیا عقب‌مانده است.
کشف زیبایی نهفته در یک تکه سنگ و تراشکاری بر روی آن، علاوه بر خلق یک اثر هنری ماندگار، فرصتی است برای کارآفرینی و ایجاد اشتغال؛ در این گزارش به سراغ یکی از کارگاه‌های گوهر تراشی در چهارمحال و بختیاری رفتیم تا از نزدیک با نحوه کارشان آشنا شویم.
خانم ایمانی مسئول طرح گوهرتراشی در چهارمحال و بختیاری گفت: تراش سنگ‌های قیمتی و جان دادن به آن ها، با توجه به وقت و زمانی که هر هنرجو دارد در ماه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ عدد سنگ را تراش می‌دهند.
اولین حلقه در چرخه فرآوری، آموزش تخصصی گوهرتراشی است که در چهارمحال و بختیاری گام‌هایی در این راه برداشته شده است.
خانم پاکنژاد افزود: سنگ‌هایی که در حال حاضر کارآموزان در استان آنها را برش می‌دهند انواع عقیق، شجر، سلیمانی و فیروزه است.
برای تبدیل سنگ خام به یک گوهر زیبا سه مرحله حساس و مهم وجود دارد
۱- برش سنگ راف
نظر به اینکه جواهرات مرغوب از نظر تکنیکی نادر هستند؛ نوع برش، انتخاب مکان مناسب روی سنگ خام برای برش، ضخامت برش، حذف رگه‌ها و ناخالصی‌ها و ترک‌ها و رفع حفره‌ها و ناخالصی‌های عمده به وسیله برش بسیار مهم است. زیرا در یک سنگ جواهر خام امکان وجود ترک ها، شکاف ها، ناخالصی‌های بزرگ چسبیده به سنگ خام، رگه‌های ناخالصی درون سنگ وحفره‌های داخلی وجود دارد، که با یک انتخاب درست از مکانی درست میتوان تقریبا بیشتر این عوامل ناخواسته را حذف کرد. پس در سنگ‌های جواهر خام برش اولیه بسیار اهمیت دارد.
۲- تراش سنگ قیمتی
مهارت یک جواهر تراش نکته مهم دیگری است که در صنعت جواهر تراشی اهمیت فوق العاده دارد. در صورت اشتباه و عدم دقت در تراش یک جواهر به سختی این اشتباه قابل اصلاح وجبران است، و در مواردی نیز این اشتباه برگشت پذیر نیست؛ لذا تبحر و مهارت جواهر تراش تاثیر بسزایی در قیمت محصول نهایی خواهد داشت.
۳-پولیش سنگ تراش خورده
پولیش آخرین مرحله و در واقع حساس‌ترین مرحله از مراحل سه گانه می‌باشد که هم به لحاظ زمان بر بودن و هم به لحاظ حساسیت بسیار مهم است، در این مرحله تلاش می‌شود تا با انواع سمباده ها، پوست‌های پولیش و در نهایت پودر‌های مخصوص پولیش سنگ‌های قیمتی، جلا و درخشندگی مورد نظر را بروی سنگ‌های تراش خوره ایجاد نمود.
در مرحله پولیش ابتدا از پوست‌هایی با زبری زیاد (حدود ۴۰۰) و در نهایت از پوست‌هایی با زبری کم (حدود سه هزار) استفاده می‌گردد، در مواردی نیز سعی می‌شود از پودر پولیش برای جلا و درخشندگی نهایی استفاده گردد.
ایران جزو ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر میزان ذخایر و کیفیت سنگ‌ها است که ارزش صادرات این سنگ‌های قیمتی حدود ۵۰۰ میلیون دلار از این تجارت سودآور جهانی است.
از خوبی‌های این صنعت این است که افراد می‌توانند بعد از آموزش به طور مستقل وارد بازار کار شوند و از دل سنگ در آمدزایی داشته باشند.
کارآموزانی که در این حرفه مشغول به فعالیت هستند، گفتند: گوهر تراشی شغل مناسبی است که می‌شود هم در خانه بود و هم درآمد خوبی را هم کسب کرد.
خانم ایمانی افزود: این سنگ ها، چون نیمه قیمتی هستند به کشور‌های عربی صادر می‌شوند برای استفاده در ساخت استخر، سونا و جکوزی، ولی سنگ‌های قیمتی برای ساخت انگشتر، دستبند، گردنبند و دیگر اقلام به کار می‌رود.
