زعفران کالایی به نام ایران و به کام دلالان/ گام‌های مهم اوسک در زعفران چیست؟

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، سید احسان مصطفوی طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) با بیان اینکه تشکیل اوسک در دو بخش داخلی و بین‌المللی مدنظراست گفت: در بخش داخلی دبیرخانه اوسک در مرحله پیگیری و تشکیل است که نیازمند همکاری جدی استانداری خراسان رضوی در این زمینه هستیم.

او تصریح کرد: با تشکیل اوسک می‌توان استاندارد‌های جهانی در این زمینه را تهیه و اعلام کرد و با یکپارچه سازی این استاندارد‌ها تولید و صادرات این محصول را در جهان با مدیریت ایران انجام داد.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: راه‌اندازی "سازمان کشور‌های صادرکننده زعفران" با عنوان لاتین "Organization of the Saffron Exporting Country" که به اختصار اوسک (OSEC) خوانده می‌شود می‌تواند نقطه عطفی در افزایش نقش آفرینی ایران و سهم آن در بازار جهانی محصول راهبردی و ارزشمند زعفران به عنوان طلای سرخ باشد.

مصطفوی افزود: در اقتصاد جهان امروز شکل‌گیری سازمان‌های بین‌المللی برای کالا‌ها و محصولات برجسته، حساس، اقتصادی و مهم، شیوه‌ای مناسب برای مدیریت اقتصاد آن کالا در بازار جهانی، احقاق حقوق کشور‌های تولید کننده و جلوگیری از سودجویی و سوء استفاده است.

او تصریح کرد: به همین منظور، راه‌اندازی سازمان جهانی زعفران (اوسک) که از سازمان اوپک الگو گرفته است با هدف همراهی همه فعالان صنعت زعفران از کشاورزان و تولیدکنندگان تا صادرکنندگان و تجار بزرگ و نیز کشور‌های فعال در این حوزه با تاکید بر مرجع بودن ایران در تولید این محصول استراتژیک، به عنوان ایده‌ای نو در این حوزه توسط یک فعال حوزه تولید و صادرات زعفران در خراسان رضوی مطرح شده است.

 

در حالی که کشور ایران بیش از ۹۰ درصد زعفران تولیدی جهان را دارد، سهم اندکی معادل حدود پنج درصد از ارزش افزوده این محصول به جیب ایران و کشاورزان ایرانی می‌رود، در چنین فضایی است که رقبای ایران سعی در ربودن حق ایران در بازار جهانی زعفران و به یغما بردن نام زعفران ایرانی دارند.

در حالی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی و به طبع آن کشاورزان خراسانی کمترین منفعت را از بازار جهانی زعفران به دست می‌آورند، صادرات این محصول در قالب صادرات غیرنفتی می‌تواند نجات بخش اقتصاد کشور و محور اصلی در تحقق اقتصاد مقاومتی باشد حال آن که بی‌توجهی به این نکته در روند کشت تا صادرات و بازاریابی این محصول راهبردی به چشم می‌خورد.

ایران به عنوان تولیدکننده منحصر به فرد زعفران در دنیا مطرح است، اما مقایسه ارزش و حجم صادرات این محصول ارزشمند صادراتی مبین این واقعیت تلخ است که صادرات آن از نظر وزن تغییر چندانی نداشته و اگر هم در ارزش دلاری و ریالی آن تغییراتی ایجاد شده به دلیل افزایش قیمت‌های جهانی بوده است.

این اوضاع تلخ و تامل برانگیز در شرایطی رخ می‌دهد که زعفران در گروه محصولات با ظرفیت بسیار برای ایجاد اشتغال، توسعه اقتصاد و ارزآوری برای کشور مطرح است و افزایش تولید آن سرمایه کلان نمی‌خواهد و علاوه بر آن می‌توان با ایجاد صنایع تبدیلی، فرآوری و بسته بندی، سود حاصل از صادرات آن را به میزان قابل توجهی افزایش داد.

سهم اندک ایران از تجارت طلای سرخ در جهان در عین تولید حدود ۹۵ درصدی این محصول گویای عمق فاجعه است و گلایه در زمینه کشت و تولید زعفران در کشور‌هایی مانند افغانستان یا بسته بندی زعفران ایران در اسپانیا به نام آن کشور، گلایه‌هایی است که در بی‌توجهی متولیان به سکوت منتهی شده است.

تشکیل این دبیرخانه با عضویت نمایندگان دولت و وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و امور خارجه، نمایندگان کشاورزان و صادرکنندگان مد نظر است که با تعریف ۱۰۰ اقدام تلاش خواهد شد به سوی تولید و صادرات و تشکیل اوسک در عرصه جهانی پیش برویم.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) با اشاره به پیش‌بینی عضویت ۱۱ کشور در سازمان جهانی تولیدکنندگان زعفران گفت: برای شکل‌گیری اوسک در ابعاد داخلی و بین‌المللی سه دوره کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طراحی شده است.

مصطفوی افزود: دوره کوتاه مدت شامل تحقیق و تثبیت است که یک تا سه سال زمان می‌برد، دوره میان مدت شامل ترویج و تاثیرگذاری است که سه تا ۶ سال به طول می‌انجامد و دوره بلند مدت شامل رشد و بهره‌وری است.

