حجت الاسلام و المسلمین مرتضی وافی خطیب و کارشناس مذهبی درباره کیفیت مراسم‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در محرم امسال که به گونه‌ای متفاوت برگزار شد، به خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: عزاداری محرم امسال را از ۲ بعد باید بررسی کرد. موضوع اول بحث هیات داری و برگزاری مجالس عزاست که طبیعتا به جهت شرایط متاثر از کرونا، تغییراتی در نحوه برگزاری آن‌ها به وجود آمد.
وی افزود: اما خود اصل عزاداری، توجه مردم به مسئله عاشورا، قیام امام حسین (ع) و زنده نگه داشتن این حرکت به دلیل جریان رسانه‌ای گسترده و گفتگو‌های صورت گرفته پیرامون نحوه برگزاری مراسم‌های عزاداری، نه تنها کمرنگ نشد بلکه ذهن بسیاری از مردم را متوجه حساسیت محرم امسال نسبت به سال‌های گذشته کرد و خیلی از افراد سعی در اقامه عزای امام حسین (ع) حتی به صورت فردی و تک نفره داشتند.
حجت الاسلام وافی اظهار کرد: طبق رصدی که ما در پژوهشکده امام حسین (ع) و مناسک آیینی داشتیم متوجه شدیم که اولا مردم ما در خصوص توسل و انجام اعمال فردی به صورت جدی و حرفه‌ای آموزش ندیده اند و امسال اتفاق ویژه‌ای بود تا در خلوت و مجلس انفرادی، رابطه‌های قلبی خود با سیدالشهدا (ع) و عاشوراییان را تقویت و همچنین مسئله زیارت، توسل و مقتل خوانی را به شکل فردی تجربه کنند.
وی ادامه داد: مسئله دوم این است که تعدادی از جلسات عزاداری در محرم امسال به درون خانه‌ها و جمع‌های خانوداگی رفت و بین اعضای خانواده تقسیم کار شد. در برخی از منازل افراد اتاق خود را تبدیل به حسینیه کردند، پویش‌های هوای کربلا، ما ملت امام حسینیم، هرخانه یک حسینیه و... توسط خود مردم به جریان افتاد. باتوجه به اینکه دوری خانواده‌ها از یکدیگر و درگیر آن‌ها با کار یکی از مشکلات همیشگی است، خود این محافل خانوادگی در یک جمع صمیمی، به رفع آسیب‌های خانوادگی میکند. یعنی مراسم عزاداری علاوه بر محور مقدسی، جنبه تربیتی و آموزشی هم دارد.
این کارشناس مذهبی عنوان کرد: نکته سوم این است که در گذشته هیات‌هایی داشتیم که شبیه موسسه‌های مردم نهاد عمل و از مردم برای حضور در این مراسم‌ها دعوت می‌کردند. اما پویش‌های محرم امسال، به حرکت جمعی و تیمی، معنا و مفهوم جدیدی بخشید. در گذشته خیلی از حرکت‌ها را یا ارگان‌ها انجام میدادند و یا تشکل‌ها و گروه‌های مردمی از آن حمایت می‌کردند. شرایط متفاوت امسال باعث شد که مشارکت‌ها گسترش یابد و هرکسی در حد توان خود کار کند. به طور مثال عده‌ای پرچم‌ها را به فضا‌های مختلف می‌بردند، برخی همکاری کردند تا نذر هایشان را جهت دهند. بعضی‌ها هم، اقلام عزا را تهیه کرده و آن‌ها را به در خانه‌ها بردند. باید توجه داشت که در هر جای دنیا برای اینکه نصف این مشارکت‌ها را داشته باشند هزینه‌های سنگینی صرف می‌کنند، اما مردم ما به عشق امام حسین (ع) به صورت خودجوش فعالیت می‌کنند.
