به گزارش خبرنگار حوزه رادیو تلویزیون گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، شب گذشته آخرین قسمت فصل چهارم برنامه «کتاب باز» با حضور مهران مدیری پخش شد. برنامه‌ای که با محوریت کتابخوانی و بالابردن فرهنگ مطالعه چند سالی است با اجرای سروش صحت از شبکه نسیم پخش می‌شود و مهمانان آن افراد سرشناس همه حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی هستند. همزمان با خاتمه پخش فصل چهارم این برنامه، دو تن از منتقدان نظرشان را درباره «کتاب باز» مطرح کردند که در ادامه آن را می‌خوانید:
در برنامه‌های ترکیبی و غیرنمایشی که به شکل روتین پخش می‌شوند به جز مواردی که در مناسبت‌های مختلف روی آنتن می‌روند نظیر برنامه «ماه عسل»، کم‌تر برنامه‌ای بوده است که در چندین فصل تولید شود و ادامه‌دار باشد و این خود نشان‌دهنده موفقیت «کتاب‌باز» است.
در این برنامه نقش مجری بسیار پراهمیت است. اگر نقش و ویژگی‌های مجری نسبت به ماهیت برنامه را با سایر برنامه‌های تخصصی تلویزیون مقایسه کنیم، متوجه اهمیت این مولفه می‌شویم. برای مثال برنامه «هفت» با وجود اینکه با اجرای افراد مختلف روی آنتن رفته است، اما بیشتر افراد اعتقاد دارند دوران اوج «هفت» زمان اجرای فریدون جیرانی بود؛ چرا که فریدون جیرانی عاشق سینما است و اطلاعات بسیاری در این حوزه دارد. به گونه‌ای که به او تاریخ شفاهی سینمای ایران می‌گویند. در واقع مجری می‌تواند به برنامه هویت داده و آن را تبدیل به یک برند کند. فکر می‌کنم عامل موفقیت «کتاب‌باز» نیز موقعیتی است که سروش صحت در ارتباط با موضوع برنامه دارد.
به عبارتی همان نسبت که جیرانی و «هفت» داشتند، میان صحت و «کتاب‌باز» نیز وجود دارد. چه بسا اگر مجری برنامه تغییر کند، «کتاب‌باز» بسیاری از موفقیت‌های خود را از دست بدهد. این برنامه مجری‌محور نیست بلکه موضوع‌محور است؛ اما به شدت بر برند بودن، هویت و ویژگی‌های مجری آن تاکید دارد.
نکته دوم این است که در دعوت از مهمان‌ها تنوع مناسبی وجود دارد. دعوت از آرش خوشخو به عنوان یک روزنامه‌نگار برای من جالب بود و اگر سروش صحت که خود در مطبوعات می‌نویسد و با اهالی رسانه آشنایی دارد در برنامه نبود، حضور بعضی از مهمان‌ها امکان‌پذیر نمی‌شد؛ بنابراین نقش تاثیرگذار مجری اینجاست که آشکار می‌شود.
مورد بعدی این است که «کتاب‌باز» فقط برای کتاب‌خوان‌ها نیست؛ بلکه این برنامه مانند قطاری است که در هر ایستگاه افراد متفاوتی به عنوان کتاب‌باز سوار آن می‌شوند؛ یعنی زمانی که مخاطب برنامه را تماشا می‌کند به آن علاقه‌مند می‌شود و به جمع کتاب‌باز‌ها می‌پیوندد. درواقع تماشای «کتاب‌باز» عادت جدیدی در مخاطب ایجاد می‌کند. در مجموع می‌توان از این برنامه به عنوان عاملی ترغیب‌کننده برای مطالعه کتاب نام برد.
من فکر می‌کنم «کتاب‌باز» مصداق آن ضرب‌المثل آسیای شرقی است که «اگر می‌خواهید کسی را یک روز سیر کنید به او ماهی بدهید؛ اما اگر قرار است برای همیشه ماهی داشته باشد، به او ماهیگیری یاد بدهید».
