«ابوالفضل سَرَخْسی»؛ عارفی که ابوسعید ابوالخیر مریدش بود

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  بار‌ها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صد‌ها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت‌به‌خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

محمد بن حسن، از عارفان قرن چهارم هجری خراسان است.

پیر و استادِ ابوسعید ابوالخیر بود. از زندگی، عقاید و روش سیر و سلوک او اطلاعی در دست نیست. محمد بن مُنوّر و ابوروح وی را مرید ابونصر سراج دانسته‌اند. سرخسی، علاوه بر اطلاع از علوم رایج زمان خود، بر معارف خانقاهی و علوم قرآنی نیز تسلط داشت و به همین علت ابوسعید برای حل مشکلات و تفسیر واقعات خود از میهنه به سرخس می‌آمد و به دیدار او می‌رفت. وی در سرخس خانقاهی داشت که پس از مرگش نیز به نام او خوانده می‌شد.

البته سرخسی به مقام خانقاه‌داری تعلق خاطری نداشت؛ اینکه ابوسعید او را «پیر» می‌خواند و نه «شیخ» و نیز اینکه سرخسی ابوسعید را پس از تکمیل سلوک نزد ابوعبدالرحمان سلمی فرستاد و ابوسعید از دست او خرقه ستاند تأکیدی است بر همین امر.

برخی منابع روش سلوک ابوالفضل سرخسی را سکرآمیز دانسته‌اند، اما این امر به دلایلی نمی‌تواند درست باشد. اول آنکه وی روش لقمان سرخسی را نمی‌پسنددید و هُجویری نیز او را از جنیدیان، منسوبان به جنید از سران اهل صحو دانسته است و دوم آنکه ابوعلی فقیه به ابوسعید سفارش می‌کرد در مجلس صوفیانه ابوالفضل شرکت کند که خود نشان‌دهنده اعتدال در سلوک ابوالفضل است.

ابوالفضل در روزگار خود صاحب کرامت بود و مقام و منزلتی نزد همگان داشت، اما از شاگردانش خواسته بود که پس از مرگ، او را در کنار خراباتیان دفن کنند. زمان درگذشت او مشخص نیست، اما با توجه به آنکه ابوسعید ابوالخیر در ۴۰ سالگی دوران تحصیل علم و مجاهدت را به پایان رسانده و پس از ابوالفضل سرخسی تنها نزد ابوالعباس قصاب تعلیم یافته می‌توان ابوالفضل سرخسی را از جمله آخرین پیروان وی برشمرد و از این رو وفات ابوالفضل باید در اواخر سده چهارم روی داده باشد. ابوسعید تا پایان عمر بر سر خاک او می‌رفت و از مریدانش که قصد حج داشتند نیز می‌خواست که به زیارت مزار او بروند.

منبع: آنا

انتهای پیام/