سبزوار و سرخس را از قدیمی‌ترین مناطق کشت پسته میدانند. سابقه کاشت پسته در دامغان، سمنان و قزوین را به قرن هفتم هجری و در استان کرمان به قرن دوازدهم هجری نسبت میدهند.
کاشت پسته در سایر نقاط ایران سابقه ۲۰۰ ساله دارد. علیرغم سابقه طولانی کاشت پسته در ایران، احداث باغ پسته و پسته‌کاری در دهه‌های اخیر توسعه بیش ازپیش، فزاینده‌ای داشته است.
استان کردستان یکی از استان‌های مستعد و با ظرفیت طبیعی بالا در زمینهٔ کشاورزی و زراعت در کشور است، خاک حاصلخیز، پراکنش مناسب در این دیار زمینه را برای توسعه باغات فراهم کرده است.
مردمان کردستان در میان کوه و کمر در مناطق صعب‌العبور با تلاش خستگی‌ناپذیر محصولات باغی را تولید می‌کنند که در کمتر نقاط کشور یافت می‌شود تا جایی که انار، انجیر و گردوی این منطقه به لحاظ کیفیت زبانزد خاص و عام است.
با شنیدن نام پسته بیشتر شهر‌های رفسنجان و دامغان به‌عنوان قطب تولید این محصول به ذهن خطور می‌کند، اما این روز‌ها کشاورزان کردستانی به کشت و تولید این محصول در سطح باغات خودرویی آورده‌اند.
زاهد حاجی میرزایی مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان در این زمینه گفت: نخستین قدم برای احداث باغ‌های پسته شناخت دقیق از شرایط آب و هوایی منطقه است و انجام هرگونه فعالیتی بایستی با آگاهی از وضعیت اقلیمی مناطق صورت پذیرد در غیر این صورت سرمایه‌گذاری، با ریسک‌پذیری زیادی همراه خواهد بود.
او به شرایط مناسب جهت کاشت این محصول اشاره کرد افزود: احداث باغات پسته در آب‌وخاک مرغوب، باصرفه‌تر، اقتصادی و برگشت سرمایه سریع‌تر است. تحمل‌پذیری پسته در شرایط شوری نسبی آب‌وخاک دلیل بر کاشت آن در خاک‌های فقیر و شور نیست به‌طوری‌که با فقر خاک و بالا رفتن شوری، عملکرد در واحد سطح کاهش‌یافته و به‌تدریج باغات غیراقتصادی می‌شوند.
برداشت ۱۶ تن پسته از باغات کردستان
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان بیان کرد: درحال حاضر ۳۱ هکتار از اراضی استان کردستان زیر کشت محصول پسته قرارگرفته که از این مقدار ۱۶ هکتار آن بارور و ۱۵ هکتار آن نیز به سن باردهی نرسیده است.
حاجی میرزایی تأکید کرد: پیش‌بینی می‌شود امسال ۱۶ تن پسته از سطح باغات بارور استان برداشت‌شده و روانه بازار مصرف شود.
او بابیان اینکه بیشترین رقم کشت‌شده پسته در استان از نوع اکبری است بیان کرد: باغات پسته بعد از ۷ الی ۸ سال رشد وارد فاز باردهی می‌شوند چراکه سن باردهی این محصول طولانی است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان با اشاره به اینکه سال گذشته ۱۶ تن پسته از سطح باغات استان برداشت شد افزود: توصیه می‌شود باغداران استان در صورت داشتن اراضی با محدودیت آبی و مناسب جهت کشت پسته به کاشت این محصول رویی آوردند.
حاجی میرزایی بابیان اینکه بیشتر باغات بارور بسته این استان هم‌اکنون به سن ۶ سالگی یا همان سن اقتصادی رسیده‌اند افزود: میانگین تولید این محصول در استان حدود یک‌تن در هر هکتار است و انتظار می‌رود با توجه به ورود به سن اقتصادی این میانگین افزایش یابد.
نسبت مناسب تعداد درختان نر به ماده
او در ادامه به نسبت تعداد درختان نر و ماده پسته نیز اشاره کرد و افزود: بررسی‌ها و تحقیقات نشان می‌دهد که دورترین فاصله مؤثر برای گرده‌افشانی که منجر به رسیدن حداقل یک‌دانه گرده به هر گل ماده می‌شود، ۲۰ متر است. بنابراین قرار گرفتن یک درخت نر در مرکز یک بلوک ۵×۵ درختان ماده، تراکم گرده مناسبی را در باغ ایجاد می‌کند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان یادآور شد: در مناطقی که تاکنون پسته‌کاری صورت نگرفته یا امکان پراکندگی مناسب گرده در اثر شرایط محیطی کم است، باید ردیف بیرونی، عمود بر جهت باد غالب، با یک ردیف درختان نر در نظر گرفته شود.
بیشتر بخوانید: تولید پسته در کردستان+فیلم
او گلدهی همزمان با رقم ماده را مهم‌ترین مشخصه یک رقم نر مناسب عنوان کرد و افزود: گلدهی رقم نر باید یک و یا دو روز زودتر از گلدهی درختان ماده شروع‌شده و کل طول دوره گلدهی رقم ماده را پوشش دهد.
