طاهر علیزاده، دکترای تخصص روانشناسی و مشاوره در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: دنیای کودکی به عنوان یک فرصت زیبا و بدون دغدغه محسوب می‌شود که در واقعیت این دوران سختی و چالش‌های زیادی را به دنبال دارد.
او افزود: کودکان به دلیل ناتوانی در انجام برخی از نیاز‌های خود و وابستگی شدید به والدین، در معرض آسیب و شرایط استرس‌زا قرار دارند که توجه به اصول تربیتی در این دوره برای کاهش آسیب به کودک و افزایش عزت نفس آن بسیار حائز اهمیت است. به بیان ساده عزت نفس بالا، یعنی احساس با ارزش بودن که در پی آن باعث جلوگیری از اختلال‌های روانی و زمینه ساز شکوفایی استعداد‌های کودک می‌شود.
این متخصص روانشناس ادامه داد: از جمله نکات مهم در رابطه با رشد عزت نفس کودکان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سلامت روان والدین: مهم‌ترین عامل در تشکیل و رشد عزت نفس کودک، سلامت روان والدین به خصوص مادر خانواده است. در واقع رفتار از شخصیت ما شکل می‌گیرد و هر میزان شخصیت سالم‌تری داشته باشیم، رفتار‌های سالم با خود و کودک خواهیم داشت. اگر والدین شخصیت سالم داشته باشند، از دو طریق زمینه رشد عزت نفس در کودک را فراهم می‌کنند. اولین مورد مربوط به میزان ارتباط‌های سالم با کودک و دومین نکته از طریق ایجاد ظرفیت همانندسازی آن است. در نهایت به هر میزان والدین رفتار سالمی داشته باشند، کودکان با شرایط سالم همانند سازی می‌شوند.
توجه در رفع نیاز‌های اساسی کودک: به طور کل ۲ نیاز در دنیای کودک از اهمیت بالایی برخوردار است؛ نیاز به احساس دوست داشتن و امنیت برای کودک از جمله موارد مهم محسوب می‌شود که در صورت کم شدن این نیازها، کودک با اضطراب و در نهایت کاهش عزت نفس رو به رو خواهد شد. به هر میزان که نیاز‌های فیزیولوژیک و اولیه کودک برطرف و تنش‌های کمتری در خانواده مشاهده شود، احساس امنیت کودک افزایش پیدا می‌کند.
علاوه بر نیاز‌های ذکر شده بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، انسان‌ها ۳ نیاز را احساس می‌کنند که شامل خودمختاری، شایستگی و ارتباط می‌شود. به هر میزان که ارتباط افراد، سالم باشد باعث می‌شود دید مثبت و احساس ارزشمند بودن را تجربه کنند. خود مختاری به معنای داشتن آزادی عمل و حس کنترل در کار‌ها است. برای مثال اگر کودک تصمیم بگیرد برای مهمانی لباس خود را انتخاب کند و با او مخالفت شود، در کل حس خوبی را نخواهد داشت و در نتیجه احساس استقلال در زمینه‌های مختلف، کاهش پیدا می‌کند. افراد در طول موفقیت‌های زندگی حس شایستگی و ارزشمند بودن را تجربه می‌کنند.
تنبیه و تشویق: با توجه به اختلاف نظر‌های فراوان در رابطه با تنبیه کودک، به طور کلی این شیوه رفتاری می‌تواند احساس دوست داشتنی بودن کودک را در معرض خطر قرار دهد و این کار را با بد بودن خود یک موضوع مهم تلقی کند. بهتر است برای جلوگیری از کاهش عزت نفس کودک قبل از تنبیه، با او در رابطه با تاثیر کار انجام شده، دعوت به همدلی و انتظار والدین صحبت شود. این مراحل باید با لحن مناسب بیان شوند تا نسبت به حس دوست داشتن کودک، ضربه‌ای وارد نشود. در مقابل تشویق نابجا می‌تواند مانند تنبیه مفید نباشد و از طریق ایجاد زمینه‌های اختلال خودشیفتگی، کودک را با چالش رو به رو کند.
احساس همدلی با کودک: کودکان به این دلیل که ذهن منسجم ندارند و نسبت به احساس خود شناخت کامل پیدا نکرده اند، در معرض حس‌های پیچیده قرار دارند که اگر به حالت منسجم تجربه نکنند، در معرض آسیب احساسی قرار می‌گیرند. در واقع کمک به شناخت و نامگذاری احساس کودک باعث می‌شود سلامت روان خوبی داشته باشند و عزت نفس آن‌ها افزایش پیدا کند.
علیزاده در پایان گفت: به این دلیل که عزت نفس سالم نتیجه شخصیت سالم است، توجه به نکات ذکر شده می‌تواند در مدت طولانی نتایج مثبتی را داشته باشد. توصیه می‌شود از سلب اعتماد کودک مانند دروغ و بدقولی پرهیز شود. تحت هیچ عنوان مقایسه با سایر کودکان و ایجاد حس تحقیر را انجام ندهید و متناسب با توانایی‌های کودک، فعالیت‌هایی را به او بسپاریم تا حس شایستگی و عزت نفس در کودک رشد پیدا کند.
بیشتر بخوانید:
باید‌ها و نباید‌های تغذیه‌ای روزه داران
نقش روانشناسی در مدیریت کم حوصلگی‌ها در زمان کرونا و ماه مبارک رمضان
در روز‌های کرونایی عمر سبزیجات را چگونه افزایش دهیم؟
انتهای پیام/