مهدی پورفتح، مدیر پژوهش‌های کاربردی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره عدم تجاری سازی مقالات ایرانی، اظهار کرد: باید به این موضوع توجه شود که در حوزه مقالات علمی در سطح دانشگاه‌های بین‌المللی رقابت بر سر مرز‌های دانش است و چندین دهه طول می‌کشد تا به فرآیند تجاری سازی تبدیل شوند.
او افزود: حوزه‌هایی با اثر بخشی کوتاه مدت هم داریم که اغلب کمتر هستند و زودتر به محصول می‌رسند. در واقع تجاری سازی محصولات کاملا بستگی به حوزه، رشته و بازار مصرف دارد.
پورفتح تصریح کرد: معمولا مرز‌های دانش اولین کاربردهایشان در صنایع نظامی و امنیتی است و پس از سال‌ها تجاری سازی عمومی می‌شوند. مثلا در آمریکا خیلی از پروژه‌های وزارت دفاع به دانشگاه MIT (رتبه ۱ فنی- مهندسی دنیا) داده می‌شود که بسیاری از آن‌ها در لبه‌های مرز دانش هستند.
او گفت: دانش فنی توسعه یافته در دانشگاه توسط شرکت‌های نظامی مانند Raytheon یا Lockheed Martin در بازه‌های زمانی بین ۳ الی ۵ سال تبدیل به محصولات نظامی با فناوری بالا می شوند و پس از گذشت یک دهه از استفاده نظامی، شرکت‌های تجاری مانند IBM این محصولات را تجاری سازی عمومی می‌کنند.
مدیر پژوهش‌های کاربردی دانشگاه تهران درباره تلاش مسئولان برای تجاری سازی مقالات علمی، گفت: هنوز کار‌های زیادی هست که امید است در سال‌های آینده با درایت و برنامه ریزی بهتر مسئولان نظامی، همکاری دانشگاه‌ها و حمایت دولت به نتیجه برسند.
پورفتح در پاسخ به این سوال که چند درصد مقالات در جهان تجاری سازی شده اند، تاکید کرد: برای درک این موضوع باید بررسی بیشتر و دقیق تری داشته باشیم، اما جواب دقیق بسیار سخت است؛ چرا که زمان بسیار زیادی طول می‌کشد تا بسیاری از این تحقیقات به نتیجه برسند.
او ادامه داد: به عنوان مثال مدار‌های مجتمع (IC)، کامپیوتر، ارتباطات بی سیم و موبایل و ... که اکنون در دست ما هست محصول تحقیقات جدی در ده‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی بودند. اگر بخواهیم خیلی ساده به مسئله نگاه کنیم قطعا تجاری سازی مقالات علمی زیر ۱۵ درصد در سطح دنیا است.
پورفتح درباره قابلیت تجاری سازی مقالات علمی تصریح کرد: پژوهش‌هایی که قابلیت تجاری سازی دارند به جای مقاله ثبت اختراع می‌شوند که امکان بهره برداری تجاری به پدید آورندگان آن داده شود. در صورتی که مقاله کاملا برای اطلاع رسانی است و هر فرد دیگری می‌تواند بدون پرداخت هزینه لایسنس و ... از آن نفع تجاری ببرد.
مدیر پژوهش‌های کاربردی دانشگاه تهران اضافه کرد: در ثبت اختراع یا پتنت patent، پژوهش یا ایده‌های نوآورانه‌ای که قابلیت تجاری سازی دارند را به صورت ملی و یا بین المللی ثبت می‌کنند که این عامل فرآیند پیچیده و زمان بر برای داوری دارد و هزینه‌های سنگینی هم خواهد داشت که پس از تایید ثبت علاوه بر هزینه اولیه سالانه هزینه‌ای پرداخت می‌شود که مالکیت مادی فرد بر این طرح را تضمین می‌کند.
پورفتح تاکید کرد: شرکت‌های تجاری بیشتر روی ثبت اختراع کار می‌کنند؛ چراکه هم تحقیقاتشان کاربردی است و هم هزینه ثبت اختراع دارند و دنبال منفعت مالی آن هستند. مثلاً می‌توانید دعوا‌های تجاری سامسونگ و اپل را بر سر ثبت اختراع‌هایشان و استفاده تجاری غیر قانونی طرف مقابل در اخبار مشاهده کنید.
او در پایان یادآوری کرد: در ایران کانون پتنت حمایت بسیار خوبی از ثبت اختراع و پوشش هزینه‌های سنگین آن می‌کند. در سطح کشور سالانه کمتر از ۱۰۰ ثبت اختراع بین المللی داریم که باید این تعداد افزایش پیدا کند.
بیشتر بخوانید
انتهای پیام/