حاجی میرزایی گفت: هرچه رقم نر پر رشدتر باشد، زودتر به مرحله گلدهی رسیده و گل‌های بیشتری تولید می‌کند. بنابراین مقدار گرده تولیدی نیز افزایش می‌یابد.
ضرورت مشاوره با کارشناسان جهاد کشاورزی در احداث باغات پسته
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان افزود: ضروری است بهره‌برداران متقاضی احداث باغات پسته، قبل از احداث با کارشناسان مستقر در جهاد کشاورزی مشاوره و هماهنگی لازم رو داشته باشند تا با توسعه باغات پسته در سطح استان شاهد تولید محصولی بسیار مطلوب با عملکرد‌های مناسب در استان باشیم.
او با تأکید بر اینکه چند سالی است که برخی کشاورزان به‌صورت خودجوش اقدام به کشت این محصول در اراضی خودکرده‌اند گفت: جهاد کشاورزی استان کردستان به‌صورت ویژه از سال ۹۴ اقدام به برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی درزمینهٔ نحوه کشت و پیوند پسته در سطح استان کرده است.
حاجی میرزایی بابیان اینکه پسته در استان محصولی نوپا و جدید است گفت: کشت پسته در کردستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در دامنه رشته‌کوه‌های زاگرس و همچنین آب‌وهوای معتدل و سرد نیازمند تحقیق و بررسی کارشناسان و مراکز تحقیقاتی است تا بتوان در جهت توسعه این محصول گام برداشت.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی کردستان به مزایای کشت این محصول نیز گریزی زد و افزود: با توجه به قیمت تمام‌شده و ارزش ریالی این محصول در زمان فروش، کشت آن می‌تواند درآمدی خوبی را عاید بهره‌برداران منطقه کرده و به معیشت خانواده‌ها نیز کمک کند.
آقای هزار پیشه یکی از باغدارانی بود که به کشت این محصول در باغ خودرویی آورده بود و در این زمینه گفت: سال ۷۵ و بعد از مسافرت به رفسنجان و تهیه چند نهال پسته اقدام به کاشت آن در باغات خود کردم.
سودآوری زیاد کشت پسته نسبت به سایر محصولات
او گفت: خوشبختانه هرساله از محل فروش پسته درآمد خوبی عاید ما می‌شود و، چون محصولی خشکبار است حتی باگذشت زمان خراب نمی‌شود.
این باغدار با تجربه از جوانان خواست با کاشت پسته در سطح اراضی و باغات خود علاوه بر ایجاد اشتغال برای چندین تن، در جهت خودکفایی هرچه بیشتر درزمینهٔ کاشت و تولید این محصول به‌عنوان یک سرمایه در کشور گام بردارند.
او به وجود زمین‌های مساعد جهت کشت این محصول در کردستان اشاره کرد و افزود: توسعه تولید این محصول قطعاً در آینده مستلزم وجود کارخانه‌های فرآوری و بسته‌بندی پسته خواهد بود که همین امر اشتغال‌زایی جوانان را به دنبال خواهد داشت.
سراغ یکی از پسته کاران منطقه رفتم که او نیز چند سالی است به کشت این محصول رویی آورده با این تفاوت که آنان به‌صورت خانوادگی مشغول به این کار هستند.
چگونگی انجام کار را از یکی از پسران خانواده جویا شدم و او نیز در این زمینه گفت: ما سه بردار با مدارک دانشگاهی هستیم و باوجود محیا بودن شرایط برای ورود به شغل‌های دولتی، اما رو به سمت کشت پسته در زمین‌های خود کردیم.
اوبا اشاره به اینکه درحال حاضر ۸۰ درصد از سطح باغات خود را به این محصول اختصاص داده‌ایم و خوشبختانه امرارمعاش تمام خانواده تنها از همین طریق تأمین می‌شود افزود: برای رفع مشکلات خود بعد از برداشت محصول اقدام به تهیه دستگاه فرآوری آن در باغ خد کردیم تا دیگری نیالز به صادر کردن آن به سایر استانها نداشته باشیم.
آقای پرویزی در پایان گفت: انجام هر کاری نیازمند مشاوره و تحقیق است و کشت این محصول حساس و درعین‌حال سودآور نیز از این قاعده مستثنی نبوده و کشاورزان باید قبل از کشت حتماً این نکته را مدنظر قرار داده و با هماهنگی کارشناسان جهاد کشاورزی اقدام به احداث باغات پسته نمایند.
کردستان با داشتن بیش از یک‌میلیون و ۱۱۰ هزار هکتار زمین قابل‌کشت مرغوب و مستعد یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی است بطوریکه باغداران استان با تولید سالانه بیش از ۴۵ هزار تُن انگور دیم رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده‌اند و سیب، گلابی، زردآلو، هلو، شلیل، بادام، گیلاس، آلبالو، آلو و گردو از دیگر محصولات باغی کردستان است.
باغداران کردستان نیز طی سالان اخیر جهت کشت این محصول اقداماتی انجام داده اند تا همچون سایر محصولات بتوانند در این زمینه قدعلم کنند و در کشور نام و رتبه ای به خود اختصاص دهند.
گزارشی از شیدا علیمرادی
انتهای پیام/ع