به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران جوان، حدوداً یک سال قبل از به پایان رسیدن دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا طی مذاکراتی با سران طالبان عنوان کرد آمریکا نیروهایش را ظرف ۱۶ ماه از افغانستان خارج می‌کند و در قبال آن طالبان هم باید متعهد شود ارتباط خود با القاعده را قطع کرده، سطح خشونتها را کاهش داده و برای رسیدن به توافقی پایدار با دولت افغانستان بر سر میز مذاکره حاضر شود. ولی به گفته مقامات آمریکایی تنها چند ماه پس از این مذاکرات طالبان نشان دادند پایبند بر توافقات صلح نیستند؛ به ویژه زمانی که با توجه به شواهد موجود، آنها ارتباط خود با القاعده را بیشتر کردند، اما با این حال، آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ تعداد نیرو‌های نظامی مستقر خود در خاک افغانستان را از ۱۴ هزار نیرو به حدود ۲۵۰۰ نیروی نظامی تقلیل داد.
حالا چند هفته‌ای می‌شود که دولت بایدن بر سر کار آمده و از همان روز‌های اول مشخص شد که قرار است برخی تصمیمات اتخاذی در زمان دونالد ترامپ را لغو کرده و در مورد برخی دیگر با ملاحظاتی آنها را بازنگری کند. سوال اصلی در مورد سیاستهای آمریکا در زمان بایدن این است که آیا چهل و ششمین رییس جمهور آمریکا نیز بر همان طبل سالهای پیش در مورد افغانستان خواهد کوبید یا اینکه رویه جدیدی را در پیش خواهد گرفت؟ تصمیمات آمریکا در افغانستان علاوه بر اینکه در داخل برای آمریکاییها اهمیت دارد و براساس نظرسنجیها بیش از ۶۰ درصد از مردم مخالف حضور نظامی آمریکا در افغانستان هستند، برای متحدان منطقه‌ای آنها هم مهم است. در حال حاضر، متحدان آمریکا از جمله فرانسه، انگلیس و آلمان حدود ۸ هزار نیروی مستقر در خاک افغانستان دارند و سیاست آمریکا در مورد خروج و یا ماندن نیرو‌های نظامی در این کشور میتواند در تصمیمات آینده کشور‌های اروپایی هم حائز اهمیت باشد.
حالا جو بایدن چهارمین رییس جمهور آمریکاست که در زمان ریاست جمهوری خود با چالش جدی حضور در خاک افغانستان مواجه است، ولی با توجه به شرایط انتخاباتی بایدن و نیز مشکلات عدیده داخلی و بین المللی برای آمریکا در این دوران به نظر می‌رسد رییس جمهور فعلی آمریکا این بار با چالشی جدی در مورد افغانستان و حضور نیرو‌های آمریکایی در این کشور مواجه است.
پنتاگون هم به دلیل اینکه فعلاً از عملکرد فرمانده نظامی منتخب در دولت بایدن مطمئن نیست سه سناریو را حاضر کرده؛ اینکه فعلاً در خاک افغانستان بماند، افغانستان را به کلی ترک کند و یا اینکه نیرو‌های نظامی خود را آرام آرام از منطقه خارج کند. این گزینه‌ها در کاخ سفید در حال بررسی هستند. آخرین فرصت بایدن طبق توافقنامه صلح اول می ۲۰۲۱ یعنی نزدیک به بیستمین سالگرد حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های دوقلو و لشکرکشی آمریکا به بهانه ریشه کنی القاعده به افغانستان است. طی این دو دهه استراتژی آمریکا در افغانستان بار‌ها تغییر کرده؛ یک بار به بهانه ریشه کنی تروریسم، یک بار برای گسترش دموکراسی و بار دیگر برای ارتقای فرهنگی در افغانستان طرح‌های خود را پیاده کرده اند. بایدن بار‌ها در زمان نخست وزیری خود در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما موضوع حضور حداقلی در افغانستان را مطرح کرده بود؛ چیزی که حالا به چالش سیاسی خودش در ریاست جمهوری تبدیل شده و خیلی‌ها منتظرند ببینند حالا آمریکا چه تصمیمی در مورد حضور نظامیان خود در خاورمیانه اتخاذ می‌کند.