وی با اشاره به منبر‌های مجازی افزود: سازمان اوقاف بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ مبلغ را مسئول آگاهی بخشی و آموزش به مردم قرار داد. با مجالس سیار که در گوشه کنار کشور شکل گرفت و مداح‌ها هم همکاری کردند، شور و شعور محرم را در مردم میدیدم. یک نکته را باید متذکر شوم این است که عزاداری‌های سال گذشته در کنار شور و قلیان احساسات، آفت‌هایی هم داشت. مثلا بی نظمی‌هایی را در مجالس شاهد بودیم، یا در انتخاب مکان ایستگاه‌های صلواتی دچار خطا می‌شدند و در نتیجه ترافیک و مزاحمت برای مردم ایجاد میشد که امسال به دلیل محدودیت‌ها این آفت‌ها را نداشتیم.
کرونا بی نظمی های عزاداری های گذشته را کم کرد
حجت الاسلام و المسلمین وافی اظهار کرد: ازدحام‌های بی مورد و عزاداری‌های خاص که در گذشته وجود داشت امسال کمرنگ شد، حتی برخی از دوستان هیاتی می‌گفتند به دلیل نظمی که در موقع ورود و موقع خروج افراد برقرار شد، امسال یکی از بهترین سال‌های ما بود. همچنین فرزندان کنترل شدند و کنار مادرهایشان نشستند. همچنین در سال‌های گذشته برخی از هیات‌ها هر زمان که می‌خواستند دسته عزاداری راه می‌انداختند که بعضی از شهرستانها و مناطق کشور ما ظرفیت حرکت این دسته جات را نداشت و این موردی است که حتی شرع، دین، عرف و عقل هم اجازه ایجاد مزاحمت برای مردم را به کسی نمیدهد.
وی افزود: حضرت امام خمینی (ره) حتی درباره پخش اذان از مسجد هم حساس بودند و می‌گفتند که تمامی مراسم‌ها را بدون اینکه مشکلی برای همسایه‌ها به وجود آید برگزار کنید. خیلی از دسته جات با طبل و سنج و همچنین حرکت سیارشان، فوج عظیمی از مردم را به عنوان تماشاچی دور خود جمع میکرد نه به عنوان عزادار؛ این مسئله خودش آسیب‌های فرهنگی را به دنبال داشت، امسال خوشبختانه این آسیب‌ها هم کمتر اتفاق افتاد و هم کمتر سوژه رسانه‌ها شد.
مدیر پژوهشکده امام حسین و مناسک آیینی درخصوص همراهی هیات‌ها در اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی بیان کرد: ما چند دسته هیات داریم، برخی از هیات‌های سنتی یا هیات‌های مقدسین، بر پایه زیارت یا دعا شکل میگرد و کنارش روضه خوانی و توسل هم هست، اما در هیات‌های فرهنگی و نوظهور، این همدلی و همراهی کاملا به چشم میخورد و توجهی که بسیاری از اعضای این هیئات به مسائل بهداشتی داشتند خودش نوعی آموزش‌های غیررسمی به دیگر هیاتی‌ها و مستمعان است. بنده معتقدم که مردم ما امسال اصل توجه به یکدیگر و همدلی را در دل رعایت همین توصیه ها، به خوبی تقویت کردند.
وی تاکید کرد: البته این بدان معنا نیست که اگر شرایط به حالت عادی برگردد، ما به همین روال و با اعمال محدودیت‌ها کار خواهیم کرد. طبیعتا شرایط اضطراری باعث پیدایش چنین وضعیتی شده است. به هرحال برخی از برنامه‌ها در شهرستانها، مناطق و روستا‌ها برآمده از سنت و فرهنگ بومی آن منطقه است و نوعی میراث به شمار می‌آید که باید حفظ شوند. ما می‌گوییم هروقت شرایط مساعد شود، باید مراسم عزاداری امام حسین (ع) را با کاهش آن آسیب‌ها و آفت‌هایی که در گذشته وجود داشت، برگزار کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین وافی در ادامه در خصوص اهمیت دهه دوم محرم گفت: اولین مطلبی که میتوانم بگویم این است که کار دشمنان سیدالشهدا تازه بعد از غروب عاشورا شروع شد. یعنی ما یک دهه را مقدمه چینی می‌کنیم تا برسیم به عاشورایی که در آن به ظاهر، یک پیروزی برای دشمن و یک شکست هم برای امام حسین (ع) رقم خورد؛ اما ما مردم عادی در روز عاشورا همه چیز را تمام می‌کنیم. یکی از کار‌های حداقلی این است که پرچم و سیاهی‌ها و مجالسی که در حسینیه ها، تکایا و... برگزار شد، در این دهه در قلب ما نفوذ کنند و به عبارتی، جریان‌های تفکر، تعقل و اندیشه تازه از دهه دوم محرم شروع میشود.
