تظاهرات ۱۵ خرداد مجموعه وقایعی بود که در خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی به دنبال بازداشت روح‌الله خمینی در انتقاد به لایحهٔ انجمن‌های ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید رخ داد.
تظاهرات در شهر‌های تهران و قم علیه دولت اسدالله علم برگزار شد و این تظاهرات به زد و خورد بین مأموران شهربانی و تظاهرکنندگان انجامید.
بی تردید هیچ دگرگونی و انقلابی بی ریشه و علت پدید نمی‌آید و بستر‌ها و عواملی در شکل گیری آن مؤثر است. قیام ۱۵ خرداد نیز جنبشی ماندگار و اثر گذار است و نقطه عطفی در کارنامه انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. این قیام، سر آغاز تحوّلات و دگرگونی‌های شگفت آوری شد که به حق می‌توان از آن به عنوان «یوم اللّه» نام برد.
امام خمینی (ره) که روز ۱۴ خردا در روز عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه قم، طی سخنان کوبنده‌ای پرده از جنایات شاه و اربابان آمریکایی و اسرائیلی او برداشته بودند در در سحرگاه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ دستگیر شد.
پس از انتشار خبر دستگیری امام (ره) مرم قم، تهران، شیراز، تبریز و مشهد ست به اعتراض و راهپیمایی زدند که با سرکوب رژیم ستم شاهی روبرو شده به طوریکه در تهران و قم حمام خون به راه افتاد.
جنبش پانزده خرداد، اگرچه واکنش طبیعی مردم مسلمان در برابر مصوٌبات خلاف اسلام رژیم و بازداشت امام خمینی (ره) بود، آزادی فوری ایشان را در برنداشت از این رو، اعتراض‌ها از همه نقاط ادامه داشت و سرانجام علمای طراز اوٌل کشور، برای چاره جویی، در تهران اجتماع کردند.
رژیم حاکم که از یک پانزده خرداد دیگر بیمناک بود، کوشید آن‌ها را پراکنده سازد و قدمی در راه خواست آن‌ها برندارد از طرفی مراجع تقلید، اعلامیه‌ای صادر کردند مبنی بر این که امام خمینی (ره) مجتهد جامع الشرایط و مرجع تقلید است و براساس قانون، از محاکمه و تعرٌض مصون است.
سپس با انتشار این مطلب، رژیم خود به خود مجبور شد برای فرو نشاندن نارضایتی‌های عمومی، امام خمینی را در هجدهم فروردین ۱۳۴۳ آزاد کند.
منتقل شدن رهبری حرکت‌های مخالف رژیم را به مذهبیها، افشا نمودن چهره مزدورانه شاه و طرد همه قدرت‌های بیگانه از ایران از آثار این قیام بود.
سرانجام قیام ۱۵ خرداد، نقطه آغاز نهضت بازگشت به خویشتن در کشور شد و از آن پس انجمن‌های اسلامی در نقاط مختلف پدید آ‌مدند و جو غیر اسلامی در دانشگاه‌ها و دیگر مجامع به آرامی شکسته شد.
انتهای پیام/ی