به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از رشت، روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان گیلان اعلام کرد: محصولات حصیری گیلان به علت دارا بودن مزایای بسیار زیاد با وجود گسترش استفاده از ظروف و وسایل پلاستیکی و ... همچنان جایگاه خود را حفظ کرده اند.
وفور جنگل در استان گیلان و رویش گیاهان خودرو به علت آب و هوای خاص منطقه موجب شده تا صنایع دستی چوبی و حصیری از دیرباز تاکنون در این استان از رونق خاصی برخوردار بوده و آثار بی نظیر صنعتگران این دیار همواره زبانزد عام و خاص باشد.
حصیربافی عبارت است از بافت محصولاتی، چون زیرانداز، سبد و ... با استفاده از نی و گیاهان خودرو.
حصیربافی قدیمی‌ترین صنایع دستی بومی و کهن‌ترین دست‌بافته استان گیلان به عنوان یکی از شغل‌های جنبی محسوب شده و منبع درآمد برخی از کشاورزان، خانوار‌های روستایی و حتی خانوار‌های شهری به ویژه ساکنان اطراف تالاب ها، مرداب‌ها و نقاط نزدیک به دریا و رودخانه است.
به علت شرایط خاص آب و هوایی و رطوبت بالای استان گیلان، آسیب پذیر بودن محصولات حصیری و عدم کشف بقایای حصیری در حین حفاری‌های علمی، از تاریخ بافت حصیر در گیلان اطلاع دقیقی در دست نیست.
اما با توجه به وفور گیاهان خودرو در این استان، جایگاه محصولات حصیری در فرهنگ و زندگی گیلانیان و همچنین با عنایت به بقایای حصیری (طناب، سبد و زیرانداز) مکشوفه از کاوش‌های باستان شناسی شهر سوخته زابل در استان سیستان و بلوچستان (مربوط به ۶ هزار سال قبل) و منطقه شهداد در استان کرمان (مربوط به ۵ هزار و ۵۰۰ سال قبل) به نظر می‌رسد سابقه حصیربافی در استان گیلان نیز در حدود ۶ هزار سال باشد.
ماده اولیه حصیربافی، نی‌هایی است که به صورت خودرو در حاشیه مرداب‌ها و تالاب‌ها می‌رویند.
نی‌های مناسب حصیربافی دارای انواع مختلف بوده و حصیربافان گیلانی اغلب از ۲ نوع نی که به اصطلاح محلی لی یا گالی (مورد استفاده برای بافت کلاه، زنبیل، سفره، ساک، کیف و ...) و سوف یا سیم (مورد استفاده برای بافت زیرانداز) استفاده می‌کنند.
ابزار کار حصیربافی بسیار ساده و ابتدایی بوده و شامل دستگاه بافت چوبی، شانه چوبی، کتل و چاقو و ... (جهت بافت زیرانداز)، سوزن بزرگ (جهت دوخت نوار‌های حصیری مورد استفاده برای تولید محصولاتی مانند کلاه، سفره و ...) و داس (داره) و قیچی (جهت برداشت الیاف گیاهی و زدودن اضافات آنها و ...) و ظرف مخصوص رنگرزی و ... (برای رنگرزی الیاف لی) است.
بافت حصیر در برخی از نقاط مختلف گیلان از جمله بندر انزلی، لاهیجان، آستانه اشرفیه، لنگرود، شفت، رشت و ... رواج دارد و عمده‌ترین مرکز تولید آن مناطق روستایی شهرستان‌های رشت (فشتکه، تسیه) و بندر انزلی (روستا‌های غازیان، گلشن، جفرود و زیباکنار) است.
تکنیک بافت و نقوش زیرانداز‌های حصیری و دیگر محصولات حصیری مانند کلاه، زنبیل، سفره، متفاوت است.
نقش ایجاد شده بر روی زیرانداز‌های حصیری با توجه به تکنیک بافت آن، به صورت خطوط و نقوش هندسی بوده و در حین بافت ایجاد می‌شود.
این نقوش برگرفته از گیاهان و اشیاء پیرامون بوده و نامگذاری آنها بر اساس گیاهان و اشیاء الهام گرفته شده و همچنین نام اولین حصیرباف است.
اسامی برخی از نقوش زیرانداز‌های حصیری گیلان عبارت است از:
ساده (یک فینچی، تک لو، کوتیم)، جفت لو (دو فینچی، دو لو)، سایه (سه فینچی)، گلدسته لاچ (زری لاچ)، ثریا لاچ (ثوریا لاچ)، گل وشه، لیلا لاچ، نقش غازیانی (لوزی یا حلوایی)، شمشیر لاچ (هفت و هشت)، کاول لاچ، قالی لاچ، شرت خاشی، نقش مارپیچ (حلوایی)، نقش پا، میل میلی و ...
حصیربافانی که با استفاده از نوار‌های حصیری اقدام به تولید محصولات می‌کنند به منظور متنوع کردن محصولات، با به کارگیری الیاف لی رنگ شده و نوار‌های حصیری (به اصطلاح محلی سوبه) به صورت ذهنی نقوشی (انواع گل و ...) را بر روی محصولات می‌دوزند.
برخی از آنها با استفاده از نوار‌های رنگی، روبان، تور، پارچه، چرم و ... محصولات حصیری را تزیین می‌کنند.
همچنین اخیرا تعدادی از حصیربافان به منظور ایجاد تنوع در کاربرد محصولات تولیدی، نوآوری‌هایی به وجود آورده اند.
محصولات حصیری گیلان به علت دارا بودن مزایای بسیار زیاد از جمله به وجود آمدن ظروف و وسایل پلاستیکی و ... همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است.
به علت وجود مواد اولیه در منطقه، کثرت حصیربافان مجرب و همچنین پتانسیل‌های موجود در روستای فشتکه (شهرستان رشت)، این روستا درسال ۱۳۹۶ به عنوان "روستای ملی حصیر" ثبت شد.
انتهای پیام/ع