وی افزود: ما در دهه اول به دلیل هیجانات و عواطف که هم اصیل و هم شایسته هستند، خیلی فرصت تفکر و تعقل نداریم، لذا بنابر همین دلایل، بنده اهمیت دهه دوم محرم را کمتر از دهه اول نمیدانم. معتقد هستم که در جایگاه شناسی دهه دوم باید به این مسئله توجه داشت که زمینه‌های تفکر و تامل درباره حادثه عاشورا می‌تواند بعد از دهه اول فراهم شود. باید پیرامون برخی موضوعات دهه اول در ده روز دوم نشست برگزار کنند و گفتگو درباره عاشورا در دهه دوم شکل بگیرد.
این سخنران نام آشنا اظهار کرد: نکته بعدی این است که ما دهه اول و روضه‌های سیدالشهدا را باید زمینه تجدید عهد و پیمان و به نوعی تصمیمی برای آینده خودمان قرار دهیم یعنی از این جریان تاریخی، به عنوان سکوی پرتاب آینده استفاده کنیم. این تصمیم‌ها و عهد‌ها در دهه اول شکل میگیرد، حالا دهه دوم هم شروعی است برای یک حرکت؛ لذا از عاشورا تا اربعین یک مدار جدید برای سلوک معنوی عزادار تعریف شده است. در این مقطع انسان بلای، ولی خدا را در حد خود درک میکند، بنابراین این نقطه شروعی است برای آنکه آن تصمیم ها، عهد‌ها و اشک‌هایی که جاری شده اند، پربار شده و تاثیر خود را در زندگی ما نشان دهند.
خطیبان در دهه دوم به مخاطبان کتاب معرفی کنند
وی ادامه داد: نکته سوم این است که بسیاری از عزیزان در دهه اول محرم، خیلی فرصت مطالعه پیدا نمی‌کنند و بیشتر چشم و گوش انسان‌ها کار میکند یعنی گوش سخنان را میشنود و چشم هم احساسات را ابراز میکند بنابراین شاید دهه دوم فرصتی است تا انسان‌ها به مطالعه روی آورند، به منابع اصیل تاریخی مراجعه و توجه کنند که ناگفته‌ها کدامند؟ چون ظرفیت منبر‌ها در دهه اول محدود است لذا افراد باید خودشان حلقه اتصال با مطالعه را وصل کنند. بنده به دیگر دوستان خطیب گفته ام که در منبر‌های دهه دوم به مستمعان کتاب معرفی کنید.
این کارشناس مذهبی عنوان کرد: در عاشورا حماسه‌ای شکل گرفت، حالا اهل بیت در دهه دوم به سوی شام حرکت کردند، اما کسی متوجه نیست که در دهه دوم و سوم، توسط پیام آوران عاشورا قیامی دوباره شکل میگیرد. حال آن‌ها این پیام‌ها را به تعبیری مهندسی و تئوریزه می‌کنند تا به دیگران بفهمانند که ماجرا چه بود؟ از کجا شکل گرفت؟ لذا باید در دهه دوم، جریان منزل به منزل و خطبه‌هایی که اهل بیت امام حسین (ع) خواندند بیان شود تا مردم بدانند که چطور شکست ظاهری اباعبدالله (ع) تبدیل به یک پیروزی بزرگ شد.
انتهای پیام/