مسئله‌ای که در حال حاضر تردید را برای جو بایدن بیشتر می‌کند مذاکراتی است که در قالب توافقنامه صلح در زمان دونالد ترامپ با سران طالبان انجام شده است. در حال حاضر، معلوم نیست خروج آمریکا به طور کامل از افغانستان میتواند به روند صلح و مذاکره بین طالبان و سران دولتی افغانستان منجر شود یا خیر. از این رو گزینه محتمل برای رییس جمهور آمریکا تمدید شش ماهه فرصت خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از افغانستان است موضوعی که معلوم نیست مشاوران ارشد و پنتاگون از یک سو و سران و رهبران طالبان از سوی دیگر با آن موافقت کنند.
از زمان پیمان آسیای جنوب شرقی تا پیمان سنتو، از حمله شوروی سابق به افغانستان و ظهور طالبان و نیز حملات ۱۱ سپتامبر تا مذاکرات صلح سال گذشته سران طالبان با دونالد ترامپ و نیز ارتباط مجدد طالبان افغانستان با پاکستان، موضوع بودن یا نبودن آمریکا در خاک این کشور فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده، اما چالش‌ها همچنان بر سر جای خود باقی است و فعلاً راه حلی برای آنها پیدا نشده است. پاکستان انتظار دارد آمریکا نفوذ هند در افغانستان را کاهش دهد و سران افغان را راضی کند تا با دولت پاکستان بر سر موضوعات منطقه‌ای کنار بیاید. موضوعی که البته چالش آمریکا در زمان فعلی در افغانستان را افزایش می‌دهد و بر پیچیدگی موضوع می‌افزاید.
برخی مطالعات استراتژیک از سوی کنگره نشان می‌دهد شاید در زمان فعلی بهتر باشد آمریکا در مورد خروج نیرو‌های نظامی خود از خاک افغانستان کمی تامل کند. چرا که تخلیه نیرو‌های نظامی از این کشور در شرایط فعلی که طالبان از ابزار‌های خود برای نزدیک شدن به دولت افغانستان و مذاکره با آنها استفاده می‌کند میتواند به جنگی داخلی میان مخالفان و موافقان حضور طالبان در سیاست افغانستان تبدیل شود.
مخالفان خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان معتقدند اگر بایدن در تصمیم‌گیری‌های خود در مورد این کشور عجله کند و قصد اجرای نمایشی سیاسی در این کشور را داشته باشد شاید شکستی استراتژیک پس از ۲۰ سال حضور در خاک افغانستان در انتظار آمریکا باشد؛ زیرا بدون شک پس از خروج آمریکاییها، نیرو‌های طالبان احساس قدرت بیشتری خواهند کرد و در عرصه سیاسی به تاخت و تاز با دولت این کشور می‌پردازند.
بسیاری هم معتقدند قطعاً در شرایط فعلی جنگ رویه مناسبی برای حل مشکلات سیاسی در افغانستان نیست؛ در عوض آمریکا به دنبال این است که طالبان را بر سر تعهدات خود بازگرداند؛ اینکه ارتباط خود با گروه‌های تروریستی از جمله القاعده را کاهش دهد و نیز در مناسبات خود در سطح اجتماعی و سیاسی با مردم افغانستان تجدیدنظر نماید. تمامی این پیشفرض‌ها در مورد سیاستهای بایدن در افغانستان در حالی است که حضور دو دهه گذشته آمریکا در خاک افغانستان به بهانه حذف گروه‌های افراطی و تروریستی از جمله القاعده و بازگرداندن صلح به این کشور بوده؛ اهدافی که تا به امروز و پس از گذراندن ۳ دوره کامل ریاست جمهوری در آمریکا هنوز محقق نشده است.
