انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
چقدر سخت
امروزه به دلیل دخالت‌های بی‌رویه در بسیاری از نقاط کشور، طغیان‌های بزرگی مشاهده می‌شود و دخالت‌های بشر ازجمله ساختمان‌سازی در حاشیه رودخانه‌ها احتمال وقوع سیل را افزایش می‌دهد.
سیل پدیده‌ای با علل متعدد از جمله فرسایش خاک و از بین رفتن مراتع در طول زمان است و آبخیزداری راهکاری اساسی برای جلوگیری از وقوع این پدیده مخرب است.
طی سالیان اخیر رخداد سیل در روستا‌های دورافتاده کردستان، خسارات مالی و حتی جانی فراوانی را به دنبال داشته که به همین منظور به یکی از این روستاها در شهرستان سروآباد سفر کردم تا از نزدیک با اهالی این روستا گفتگو کرده و اتفاقات رخ‌داده در سالیان گذشته بیشتر آگاه شوم.
بعد از پیمودن ۸۰ کیلومتر راه به شهرستان سروآباد رسیدم و از آنجا به بعد باید به روستایی می‌رفتم که سختی‌های خود را داشت، چراکه هر وسیله نقلیه‌ای قادر به رفتن به آنجا را نداشت.
این مسیر نیز ۲۵کیلومتر جاده خاکی و کوهستانی بود که منتهی به روستای انجمنه می‌شد؛ روستایی با آب‌وهوای دلپذیر در میان کوهستانی‌های که تا چشم کار می‌کرد پر بود از درختان بلوط و بنه.
حوادث طبیعی همچون سیلاب‌ها خاطرات تلخی در ذهن اهالی این منطقه به یادگار گذاشته است.
یکی از ریش‌سفیدان روستا در این زمینه گفت: سالیان دور یکی از دختران روستا در کنار رودخانه مشغول شستن پشم بوده که نا غافل سیلاب از ارتفاعات بالاتر سرازیر شده و دختر را به کام مرگ کشاند.
کاک محمد که اتفاقات و رخداد‌های زیادی را در طول زندگانی خود تجربه کرده بود افزود: زلزله و سیل و بلایای این‌چنین خسارت زیادی به منازل مسکونی، کشاورزی، باغات و دامداری ما وارد کرده، اما از دست دادن عزیزان داغ سخت‌تری بود که هیچ‌وقت فراموشمان نمی‌شود.
کمی آن‌طرف‌تر جمعی از زنان روستا در کنار هم نشسته بودند که به‌محض دیدن ما سر سخن را بازکرده و شروع به درد و دل کردند.
هرکدام بر اساس تجربه و خاطراتی که در ذهن داشتند به سیل‌ها رخ‌داده در روستا اشاره کردند و گریزی نیز به کمبود آب در روستا زدند.
یکی از این زنان گفت: تا همین چند سال پیش ما برای تأمین آب با مشکل مواجه بودیم، اما اکنون با پای‌کار آمدن مسئولین مشکلات ما برطرف شده است.
اکنون اجرای طرح‌های آبخیزداری و مهار سیلاب‌ها مرهمی بر زخم دیرینه اهالی این روستا نهاده است که علاوه تأمین آب، موجب افزایش امنیت پایدار روستاییان نیز شده است.
حوزه اجرایی انجمنه و تخان یک محدوده ۲۸۰۰ هکتاری است که ۵ روستا را در دل خود جایی داده و با ۳ هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت، از تراکم جمعیتی بالایی برخوردار است به همین دلیل اقتصاد روستانشینان تا حد زیادی به منابع طبیعی و اراضی کشاورزی وابسته است.
سردار مهرجو معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان در زمینهٔ اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در این منطقه گفت: علا رغم پوشش گیاهی و همچنین پوشش مرتعی و جنگلی مطلوب در این منطقه، به دلیل شیب تند و توپوگرافی حاکم، حجم بالایی از رواناب ناشی از بارندگی از منطقه خارج می‌شد.
او با تأکید بر حیاطی بودن آب برای کشاورزان در فصل زراعی و اهمیت آن در پایداری روستاییان گفت: از سال ۹۷ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان جهت رفع مشکلات این منطقه پای‌کار آمده تا مشکلات روستاییان را به حداقل برساند.
مهرجو با اشاره به اجرای عملیات سازه‌ای در آبراهه‌هایی که پتانسیل هدر رفت آب را دارند، افزود: درحال حاضر ۲۵ درصد حوزه انجمنه و تخان تحت عملیات بیولوژیک، احیا و اصلاح مراتع و تقریباً ۹۰ درصد آن‌هم تحت عملیات مدیریتی قرارگرفته است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان بیان کرد: منابع طبیعی سعی دارد با تثبیت خاک در دامنه‌ها میزان رواناب را به حداقل رسانده و با اجرای عملیات سازه‌ای در آبراهه مانع از بروز سیلاب در مناطق پایین‌دست شود.
او یادآور شد: در چند سال اخیر بالغ‌بر ۵ هزار مترمکعب عملیات سازه‌ای در قالب ۲۴ مورد بند اصلاحی کوتاه در استان اجراشده که علاوه بر تثبیت شیب آبراهه و کاهش رواناب در منطقه، مدیریت بارش‌ها را به دنبال داشته است.