درست است که در این برنامه کتاب معرفی می‌شود؛ اما «کتاب‌باز» محل معرفی کتاب نیست. کمااینکه برنامه‌هایی وجود دارند که کارشناسان با حضور در آن‌ها پیرامون کتاب مشخصی بحث و گفتگو می‌کنند، اما «کتاب‌باز» آیین رونمایی از کتاب‌ها نیست بلکه ترویج فرهنگ مطالعه است.
علاوه بر این‌ها این برنامه صرفا مخاطب را به کتاب‌خواندن به مفهوم سرگرمی و یا حتی آگاهی محدود نمی‌کند؛ در واقع آنچه که در پس این کتاب و کتاب‌بازی‌ها است و پیام اصلی این برنامه محسوب می‌شود، انگیزه مطالعه‌کردن است. به طور کلی «کتاب‌باز» برنامه‌ای انگیزشی است. از طرفی نوع گفت‌و گویی که میان مجری و مهمان شکل می‌گیرد، تصنعی و نمایشی نیست که تمام این موارد به موفقیت برنامه کمک می‌کند.
گذشته از این در خصوص فرم، «کتاب‌باز» نوعی زیبایی‌شناسی بصری در دکور، انتخاب رنگ‌ها، تنوع آیتمی و انتخاب سردیس‌ها دارد که برنامه را از حالت کسل‌کننده برای مخاطب خارج می‌کند. شاید برخی تصور کنند کتاب‌خواندن کار کسالت‌بار و برنامه‌ای پیرامون کتاب نیز خشک و خسته‌کننده است و مانند برنامه‌های شبکه چهار سیما مخاطب خاص دارد، اما در «کتاب‌باز» فرم و نوع نگاهی که به محتوای آن وجود دارد در کنار مجری‌گری سروش صحت باعث شده تا این برنامه موفق باشد و به حیات رسانه‌ای خود ادامه دهد.
«کتاب باز» یکی از برنامه‌های پویا، تاثیرگذار و موفق تلویزیون در عرصه فرهنگ‌سازی توجه به کتاب، کتابخوانی و جایگاه فرهنگی و اجتماعی صاحبان آثار و مخاطبان کتاب‌های گوناگون است.
«کتاب‌باز» با طی کردن مسیری پر پیچ‌و خم در فصل چهارم توانست با کیفیتی برتر، ایجاد ارتباط اجتماعی مناسب‌تر با اقشار مختلف فرهنگی و اهالی فرهنگ، هنر و ادبیات، جایگاه فرهنگی کتاب و کتابخوانی را به درون خانه‌ها و میان خانواده‌ها ببرد.
بدیهی است تولید و پخش چنین برنامه‌هایی که عنوان حرکت پیش‌تازانه فرهنگی را به خود اختصاص می‌دهند و در‌های رسانه ملی را به سوی استقبال ملی باز می‌کنند، خواهد توانست افزون بر اشاعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه نوعی آشتی مجدد بین تلویزیون و مردم برقرار کنند. اجرا و پردازش هنری سروش صحت در این برنامه و همچنین دعوت از صاحب‌نظران، فرهنگیان و اهالی هنر از اقشار مختلف از جمله امتیاز‌های خوب «کتاب‌باز» در فصل چهارم بود.
علاوه‌بر این تنوع پرسش‌ها و چگونگی پاسخ به سوال‌های مطرح شده از زوایای گوناگون از دیگر امتیاز‌های قابل توجه این برنامه مبتکرانه فرهنگی و اجتماعی است.
در مجموع «کتاب‌باز» توانسته به عنوان حرکتی اثرگذار و فرهنگی علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی را افزایش دهد و توجه مسئولان را جلب کند تا آن‌ها در جهت فرهنگی کردن جامعه از طریق ارتباط با کتاب و فضا‌های فرهنگی حرکت کنند. همچنین این برنامه به ترغیب حامیان فرهنگی در دستگاه‌هایی که به شکل‌های مختلف به امور کتاب و کتابخوانی می‌پردازند از جمله وزارت ارشاد، سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران و تمامی دستگاه‌هایی که به فرهنگ این مملکت خدمت می‌کنند، کمک کرده است. به طور کلی می‌توان گفت «کتاب‌باز» به امتیاز‌های خوبی در میان مردم دست یافته است.
انتهای پیام/