یکی از بزرگترین، زیباترین و باشکوهترین مساجد جهان، مسجد جامع اصفهان است که در آن مجموعه‌ای از معماری و هنرهای زیبای ایران را در دوره‌های مختلف، سلسله‌ها، پادشاهان و حکام ایران بعد از اسلام می‌توان مشاهده کرد. اگرچه این مسجد مجموعه‌ای از سبک‌های مختلف معماری و تزئیناتی چهارده قرن تاریخ دوره اسلامی ایران را دربر دارد، اما مهمترین و زیباترین بخش این مجموعه منحصر بفرد متعلق به دوره سلجوقیان است.
طرح نخستین مسجد به گونه بومسلمی (شبستان ستوندار) بوده که در سال ۱۵۶ هجری ساخته شده و کاوش‌ها، موقعیت آن را روشن ساخته‌اند. محراب و بخش بزرگی از دیوار سوی قبله مسجد کهن با گچبری ناب و بی‌همتا در زیر کف شبستان جنوبی مسجد کنونی یافت شده است. سوی قبله مسجد کهن با سوی قبله کنونی ۲۰ تا ۳۰ درجه اختلاف دارد. مسجد جامع اصفهان دارای نقشه چهار ایوانی و دارای کتیبه‌های گنبد خاکی -کتیبه قرآنی نمای خارجی صفّه صاحب- کتیبه قرآنی ایوان درویش- کتیبه محراب صفه صاحب- کتیبه‌های روایات و احادیث- الواح هلال خارجی صفه صاحب- کتیبه محراب صفه عمر است.