مهرجو گفت: یکی از استراتژی آبخیزداری، اجرای پروژه‌های اصلاحی در سرشاخه‌ها است تا هدر رفت نزولات به حداقل رسیده و رواناب را برای فصل مصرف به سفر‌های زیرزمینی و چشمه منطقه تزریق کرد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان اظهار داشت: برآورد ما این است که اثربخشی اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری علاوه بر کنترل بیش از ۵۰ درصد رواناب و ۷۰ درصد فرسایش خاک، می‌توان ۱۰۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم در هر هکتار پوشش گیاهی را در مراتع افزایش داد.
او گفت: با اجرای این طرح‌ها می‌توان بالغ‌بر ۵۰۰ مترمکعب آب را در منطقه مدیریت، استحصال و به چشمه‌ها و آبخوان‌های منطقه بازگشت داد.
مهرجو اجرای طرح‌های آبخیزداری را گامی مهم در راستای تحقق شعار سال بیان کرد و افزود: اجرای این طرح‌ها از صرفه اقتصادی بالایی برخوردار است چراکه با هزینه کمتر از یک‌میلیون تومان در هر هکتار، علاوه بر جلوگیری از احتمال سیلاب؛ آبی مناسب و ارزان در اختیار کشاورزان و روستانشینان این منطقه قرار می‌گیرد.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان بابیان اینکه طرح‌های آبخیزداری موجب کاهش ۷۰ درصدی رخداد سیل در منطقه می‌شود تأکید کرد: خوشبختانه روستاییان با آگاهی و شناخت کافی از اجرا و نتایج این طرح‌ها همکاری خوبی با منابع طبیعی و آبخیزداری استان دارند.
او در ادامه به اجرای عملیات بیومکانیکی در سال ۹۸ نیز اشاره کرد و یادآور شد: به جهت مدیریت رواناب در دامنه‌ها نیز عملیات بیومکانیکی و بانکت بندی در سطح ۱۲۲ هکتار از اراضی استان اجرا و به اتمام رسیده است.
مهرجو با اشاره به اینکه در سال ۹۹ از محل صندوق توسعه ملی در مرحله اول اعتباری بالغ‌بر ۲۳۳ میلیارد ریال به بخش منابع طبیعی و آبخیزداری استان تخصیص داده شده است افزود: این اعتبار در قالب ۲۵ زیر حوزه در ده شهرستان تقسیم‌بندی می‌شود تا در قالب عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری و عملیات توسعه جنگل و غنی‌سازی و اصلاح مراتع عملیاتی شود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان بابیان اینکه سال گذشته برای ۲۴ زیر حوزه در مرحله اول ۳۲ میلیارد تومان اعتبارات مصوب شد اظهار داشت: با پیگیری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان و همچنین پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها در استان میزان اعتبارات مصوب در سال ۹۸ از ۳۲ میلیارد تومان به ۴۹ میلیارد تومان افزایش‌یافته که از رشد ۱۵۶ درصدی برخوردار بوده است.
او یادآور شد: با اجرای طرح‌های آبخیزداری در سال ۹۸ قریب به ۲۶۶ روستا به محدوده اجرایی ۵۴ هزار هکتار از مزایای اجرای این طرح‌ها بهره‌مند شدند و قرار است در سال جاری نیز ۲۸۸ روستا مشمول اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری قرار گیرند.
مسلم مرادی رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سروآباد گفت: حوزه انجمنه و تخان یکی از مناطق صعب‌العبور و کوهستانی در شهرستان سروآباد است که به همین دلیل اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری از ضرورت بالایی برخوردار است.
او افزود: بالغ‌بر ۹۵ درصد مواد غذایی گیاهان از خاک تأمین می‌شود که این نشان از اهمیت وجود خاک در طبیعت است چراکه بدون آب‌وخاک زندگی کردن میسر نیست.
مرادی بیان کرد: تاکنون در سطحی بالغ‌بر ۶۰۰ هکتار از اراضی شهرستان سروآباد عملیات بیولوژیک انجام‌شده و همچنین در ۶۵ هکتار از اراضی این شهرستان با کاشت گونه‌های سازگار با شرایط اقلیمی منطقه غنی‌سازی جنگل صورت گرفته است.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سروآباد اظهار داشت: در بخش آبخیزداری تاکنون ۱۱ دستگاه سد رسوب‌گیر در این حوزه احداث‌شده و در بخش مرتع نیز بیش از یک‌صد هکتار از مراتع این حوزه احیا و اصلاح‌شده است.
کشاورزان و باغداران اهل روستا نیز از افزایش تولید محصولات خود می گفتند.
سیروان یکی از باغداران روستان انجمنه توسعه محصولات باغبانی را گامی مهم در جهت تامین امنیت غذایی، کشاورزی پایدار، تثبیت اشتغال روستائیان و جلوگیری از مهاجرت به شهرها، توسعه صادرات و ارز آوری عنوان کرد.
او گفت: بعد از اجرای طرح های آبخیزداری و ایجاد سیل بندها تولیدات در زمین های زراعی روستا نسبت به سالیان گذشته رشد چشمگیری داشته به گونه ای که علاوه بر افزایش دو برابری تولید محصول ،کیفیت محصولات ارتقاء یافته است.
حال که اجرای پروژه‌های آبخیزداری در حفظ آب، خاک، پوشش گیاهی و حتی اشتغال اهالی منطقه نقش دارد، بیاییم با یک تیر چند نشان بزنیم، تا هم شاهد رونق اشتغال و کاهش آفت بیکاری در جوامع محلی باشیم، هم از منابع طبیعی و خدادادی حفاظت کنیم، ضمن اینکه حتی الامکان از بلایای طبیعی و حوادث ناگوار هم مصون خواهیم ماند.
گزارشی از شیدا علیمرادی
انتهای پیام/ع