به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، نشست تخصصی «نقش شعر و شاعران زن در دفاع مقدس» به همت بسیج هنرمندان در باشگاه خبرنگاران جوان با حضور شاعرانی چون پروانه نجاتی، عالیه مهرابی، حسنا محمدزاده و فاطمه نانی زاد برگزار شد.
زنان جامعه ما با دفاع مقدس گره خوردند
در این نشست تخصصی، پروانه نجاتی درباره نقش شعر و شاعران زن در دفاع مقدس گفت: من متولد خوزستان هستم؛ هفته دفاع مقدس برای من به عنوان کسی که طعم تلخ جنگ را چشیده، بسیار خاص است. زنان جامعه ما خیلی زود با دفاع مقدس گره خوردند. به عنوان یک زن شاعر نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد؛ ولی همیشه با خود فکر می‌کردم باید از آن روز‌ها بنویسم.
او افزود: گاهی مدرسه ما ستاد پشتیبانی می‌شد؛ گاهی هم خانه همکلاسی‌های من ستاد پشتیبانی بود. در جنگ بعضی از خواهران ما خواهر شهید، بعضی فرزند شهید و بعضی خواهر رزمنده، فرزند رزمنده و خواهر اسیر بودند؛ جنگ تحمیلی برای ما زنان در جامعه عناوینی را ایجاد کرد. ما هیچ یک از این عناوین را هم که نداشتیم، عضو ستاد پشتیبانی بودیم.
زنان شاعر نبودند، شعر دفاع مقدس نیمی از کالبدش را نداشت
در ادامه عالیه محرابی درباره ضرورت حضور شاعران و نویسندگان زن در حوزه ادبیات دفاع مقدس، بیان کرد: اگر زنان به عرصه شعر دفاع مقدس وارد نمی‌شدند، شعر ما نیمی از کالبدش را نداشت. بسیاری از موضوعات خاص زنان است. فقط یک زن و یک مادر می‌تواند لحظه بدرقه فرزندش به جبهه را توصیف کند. مادر ۹ ماه فرزندش را در بطن خود پرورش می‌دهد. این تجربه‌ای است که یک مرد ندارد و این تمایز بین زن و مرد در شعر دفاع مقدس، چه در فرم و چه در محتوا نمود پیدا می‌کند.
او افزود: اگر کتاب شعر بانوان را ورق بزنید، عمدتاً زبان حال یک مادر و یک خواهر شهید را بازگو می‌کند. باید زن باشی تا بتوانی مادرانه‌ها را روایت کنی. باید زن باشی تا بتوانی نقش و حس همسری را که سال‌ها منتظر است، روایت کنی. در فیلم هم همین را می‌بینیم. اگر نرگس آبیار فیلم «شیار ۱۴۳» را نمی‌ساخت، آیا شاهد آن حس و عاطفه غلیظ در فیلم بودیم؟!
زنان بخش عمده‌ای از دفاع مقدس را رقم زدند
حسنا محمدزاده از دیگر شاعران حاضر در این نشست، درباره جایگاه زنان در حوزه ادبیات دفاع مقدس اظهار کرد: ادبیات ما از ابتدا تاکنون با جنگ گره خوردگی عمیقی دارد؛ اگر به ادبیات کهن برگردیم از ایلیاد هومر گرفته تا شاهنامه فردوسی، همه روایت جنگ و جنگاوری است. بعد از انقلاب و با شروع دفاع مقدس، زنان وارد این عرصه شدند. زنان از نزدیک شاهد اتفاقات هشت سال دفاع مقدس بودند؛ چه به عنوان همسر و مادر و خواهر و چه به عنوان کسانی که در پشت جبهه‌ها به رزمندگان اسلام یاری می‌رساندند.
این شاعر بیان کرد: شاید نقش زنان در ادبیات دفاع مقدس، در ادبیات جهان یک مضمون نو باشد. یکی از عواملی که ادبیات ما را در مقایسه با ادبیات جنگ سایر کشورها متفاوت کرده، حضور زنان است. زنان آنچه را دیدند و لمس کردند، منعکس کردند و عینیت و ملموس بودن که در شعر‌ها و داستان هاست، از دیده‌ها و شنیده‌های آنها نشأت گرفته است. مسئله‌ای که از دید زنان روایت شود، حتماً تفاوت‌های عمده‌ای با مسئله‌ای دارد که مردان می‌بینند و روایت می‌کنند. به همین دلیل زنان ما بخش عمده‌ای از دفاع مقدس را رقم زدند.
