به گزارش حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار کرد: یکی از سیاستهای نظام آموزش عالی کشور، بین‌المللی‌سازی نشریات است که با رسالت وجودی نشریات علمی که همان نشر یافته های علمی برای محققان است همخوانی دارد. تعداد نشریات بین المللی یکی از شاخصه های مورد تاکید در نقشه جامع علمی کشور است که ترویج زبان فارسی به عنوان زبان علم بین‌الملل نیز یکی از اهداف این سند است.
وی افزود: تعداد نشریات در پایگاه آی.اس.آی (کلاریویت آنالتکیس) مرتباً در حال تغییر بوده و بعد از ارزیابی در صورت کسب امتیاز در پایگاه نمایه می‌شوند و گروهی از نشریات نیز سالانه از این فهرست حذف می‌شوند. نشریات حاضر در ۴ نمایه نامه علوم، علوم اجتماعی، هنر و انسانی و منابع علمی نوظهور توسط مراکز آموزش عالی در ارزیابی عملکرد پژوهشی مورد استناد قرار می‌گیرند. به‌کارگیری این نشریات در ارزیابی‌ها مختص ایران نبوده و در سراسر دنیا متداول است. تعداد نشریات در این ۴ نمایه نامه ۲۱۳۳۵ مورد است که ۱۳۶۰۷ نشریه مربوط به سه نمایه نامه نامه علوم، علوم اجتماعی، هنر و انسانی و ۷۷۲۸ مورد آن متعلق به نمایه نامه منابع علمی نوظهور می‌شوند. در حال حاضر یعنی در سال میلادی ۲۰۲۰، تعداد نشریات ایران در چهار نمایه نامه اصلی آی.اس.آی، ۱۵۳ مورد است. این چهار نمایه‌نامه، اساس پایگاه استنادی وب آو ساینس را تشکیل می‌دهد اما تعداد نشریات تا پایان سال ۲۰۲۰ تغییر خواهد کرد.
دهقانی افزود: تعداد نشریات نمایه شده جمهوری اسلامی ایران در پایگاه آی.اس.آی (کلاریویت آنالتکیس) در سال ۲۰۱۹ برابر با ۱۲۳ مورد بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۰ تقریباً سه برابر شده است. در سال ۲۰۱۰ تعداد نشریات ایرانی در آی.اس.آی ۳۶ مورد بود که در سال ۲۰۱۱ به ۴۲ نشریه افزایش یافت. در سال ۲۰۱۲ تعداد نشریات مجدداً افزایش یافته و به ۴۶ مورد رسید. در سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ تعداد نشریات ایران در آی.اس.آی به ترتیب به ۴۶، ۴۸، ۱۱۰، ۱۱۳، ۱۱۶ و ۱۱۸ مورد رسیده بود.
وی در ادامه گفت: با گذشت یک دهه هنوز چالش اصلی نشریات کشور میزان استفاده از علمی است که تولید می کنند. گزارش های استنادی نشریات (JCR) یا جی سی آر تنها نشریاتی را نمایه سازی می کند که ضریب تاثیر کسب کرده اند. ضریب تاثیر از فرمولی تبعیت می‌کند که دریافت استناد لازمه کسب آن است. نشریاتی که مقالات آنها در دو سال منتهی به سال، ضریب تاثیر استناد دریافت کنند ضریب تاثیردار خواهند داشت و استنادها بیانگر میزان استفاده از مقالات نشریه هستند.
سرپرست ISC گفت: نشریات ضریب تاثیردار ایران در گزارش های استنادی نشان می دهد که علیرغم افزایش تعداد نشریات ایران، آنها ضریب تاثیردار نمی شوند هر چند تعداد نشریات دارای ضریب تاثیر در سال ۲۰۱۸ برابر با ۳۶ مورد است. بنابراین، یکی از چالش های عمده نشریات بعد از نمایه شدن در پایگاه استنادی آی.اس.آی، کسب استناد مطابق با فرمولی است که ضریب تاثیر برمبنای آن محاسبه می شود. در سال ۲۰۱۹ استنادهایی که در این سال به مقالات نشریه ای که در دو سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۸ و ۲۰۱۷ منتشر شده‌اند برای محاسبه ضریب تاثیر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی از دلایل افزایش چشمگیر تعداد نشریات نمایه شده ایران در سال ۲۰۱۵، اضافه شدن نمایه نشریات نوظهور در این پایگاه استنادی بین‌المللی بوده است. از چالش های اصلی نشریات کشور استفاده از محتوای آنها در بین محققان بین المللی است که با بررسی استنادهای صورت گرفته به مجلات قابل بررسی است. افزایش کیفیت محتوا، بین المللی شدن نشریه و همچنین رویت‌پذیر شدن مقالات نشریه از عواملی هستند که می‌توانند به بالا بردن تعداد استنادهای نشریه کمک کنند.
دهقانی گفت: نمایه سازی نشریات در نمایه‌های بین المللی از نگاه سیاستگذاران علم از اهمیت بسزایی برخوردار است. هر چند سهم زبان فارسی به عنوان زبان علم و همچنین تعداد نشریات نمایه شده کشور در نمایه‌های استنادی بین المللی در طی سال های اخیر افزایش یافته است، اما مقایسه تعداد نشریات نمایه شده در سطح بین المللی با آنچه نمایه نشده است، نشان می‌دهد که غالب این نشریات فقط در پایگاههای ملی نمایه و عرضه می شوند.
ایران از لحاظ تعداد نشریات علمی نمایه شده در پایگاه آی.اس.آی در رتبه ۲۲ دنیا و رتبه دو جهان اسلام قرار دارد. کشور ترکیه در بین کشورهای اسلامی تعداد ۲۲۵ نشریه در این پایگاه نمایه می‌کند که این کشور را در رتبه ۱۵ دنیا قرار داده است. آمریکا، انگلستان، هلند، آلمان و سوئیس ۵ کشوری هستند که بیشترین نشریات علمی دنیا در پایگاه استنادی آی.اس.آی نمایه کرده اند بدین معنی که بزرگترین ناشران علمی دنیا در این کشورها قرار دارند. اسپانیا، برزیل، ایتالیا، لهستان و هند کشورهای بعدی هستند که در زمینه انتشار مجلات برتر علمی فعال ترند.
بیشتر بخوانید: حضور ۲۰ دانشگاه از ایران در رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا
گفتنی است، نمایه سازی نشریات در پایگاههای بین‌المللی و به ویژه پایگاههای استنادی احتمال بازدید از نشریه و محتوای آن را افزایش می‌دهد که باعث می‌شود محققان بیشتری با نشریه آشنا شوند و به دنبال انتشار مقاله در آن نشریه بر آیند. در نتیجه، احتمال استناد به نشریه با استفاده بیشتر از محتوای آن نیز افزایش خواهد یافت.
انتهای پیام/