فروشندگان طلا و بلیجات در چهارمحال و بختیاری گفتند: به جهت نوسانات قیمت طلا، مردم به استفاده از بدلیجات و زیورآلات روی آوردند و انگشتر‌های زنانه و مردانه که با سنگ‌های قیمتی تهیه می‌شود، از ۷۰ تا ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
افزایش صادرات، جلوگیری از خام فروشی و اشتغالزایی از دیگر مزایای این هنر صنعت است و زیورآلاتی که با سنگ‌های معدنی آراسته می‌شوند علاوه بر اشتغالزایی مقاوم کننده پایه‌های اقتصاد کشور هستند.
در کشور ما ۷۰ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد که اگر استخراج و فرآوری آن به خوبی مدیریت شود می‌توانیم سهم بسیار بیشتری در بازار جهانی گوهر سنگ‌ها داشته باشیم.
کشور‌هایی همچون افغانستان و تاجیکستان و کشور‌های همجوار نیز دارای معادن غنی، چون زمرد، لعل، بدخشان و لاجورد هستند، اما یکی از غنی‌ترین معادن دنیا همراه با تنوع بالا در زمینه سنگ‌های قیمتی در کشور ما وجود دارد.
اگر بتوانیم تراش سنگ‌های قیمتی را در کشور نهادینه کنیم در بحث اشتغالزایی می‌توانیم به وضعیتی پایدار، مولد و صادراتی برسیم و از مزایای آن استفاده ملی ببریم و ظرفیت‌های معدنی ما در این زمینه برگ برنده ما است که با آموزش می‌توانیم وارد رقابت در عرصه جهانی شویم.
صادرات و واردات صنعت گوهر‌های قیمتی در ایران با در نظر گرفتن منابع و معادن بسیار خود که بیش از ۲۵۰ نوع سنگ از جمله انواع گارنت ها، سفایر، سنگ یاقوت، فیروزه، عقیق، انواع کوارتز، کریزوکولا، فلوریت، تورمالین، یشم، مالاکیت، آندالوزیت و... را شامل می‌شود، ولی از بازار تجارت گوهر‌های با ارزش تقریبا سهمی نزدیک به صفر دارد.
در استان‌هایی از جمله خراسان، سیستان و بلوچستان، همدان و... با توجه به پتانسیل بالای خود از نظر ذخایر سنگ‌های قیمتی و همچنین در نظر گرفتن نزدیکی با کشور قطر و چین که از واردکنندگان این نوع سنگ‌ها می‌باشند می‌تواند بسیار در تولیدثروت ملی کارساز باشد.
طراحی، تراش و پولیش سنگ‌ها می‌تواند باعث ایجاد شغل شده و حتی زنان خانه دار نیز می‌توانند به آن مشغول شوند. با توجه به اینکه سود تجارت جواهرات و گوهر‌های قیمتی بسیار بالا است و ایران نیز در بین کشور‌های اسلامی دارای منابع بسیار بیشتری بوده است بدیهی است که با حمایت دولت و برنامه ریزی اصول در این باره می‌توانیم در این تجارت پرسود سهمی داشته باشیم.
گوهر تراشی آغاز یک زنجیره تولید است، تولیدی که می‌تواند با چاشنی هنر، محصولات صادراتی استان را متنوع‌تر کند و اشتغال و درآمد پایداری را برای استان ایجاد کند.
متاسفانه ناشناخته بودن صنعت گوهر‌های قیمتی که پتانسیل اشتغال بالایی نیز دارند و می‌توانند در این اقتصاد تورمی امروزه به ما کمک کند، باعث شده اندک منابع با ارزشی نظیر فیروزه و عقیق به صورت خام و بدون فرآوری به صورت عمدتا قاچاق به کشور‌هایی مثل پاکستان، سوئیس و اندونزی ارسال شده و مجدد به صورت قاچاق به کشورمان باز گردند!
این کار باعث استفاده دیگر کشور‌ها از مواد اولیه ما شده و بازار داخلی را نیز راکد می‌گرداند؛ بنابراین با استفاده از امکانات صنعتی و افراد متخصص و علاقمند بومی می‌توانیم از هر گرم این سنگ‌های خام را تبدیل به گوهر کرده و از فروش آنها در مارکت جهانی، ارز فراوانی وارد کشور نماییم.
گزارش از عرفانه نعمتیان
انتهای پیام/ع