دانشمندان از اواخر ماه مارس همزمان با رسیدن بیماری کووید-۱۹ به مرحله همه‌گیری جهانی قادر به رصد آسمان بکر بیابان آتاکامای شیلی نبوده‌اند و این مجموعه از رصدخانه‌های مشهور در جهان از آن زمان تاکنون تعطیل شده‌اند.
این بیابان، خانه "رصدخانه جنوبی اروپا" است که شامل آرایه انقلابی "Atacama Large Millimeter" یا "ALMA" است که ۶۶ آنتن با هم ترکیب شده‌اند تا آن را به پیشرفته‌ترین تلسکوپ رادیویی جهان تبدیل کنند.
انسان با استفاده از این فناوری‌ها که به طور مرتب و فعال به آسمان نگاه می‌کنند، می‌تواند پدیده‌های تصادفی و موقت فضایی مانند انفجار‌های اشعه گاما (GRB) یا ابرنواختر‌ها را رصد و ثبت کند.
"جان کارپنتر" ستاره شناس گفت: ما اکنون نمی‌توانیم هیچ GRB یا ابرنواختری را رصد کنیم، چرا که تلسکوپ‌های ما خاموش است. ما فرصت‌ها را برای مشاهده آن‌ها از دست خواهیم داد، زیرا خیلی سریع رخ می‌دهند و بعد به سرعت محو می‌شوند.
وی افزود: اکنون همچنین یک زمان حیاتی برای مشاهده ستاره ابط‌الجوزا یا شبان‌شانه (Betelgeuse) است که یک ستاره غول سرخ در صورت فلکی شکارچی (Orion) و دهمین ستاره درخشان در آسمان شب است که به طور ناگهانی کم‌نور شده و باعث گمانه‌زنی‌هایی شده که شاید منفجر شود، اگرچه این امر می‌تواند چند دهه طول بکشد.
اِبط‌الجوزا یا شبان‌شانه یا آلفای شکارچی دومین ستاره پرنور صورت فلکی شکارچی بعد از پای شکارچی و به طور میانگین دهمین ستاره درخشان آسمان شب است. این ستاره یک ابرغول سرخ متغیر با دوره‌ای چند صد روزه است. ابط‌الجوزا ستاره غول پیکری است که قطر آن در حدود یک میلیارد و ششصد میلیون کیلومتر است، یعنی تقریباً بیش از هزار و صد برابر قطر خورشید که یک میلیون و سیصد هزار کیلومتر است. ستاره شبان‌شانه به قدری بزرگ است که اگر به جای خورشید در مرکز منظومه خورشیدی قرار گیرد، تا نزدیک مدار سیارک‌ها را اشغال می‌کند. ابط‌الجوزا پس از خورشید دومین قطر ظاهری بزرگ را دارد.
این ستاره به مرگ خود نزدیک است و در آینده با یک انفجار ابرنواختری به یک ستاره نوترونی، یا شاید یک سیاه‌چاله تبدیل خواهد شد. طول عمر آن ممکن است تا حدود ۵۰ هزار سال دیگر ادامه یابد. در صورت انفجار، این ستاره از دیدگاه زمینیان به روشنایی منفی ۱۰ خواهد رسید، یعنی ۲۵۰ بار روشن‌تر از سیاره ناهید و ۲۵۰۰ بار درخشان‌تر از ستاره شباهنگ. به عبارتی روشنی آن پس از انفجار قابل مقایسه با ماه شب ۱۴ خواهد بود.
"کارپنتر" به خبرگزاری AFP گفت: ما شروع به راه‌اندازی یک کمپین برای رصد و نظارت بر آن کردیم، اما کووید-۱۹ نگذاشت ادامه دهیم.
وی دانشمند ارشد رصدخانه "ALMA" است؛ رصدخانه‌ای که ۶۶ آنتن در آن ترکیب شده و آن را به پیشرفته‌ترین تلسکوپ رادیویی جهان تبدیل کرده است. وی گفت که عملیات رصدخانه وی از ۱۸ مارس تاکنون به حالت تعلیق در آمده است.
"ALMA" تنها یکی از رصدخانه‌های شیلی است. رصدخانه‌های شیلی بیش از نیمی از قدرت نجومی بشریت را تشکیل می‌دهند.
تنها ۲۵۰ مایل دورتر از "ALMA"، رصدخانه "پارانال" و "تلسکوپ بسیار بزرگ" (Very Large Telescope) قرار دارند که دومی قدرتمندترین رصدخانه جهان به شمار می‌آید.
همه‌گیری کروناویروس ضربه سختی به شیلی زده است و یک ماه است که پایتخت این کشور یعنی شهر سانتیاگو را به تعطیلی کشانده و به قرنطینه برده است.
تاکنون بیش از ۱۵۰ هزار نفر در شیلی به این بیماری مبتلا شده‌اند و بیش از ۲۴۵۰ نفر نیز در اثر ابتلا به آن درگذشته‌اند.
"ایتزیار دی گریگوریو" رئیس دفتر علوم رصدخانه جنوبی اروپا گفت: تعداد بسیار کمی از افراد در حال حاضر حضور دارند که از رصدخانه مراقبت می‌کنند، اما هیچ گونه رصدی انجام نمی‌شود.
ستاره شناسان بیابان وسیع آتاکاما را برای آسمان بکر و اتمسفر دست نخورده آن انتخاب کرده‌اند. این بیابان در تمام سال بارش و رطوبت کمی دارد.
با خاموش شدن تلسکوپ‌ها و آنتن‌ها، اکنون تماشاگران آسمان و ستاره شناسان بر پردازش داده‌های بی‌شمار جمع آوری و انباشته شده در رصد‌های طولانی متمرکز شده‌اند.
"کالودیو ملو" نماینده ESO در شیلی گفت: متخصصان چندین ماه باید این کار را ادامه دهند تا اینکه این بیماری همه‌گیر بگذرد و رصد سیارات دوباره به روی آن‌ها باز شود. مطمئناً در هر مقطع زمانی مشاهدات جدید مورد نیاز خواهد بود، اما ما هنوز نمی‌توانیم بدانیم این زمان کی خواهد بود.
"کارپنتر" گفت: از بعضی جهات، بزرگترین بازنده این داستان، دانشمندان جوان هستند که می‌توانستند تحقیقات و مطالعات دکترای خود را به پایان برسانند و اکنون با بسته شدن رصدخانه‌ها و نزدیک شدن پایان مهلت ارائه مقاله خود مواجه شده‌اند.
وی افزود: این یک تأخیر قابل توجه خواهد بود. ما هر ساله در ALMA با مجموعه آنتن‌های ۱۲ متری تقریباً ۴۰۰۰ ساعت رصد داریم، بنابراین اگر این تعطیلی شش ماه به طول بیانجامد، ۲۰۰۰ ساعت رصد از دست می‌رود.
منبع: ایسنا
انتهای پیام/