۲ تالاب شادگان و هورالعظیم از جاذبه‌های دیدنی خوزستان به شمار می‌آیند. هر چند این هورها در زمان‌هایی از جمله خشکسالی، تهی از آب شده بودند و تامین نشدن حقابه هورالعظیم و آتش سوزی نیزارها؛ کام تشنه آن را خشک تر کرد. یک سوم این تالاب بزرگ در ایران قرار دارد و ۲ سوم آن در عراق است. بخش عراقی در دوران رژیم بعث از عمد خشک شد و زندگی ساکنان بومی را به نابودی کشاند. سد سازی‌های گسترده کشور ترکیه در بالا دست رودخانه‌های دجله و فرات نیز موجب وخیم شدن حال کلان تالاب شده و وضعیت، تعریف چندانی ندارد.
در بخش ایرانی نیز تخلفات شرکت ملی نفت ایران همواره مورد انتقاد بسیاری از فعالان محیط زیست بوده است. اما شکار پرندگان مهاجر و بومی نیز از سوی مردم محلی نگرانی هایی ایجاد کرده است. صیادان بدون کوچک ترین نگرانی به شکار وسیع مشغول هستند. تالاب شادگان با وسعت ۴۵۰ هزار هکتار سالانه میزبان گونه‌های مختلفی از پرندگان است و هر ساله هزاران قطعه فلامینگو در سواحل این تالاب جوجه‌های خود را به دنیا می‌آورند.
بر اساس مصوبه کنوانسیون رامسر، شادگان جزو ۲۴ تالاب بین المللی جهان است. هر چند برای مدتی وضعیت تالاب های خوزستان نامناسب بود، اما پس از بارش خوب باران، اوضاع روبراه شده و سامان یافته است.
در جای جای تالاب‌های خوزستان روستانشینانی زندگی می‌کنند، که معیشت زندگی را از هور و هر چه در آن است می‌گذرانند. به یکی از روستا‌ها رفتیم تا با اهالی گپ و گفتی داشته باشیم. پیرمردی با دشداشه‌ای قهوه‌ای در حال رسیدگی به گاومیش‌های خود است نزدیک‌تر رفتم تا با او صحبتی کنم پیرمرد روستایی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: زندگی در تالاب خیلی خوب است و در آرامش سپری می شود. دامداری شغل ما است و شیر حیوانات را پس از دوشیدن می فروشیم و زندگی را می گذرانیم.
ساخت قایق نیز از دیگر مشاغل هورنشینان است. جوانی قد بلند با دماغی کشیده و رنگ پوستی سبزه مشغول چکش کاری است که به سراغ او رفتیم، دست از کار کشیده و در گفتگو با خبرنگار ما بیان کرد: من همراه با عموی خود در زمینه ساخت قایق فعالیت داریم. روزانه یک یا ۲ مورد می‌سازیم و بیشتر مشتری‌ها از اهالی روستا هستند. خریدار‌هایی از اهواز، رفیع، شادگان، ماهشهر و سایر نقاط نیز وجود دارد. خدا را شکر کسب و کار خوب است و رزق و روی حلال در می‌آوریم، تالاب جای خوبی است و بعید می‌دانم اینجا را ترک کنم.
عموی علی که مردی میانسال است نیز گفت: درآمدی که از راه قایق سازی کسب می‌کنیم، کافی است و نیاز به شغل دیگری نداریم. هر چند ورق‌های به کار رفته در تولید قایق‌ها قبلا ارزان‌تر بودند، اما حالا گران شده است. امیدوارم مشکلات ناشی از کرونا با نابودی این ویروس حل شوند و بتوانیم راحت‌تر به کار خود ادامه دهیم. هر چند فعلا از کار خود راضی هستیم و به آن «افتخار» می‌کنیم.
او افزود: کار ما منبع درآمد دیگر اهالی نیز شده است. با قایق‌های ما به تالاب می‌روند و ماهی شکار کرده و از طریق آبزیان معاش خود را تامین می‌کنند. اگر حقابه هور به طور مرتب از سوی مسئولان پیگیری شود، ماهیان زیادی برای صید وجود دارد و ما نیز امکانات را برایشان تهیه می‌کنیم. نزدیک به ۳۰ سال است که قایق می‌سازیم، در گذشته با پدرم کار می‌کردم، آن زمان سر و کارمان با حلب نبود، بلکه قایق‌های چوبی و زیبا در اندازه‌های مختلف ساخته و به مشتری‌ها می‌فروختیم، اما حالا بیشتر با آلومینیوم برای ساخت قایق سر و کار داریم.
خانمی با لباسی بلند و شالی سورمه‌ای بر سر به خبرنگار ما می‌گوید: از زندگی در این طبیعت راضی هستم و تحمل گذر عمر در جای دیگری را ندارم. اینجا ماهی شکار می‌کنیم و معاش خود را از طریق گاومیش‌ها می‌گذرانیم. زن‌ها برای تامین معیشت به همسران خود کمک می‌کنند و توانایی کمک در صید و صیادی را نیز دارند، ضمن آنکه دامداری هم می‌کنیم. صفا و صمیمیت و لذت از طبیعت، گیاهان سرسبز، ماهی و مرغابی، هوای مطلوب و مطبوع، ما را وابسته زندگانی در اطراف این تالاب ها کرده است.
مردی را می بینم که در تالاب دشداشه خود را بالا زده و پاهایش را در آب فرو برده به سراغش رفتم تا کمی از زندگی در اینجا برای ما روایت کند، با لهجه عربی شروع به صحبت می‌کند و در گفتگو با خبرنگار ما می گوید: تالاب را دوست دارم و نمی‌توانم جای دیگری زندگی کنم، زیرا از کودکی اینجا بودم و حدود ۲۰ سال است که ماهیگیری می‌کنیم. عمده زندگی ما از همین تالاب می‌گذرد و تنها برای رفع احتیاجات معیشتی به شهر می‌رویم. خدا را شکر امسال هم تالاب پر آب شده و ماهی‌ها زیاد، در نتیجه روزی مان می‌رسد.
یکی از افراد ساکن تالاب که در زمینه جمع آوری و فروش گیاهان بومی فعالیت می‌کند در گفتگو با خبرنگار ما گفت: گیاهی به نام لویی که در زیستگاه‌های مرطوب جهان به خصوص در تالاب‌ها رشد می‌کند در اینجا نیز وجود دارد، میوه این گیاهان را آرد کرده سپس آن را می‌پزند که هم خاصیت دارویی داشته و برای درد معده مناسب است و هم در غذا‌ها استفاده می‌شود، ضمن آنکه به کشور‌های خلیج فارس نیز صادر می‌شود. گیاه دیگری به نام جگن (زنبق زرد) نیز در اینجا می‌روید که برای علوفه حیوانات و به منظور استفاده در محل نگهداری احشام استفاده می‌شود.
زندگی ساکنان محلی تالاب‌های خوزستان از آب موجود در هورها تامین می‌شود، از آب هر جنبنده‌ای حیات می‌یابد و هر گیاهی رشد می‌کند و معیشت مردم بومی از فروش آبزیان و گیاهان فراهم می‌گردد. ضمن آنکه تالاب‌ها سالانه میزبان هزاران گونه پرنده هستند که برای گذران زمستان به این مناطق مهاجرت می‌کنند. لازم است تا با مهیا کردن حقابه مداوم هورها هم محیط زیست را به نابودی نکشانیم و هم آب باریکه هور نشینان را قطع نکنیم.
گزارش از ساسان ناصری زاده
انتهای پیام/ن