پیش خوانی در ماه رمضان از آداب مرسوم جیرفتی‌ها

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، مردم شهرستان جیرفت پیش از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان با گرفتن روزه به استقبال این ماه پرفضیلت می‌روند.

در این ماه حفظ شعائر اسلامی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و مجالس قرائت قرآن و خواندن دعا در منازل و مساجد برگزار می‌شود، که امسال به دلیل پیشگیری از شیوع ویروس کرونا این مراسمات به صورت جمعی برگزار نمی‌شود.

خدابخش دلیری از نویسندگان و شاعران مشهور شهرستان جیرفت در گفت وگو خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان  گفت: در گذشته برای اطلاع رساندن ماه مبارک رمضان کسی از مردم که متعهد‌تر بود و یا سواد بیشتری داشت چند روز قبل از فرارسیدن این ماه مبارک به همه اعلام می‌کرد که ۴ یا ۵ روز دیگر ماه رمضان شروع می‌شود تا مردم برای روزه گرفتن آمادگی پیدا کنند.

او افزود: در گذشته در ایام ماه مبارک رمضان مردم کار‌های روزانه‌ای مانند درو گندم، عشایری، باغبانی و کشاورزی را که انجام می‌دادند وقت افطار را از طریق صدای کسی که وِرد خوانی یا پیش خوانی می‌کرد متوجه می‌شدند و کار خود را تعطیل می‌کردند و برای افطار آماده می‌شدند.

دلیری گفت: مادر یا پدر خانواده برای آماده کردن سحری بعد از افطار کمی استراحت می‌کردند و خود را به نحوی سرگرم می‌کرد تا نزدیک سحر شود و خواب نمانند و اعضای خانواده را برای خوردن سحری بیدار کنندو هنگام سحر همان فردی که پیش خوانی لحظه افطار را انجام می‌داد از روی ستاره‌ها و از روی تاریکی شب لحظه سحر را تشخیص می‌داد و وِردخوانی را برای نزدیک شدن به اذان صبح را هم انجام می‌داد.

او بیان داشت: مهمترین و اصلی‌ترین غذای مردم هنگام سحر و افطار دوشاب خرما و شیره خرما بوده که مغز گردو و کنجد را آسیاب و به آن اضافه می‌کردند تا فرد روزه دار قوت جسمی داشته باشد.

دلیری اظهار داشت: از دیگر خوراکی‌هایی که مردم در گذشته برای افطاری و سحری استفاده می‌کردند خوراکی که از دوغ جوشیده شده برای تهیه کشک بوده را قبل از اینکه کشک شود استفاده میکردند چرا که معتقد بودند غذای بسیار مقوی و سالمی برای ماه مبارک رمضان است؛ و چنگال که از خرما و آرد گندم درست میکردند همین طور خوراکی خوشمزه‌ای با عنوان کاکُل کَسور بوده است که این غذای مقوی و خوشمزه از ترکیب کسور آسیاب شده و خرما درست می‌شود، کَسور نوعی پسته کوهی است که از بَنه که این هم نوعی پسته کوهی می‌باشد نرم‌تر است.

این نویسنده و شاعر جیرفتی گفت:، خانواده‌ها برای نوجوانانی که برای اولین بار روزه می‌گرفتند و تمایل به گرفتن روزه داشتند خوراکی‌های دلخواه آن‌ها را که همان کاکُل کَسور و دانه برشته یا همان گندم برشته شده است که انواع مغزی جات مانند بادام وحشی و کَسور و کنجد را با گندم ترکیب میکردند بوده را برای آن‌ها درست می‌کردند.

در گذشته شخصی که وِرد خوانی و یا پیش خوانی را انجام می‌داد به اصلاح قدیم مردم او را به نام مُلا می‌شناختند و در امور دینی و معنوی از او مشورت و راهنمایی می‌گرفتند مُلا برای پیش خوانی به عنوان مثلا صدبار ویا هزار بار یا الله یاالله و اسم‌های متبرک را می‌خوانده است و خودش این تعداد دفعات را اینقدر تکرار می‌کرد تا به لحظه اذان برسد.

صدای پیش خوانی را همه می‌توانستند بشنوند به دلیل این که در گذشته هیچ گونه آلودگی صوتی نبوده است.

عید فطر

دلیری از آداب مردم جیرفت برای عید سعید فطر گفت: در قدیم شب قبل از عید فطر همان فردی که خبر فرارسیدن ماه مبارک رمضان را به مردم رسانده بود مژده رسیدن عید فطر را به مردم می‌داد و مردم برای پرداخت فطریه روزه هرکس به اندازه وسعش از قوت روزانه، خرما، گندم، جو و یا دیگر مواد خوراکی که داشتند برای نیازمندان کنار می‌گذاشت، چون در آن زمان نقدینگی نبود و مُلا فردی که همه مردم او را از همه نظر قبول داشتند فطریه‌ها را جمع آوری می‌کرد و بین نیازمندان واقعی تقسیم می‌کرد بدون اینکه کسی متوجه شود که فطریه برای چه شخصی داده شده است، به این دلیل حرمت و شخصیت فرد نیازمند حفظ گردد و مورد خجالت قرار نگیرد و احساس حقارت نکند.

ماه مبارک رمضان به این شکل در بین مردم قدیم شهرستان جیرفت سپری می‌شد، اکنون بخشی از این آداب و رسوم به دلیل وجود تکنولوژی و علم، مانند اطلاع رسانی ماه رمضان به مردم و لحظه اذان به شکلی کاملا متفاوت نسبت به گذشته انجام می‌شود.

از قدیم عده‌ای از مردم در این شهرستان در ماه رمضان به پیش خوانی یا همان مناجات سحری می‌پرداخته اند.

جیرفتی‌ها پس از صرف غذا در هنگام سحر، دعا و قرآن می‌خوانند و بر این باورند که در این ماه غذا‌ها باید ساده و مختصر باشد تا راه و شیوه پیامبر (ص) را در پیش گرفته باشند، مردم جیرفت قبل از غذا با خرما یا نمک افطار می‌کنند و معتقدند امام علی (ع) اینگونه افطار می‌کردند.

شیرینی افطاری در جیرفت زولبیا و بامیه و حلوا و خرما است، غذای نذری این ماه شله‌زرد و آبگوشت است که بین همسایگان توزیع می‌شود، امسال بدلیل ویروس کرونا غذای نذری توزیع نمی‌شود.

مردم جیرفت بر این باورند که در ماه رمضان نباید اسراف کرد بنابراین، اگر غذایی از افطار مانده باشد در سحر آن را مصرف می‌کنند، آبگوشت، برنج و انواع خورشت معمولا پای ثابت سفره‌های افطار و سحری جیرفتی هاست. البته به همراه آش‌های محلی و نان‌های تازه‌ای که زنان روستایی می‌پزند.

مردم برخی از روستا‌های جنوب کرمان افطار را معمولا با غذا‌های سبک و سنتی مانند انواع قاتُق برگزار می‌کنند که یکی از آن‌ها قاتُق عدس به همراه خرما است و خرما یکی از محصولات شهرستان جیرفت است که انواع حلوا و شیرینی‌ها مانند کماچ سهن را بانوان جیرفتی برای ماه رمضان و دیگر ایام مانند نوروز درست می‌کنند.

گزارش از مژگان سنجری

انتهای پیام/س