شهاب الدین ارفعی کارشناس ارشد معماری دانشگاه تهران که چهل سال از فعالیت او در حوزه معماری می‌گذرد، درباره وضعیت فعلی هنر معماری و همچنین دستاورد‌های معماری ایران در دهه‌های اخیر به خبرنگار حوزه تجسمی گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: من قبول ندارم که امروزه دست ما در حوزه معماری کاملا خالی است، اما فکر می‌کنم، می‌توانست خیلی پر تر از این باشد. نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که شکوفایی معماری ایران روز به روز به سایه رفت. این اتفاق تا جایی جلو رفت که امروزه مورد انتقاد بسیاری هستیم؛ بنابراین می‌پذیرم که افول داشتیم، اما قبول ندارم که کلا هیچ چیز نداریم.
وی درباره دلایل این وضعیت توضیح داد: ما امروزه در همه زمینه‌ها کمتر اندیشه و کمتر هم کار می‌کنیم. گرایش عمومی جامعه به سمتی حرکت کرده که بیشتر موضوعات تئوریک مهم شده اند. در دوره‌ای که ما درس می‌خواندیم، کمتر کسی به مدرک دکترا در این حوزه فکر می‌کرد، اما الان همه دکتر هستند. یعنی اگر شما در خیابان هم قدم بزنید، حتما چند دکتر معماری می‌بینید، اما مسیر این دکتر‌ها به یک درک تئوریک ویژه و موضوعات مفهومی خاص رسیده و آن‌ها را از درک اثری که ساخته می‌شود و کاربردی است، بر حذر داشته است. یعنی روز به روز ساخت و ساز‌ها از اندیشه معماری فاصله گرفته اند.
بیشتر بخوانید:
عضوانجمن مفاخر معماری ایران افزود: معماران امروزی در حوزه آموزش معماری توانمند هستند، اما معماران گذشته، در کنار آموزش معماری، آن را به صورت عملی هم تجربه می‌کردند. امروزه موضوعاتی که برای استادان و مربیان این رشته اهمیت دارد، خیلی برای مهندسانی که ساخت و ساز می‌کنند، مفهوم نیست و بالعکس؛ به عبارتی، این دو گروه زبان را همدیگر نمی‌فهمند، در نتیجه محصولی که برآیند اندیشه و عمل این دو مجموعه باشد، پدید نمی‌آید.
وی با اشاره به نقش مهم ناپایداری مدیریت‌ها در کیفیت ساخت و ساز‌های اخیر گفت: هر مدیری می‌خواهد به هر کیفیتی در دوره خودش یک پروژه تمام کند. چنین شخصی فکر نمی‌کند که هزینه مصرفی چقدر ماندگار خواهد بود. همچنین نظام آموزشی هم در پدیدار شدن این وضعیت بسیار مهم است. عوامل متعددی هم در ضعف نظام آموزشی نقش دارند که یکی از آن‌ها هم من هستم. چون من هم سال‌ها تدریس کردم، اما نمی‌دانم که چرا نتوانستم مباحثی را که الان بررسی می‌کنم، به دانشجویانم تفهیم کنم.
ارفعی درخصوص جذابیت‌های آثار معماری امروز برای جذب توریست بیان کرد: آثاری که ما امروز تولید می‌کنیم عمدتا از شان و ارزشی که بتوانند جاذبه‌ای برای توریست‌ها باشند، برخوردار نیستند. آن چیزی که قدیمی تر‌ها برای ما ساخته و به میراث گذاشته اند، هم از نظر کیفی جذابند و هم نوستالژیکی هستند که ما را جذب خود می‌کنند. مثل آثاری که قبل از دوره قاجار داریم. البته صرف ارزشمند بودن یک اثر نیست که توریست جذب می‌کند. مثلا ممکن است یک اثر خیلی از نظر معماری ارزشمند نباشد، اما خاستگاه یک حادثه تاریخی باشد؛ در اینصورت می‌تواند جاذبه توریستی محسوب شود. علاوه بر این ممکن است، اثری داشته باشیم که قبلا کاربرد داشته، اما امروز به خاطره تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید:
وی ادامه داد: در کل امروزه، معماری با جوهره‌ای که در آن به کار می‌رود، به شدت افت کرده است. یک بخش از دلایل این وضعیت هم برعهده اندیشه‌های مدرنیستی است که بیشتر به عملکرد فکر می‌کند. یک بخش هم تقصیر اقتصاد است. لازم است فکر کنیم که ۵۰ سال دیگر شهر ما چه شکل و روزی خواهد داشت. برای به روزرسانی احساس نوستالژیک نباید آثار کهن را کپی کنیم. به نظرم بسیار مهم است که جوهره، ذات و معنای درونی اثر قبلی را به نحوه امروزی معرفی کنیم.
طراح سردر دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه شهر‌های ما به شدت شبیه هم شده اند، گفت: الان دیگر نمای مشهد، بندرعباس، ارومیه و... فرقی با هم ندارد. فکر می‌کنم همه این‌ها از طرح تفصیلی خاصی بهره گرفته اند که در آن، ضوابط برای همه شهر‌ها واحد است. البته در حال حاضر بنده به همراه دوستان در کمیته‌های نمای شهری شهرداری کار‌هایی انجام می‌دهیم. سیمای شهری امروز نسبت به ده سال پیش خیلی بهتر است، امیدوارم که چنین طرح‌هایی، تداوم داشته باشد.
انتهای پیام/