جای خالی حماسه آفرینی زنان در دفاع مقدس، در آثار این حوزه حس می‌شود
در ادامه فاطمه نانی زاد درباره اهمیت حضور زنان در عرصه دفاع مقدس، تصریح کرد: زنان‌ها در طول تاریخ جریان ساز بودند. آنها روحیه شهادت طلبی و ایثار و فداکاری را به مرد‌ها منتقل کردند. مرد‌ها را هم تربیت و حمایت کردند تا به عرصه دفاع بروند. امروز جای خالی روایت بیشتر آن حماسه‌ها و رشادت‌ها نه تنها در ادبیات بلکه در سینما و هنرهای دیگر احساس می‌شود.
ادبیات دفاع مقدس؛ ترویج دهنده سبک زندگی خاص
عالیه مهرابی هم با اشاره به کارکرد اصلی ادبیات دفاع مقدس گفت: اگر ادبیات ۸ سال دفاع مقدس ما کارکرد اصلی خود را خوب جلو ببرد، به یک سبک زندگی خاص خواهد رسید. یک زن در دوران دفاع مقدس، با تمام نداری‌ها در مدت نبود همسرش ساخته و فرزندانش را پرورش داده است. این می‌تواند به یک سبک زندگی تبدیل شود که زوج‌های جوان ما به آن تأسی کنند.
پروانه نجاتی هم در این باره، تأکید کرد: به این نکته توجه کنیم که ما جنگ نکردیم، بلکه دفاع کردیم. ما از خاک خود دفاع کردیم. مقدس سازی نکنیم و شهدا را از جوان‌های امروز جدا نکنیم. جوانان ما فکر می‌کنند شهدا انسان‌های متفاوتی بودند؛ اما اینطور نیست. ما دختران خمینی هستیم که در ۷۰ سالگی دنیایی را تکان داد.
چرا ادبیات دفاع مقدس اینگونه نامگذاری شد؟
در ادامه، حسنا محمدزاده درباره دلیل نامگذاری این گونه «ادبیات دفاع مقدس» گفت: اینکه چرا به این حوزه ادبی «ادبیات دفاع مقدس» می‌گوییم، دو دلیل دارد؛ اول اینکه ما دفاع کردیم و جنگ بر ما تحمیل شد. از سوی دیگر، ما فقط از مرز و میهن خود دفاع نکردیم. دفاع ما دفاع از ارزش هایمان، دینمان، مال، جان و ناموسمان بود، پس این دفاع مقدس شد.
او افزود: تفاوت جنگ ما با جنگ دنیا، در همین کلمه «مقدس» و گره خوردگی مفهوم ایثار و شهادت با مفهوم جنگ است. اگر در جنگ سایر کشورها با پوچی، تردید، بی خدایی و دوری از خدا مواجه هستیم، در دفاع مقدس برای رسیدن به آرمان شهرمان هدف و انگیزه داریم.
تأکید رهبر انقلاب بر حضور زنان در عرصه ادبیات دفاع مقدس
سپس، عالیه مهرابی درباره توصیه رهبری به حضور شاعران زن در حوزه ادبیات دفاع مقدس، گفت: رهبر انقلاب فرمودند خوب است بانوان ما که بیشتر اتفاقات دفاع مقدس را حس و درک کردند، به طرح مسائل آن دوران ورود کنند. ایشان تأکید کردند یک بانو باید به بحث همسران شهدا بپردازد. خودِ من در همین راستا، اولین کاری که انجام دادم گردآوری اشعار بانوان یزدی پیرامون نقش زنان ایثارگر در هشت سال دفاع مقدس بود. قطعاً این نگاه متفاوت را حضرت آقا درک کرده بودند که یک زن می‌تواند نقش مادر، همسر و حس و حال خواهر یک شهید را بازگو کند.
ادبیات دفاع مقدس را فرامرزی کنیم
این شاعر جوان درباره اهمیت ترجمه آثار ادبیات دفاع مقدس در سایر کشورها، اظهار کرد: مهمترین وظیفه ما و مسئولان این است که ادبیات دفاع مقدس را گسترش و آن را به مرز‌های بیرونی کشور بسط دهیم. باید کاری کنیم که این ادبیات فرامرزی شود. در حوزه اجرایی مسئولان ما کار‌هایی کرده اند؛ ولی در جنبه نظری هم باید کمی روی بحث ترجمه آثار فعالیت کنند و ادبیات شاخص‌تر و غنی‌تر حوزه دفاع مقدس را به سایر کشورها انتقال دهند.
وی اظهار کرد: این مسئله نقش موثری در بسط و گسترش ادبیات دفاع مقدس دارد و در این زمینه کم کاری شده است. باید به نقد ادبی در حوزه ادبیات دفاع مقدس هم آن طور که شایسته است، پرداخته شود. اگر در این حوزه، مسئولان فرهنگی جلسات نقد کتاب برگزار کنند، آثار محکم‌تر و بهتری خلق می شود.
انتهای پیام/