حال با توجه به اینکه بایدن در هفته‌های نخست حضور خود در کاخ سفید و حتی پیش از آن در سخنرانی‌های انتخاباتی اعلام کرد تا اردیبهشت سال آینده نیرو‌های نظامیش قصد ترک خاک افغانستان را ندارند، همین موضوع موجب شد تا نیرو‌های طالبان کمی زودتر به تعطیلات زمستانی خود پایان دهند و برای تمرینات نظامی دوباره راهی خطوط مقدم شوند. به گفته برخی رهبران طالبان چندین موضوع از جمله "بن بست" در مذاکرات صلح با دولت افغانستان و نیز تردید در مورد آینده سیاسی این کشور با توجه به تغییرات سیاسی در کاخ سفید و تردید در مورد اهداف بایدن در این کشور همگی موجب شده رهبران طالبان به حالت آماده باش در بیایند.
از طرفی پایبندی به توافق صلح یعنی همان چیزی که کنگره آمریکا به عنوان برگه برنده خود در مذاکرات با طالبان بر آن پافشاری دارد چیزی نیست که تنها به دست رهبران طالبان اجرایی باشد. طالبان در افغانستان به پشتوانه آی اس آی پاکستان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. مصالحه با طالبان در افغانستان شروطی از سوی پاکستان به همراه دارد که تا زمان برآورده نشدن آن نمیتوان چندان به صلح خوشبین بود. به گفته برخی کارشناسان، پاکستان تا زمانی که به خواسته‌های خود از جمله توافق با دولت افغانستان برای کاهش نفوذ هند در این کشور و نیز توافق با دولتی دست‌نشانده در افغانستان برای هماهنگی با اسلام آباد دست نیابد نمیتوان بر پایبندی طالبان به مفاد توافقنامه صلح امیدوار بود. از این رو تا زمانی که پاکستان به اهداف مدنظر خود در افغانستان نزدیک نشود و نتواند به بازار‌های تجاری در آسیای مرکزی دست پیدا کند نمیتوان به صلح طالبان در کابل امیدوار بود. حقیقتی که شاید آمریکاییها هم به آن پی برده‌اند و می‌دانند که بازی طالبان به این زودیها تمام‌شدنی نیست.
جو بایدن در زمان خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از سایگون در ویتنام جنوبی نماینده مجلس سنا بود و تصویر پرواز بالگردهای نظامی آمریکا در حال خروج نیرو‌های نظامی از خاک ویتنام را به خوبی در ذهن دارد. حالا به نظر می‌رسد از تکرار خاطرات شکست استراتژیک در ویتنام جنوبی در خاک افغانستان هراس دارد. حال چهل و ششمین رییس جمهور آمریکا تردید دارد که آیا خروج نیروهایش از جایی که برای ریشه کنی تروریسم به آنجا آماده بود تصویر پیروزمندانه از وی از اذهان باقی خواهد گذاشت یا اینکه خاطرات اشتباهات سیاسی را به یاد خواهد آورد.
اما آنچه در این خصوص حائز اهمیت است خواسته مردم افغانستان مبنی بر خروج هر چه سریعتر نیرو‌های آمریکایی از خاک این کشور و حمایت همه جانبه کشور‌های منطقه از جمله چین، پاکستان و ایران از روند صلح در افغانستان است. اتفاقی که البته به نظر می‌رسد آمریکا از ترس از دست دادن زمین بازی خود در افغانستان پس از حدود ۲۰ سال حضور در خاک این کشور به این راحتی‌ها حاضر به زیر بار رفتن آن نیست. همچنین تصمیم‌گیری در مورد سیاستهای خارجی در آمریکا موضوعی نیست که به تنهایی بر عهده رییس جمهور این کشور باشد، تمامی نهاد‌های مهم از جمله کنگره در این سیاست‌ها نقش دارند و باید اعمال‌نظر کنند از این رو بعید به نظر می‌رسد بتوان در مورد تغییر سیاستهای آمریکا در افغانستان به این زودیها خوشبین بود.
انتهای پیام/