او با اشاره به فعالیت پژوهشگران و اساتید حوزه زعفران در زمینه طرح اوسک به صورت ۱۰ ساعت در روز تصریح کرد: برای مدت هشت ماه است که روزانه ۳۰ نفرساعت مطالعه در این زمینه انجام می‌شود.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: در راه‌اندازی اوسک اهداف کلان ۱۷ گانه، اهداف ۱۴ گانه ویژه در سطح بین‌المللی و نیز راهبرد‌های ۱۷ گانه طراحی شده است.

مصطفوی افزود: از جمله اهداف تشکیل اوسک می‌توان به مدیریت قیمت جهانی زعفران، ایجاد ثبات و از بین بردن نوسانات مضر، فراهم کردن درآمد ثابت برای کشور‌های عضو، تامین زعفران کشور‌های مصرف کننده به صورت کارآمد و مقرون به صرفه، ایجاد بازار‌های دائمی و کشف بازار‌های جدید، ایجاد فضای امن برای سرمایه‌گذاری زعفران، ایجاد خط اعتباری مالی توسط بانک‌های معتبر جهانی، ایجاد و ساماندهی بیمه جهانی زعفران و ترویج و گسترش فراورده‌های غذایی و غذا دارو‌های زعفرانی اشاره کرد.

اوتصریح کرد: افزایش تجارت جهانی زعفران و مشتقات آن، مقابله با سودجویی، قاچاق و تقلب در عرصه زعفران، ایجاد و راه‌اندازی بورس جهانی زعفران، کمک به رشد کشور‌های درحال توسعه در حوزه زعفران و توانمندسازی تولید از دیگر اهداف اوسک نام برد.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: یکپارچه سازی استاندارد‌های جهانی زعفران، تشکیل صندوق امانات زعفران، گسترش و ایجاد بانک زعفران، ایجاد بانک تجربه زعفران، مطالعه نیاز‌ها و علایق مصرف‌کنندگان کشور‌های جهان، گماردن رایزن و سفیر زعفران در کشور‌های عضو، تشکیل شرکت‌های ملی زعفران در هر کشور و ایجاد کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران در کشور از این جمله این تاکتیک‌هاست.

مصطفوی همچنین در خصوص راهبرد‌های پیش‌بینی شده برای اوسک افزود: شناسنامه‌دار کردن محصول و کشاورزان، آموزش‌های مدون و مستمر به کشاورزان در سطح بین‌المللی، تجارت منصفانه، ثبت روز جهانی زعفران، یکپارچه‌سازی سیاست‌های ناظر بر زعفران، شناساندن خواص زعفران به جهانیان، اعمال سیاست‌های توسعه یا محدودسازی در برخی کشور‌ها برای کشت زعفران و بارورسازی ایده‌های حوزه زعفران از جمله راهبردهاست.

او تصریح کرد: از جمله ارزش‌هایی که اعضای اوسک باید رعایت کنند می‌توان به مواردی از جمله اعتقاد به رابطه برد برد، مسوولیت‌پذیری، ترجیح منافع جمعی بر فردی، رعایت عرف تجارت بین‌المللی، توانایی تحمل تفاوت‌ها، نوع دوستی و مشتری‌مداری اشاره کرد.

 

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) با بیان اینکه فرمول رقابت در اوسک، رقابت مشارکتی است گفت: به عنوان مثال دو شرکت تجاری سامسونگ و ال. جی با متحد شدن توانستند بازار را از دو شرکت تجاری سونی و پاناسونیک بگیرند و به سودآوری مضاعف برسند، زیرا رقابت مشارکتی را تجربه کردند.

مصطفوی افزود: در درجه اول باید برند ملی و نام تجاری ملی برای زعفران ایران ایجاد کنیم و با توجه به میزان تولید زعفران در شهرستان‌های مختلف می‌توان به ایده نامگذاری این برند توجه کرد.

او تصریح کرد: در تشکیل دبیرخانه به همکاری استانداری خراسان رضوی نیازمندیم ضمن اینکه ساختمان مرکزی اوسک که به شکل گل زعفران طراحی شده نیز به میزبانی مشهد و با هدف جلب توجه دنیا به تولید زعفران خراسان رضوی احداث می‌شود.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: اخیرا زمزمه‌هایی مبنی بر مدعی بودن افغانستان در تولید زعفران با بهترین کیفیت شنیده می‌شود و این در حالی است که زعفران کالای استراتژیک ایران با قدمت بیش از هزار ساله است و بهترین زعفران دنیا در خاک ایران و خراسان به عمل می‌آید.

مصطفوی افزود: براساس آزمایش عیار زعفران ایران در هر آزمایشگاه ثابت می‌شود زعفران سایر کشور‌ها قابل قیاس با طلای سرخ ایران نیست.

او تصریح کرد: با هدف حل این مشکل و با توجه به محوریت تربت‌حیدریه در تولید زعفران، نخستین زنجیره زعفران در این شهرستان راه‌اندازی شد که در زمینه تولید این محصول به کشاورزان آموزش داده می‌شود.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: به همین منظور نخستین کارخانه نوآفرینی زنجیره ارزش زعفران در این شهرستان فعال شد که در آن به علایق و سلایق مشتری به عنوان یکی از حلقه‌های تولید زعفران توجه شده است.

مصطفوی افزود: با تشکیل اوسک می‌توان استاندارد‌های جهانی در این زمینه را تهیه و اعلام نمود و با یکپارچه سازی این استاندارد‌ها تولید و صادرات این محصول را در جهان با مدیریت ایران انجام داد.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: در حال حاضر بزرگترین و مجهزترین انبار‌های زعفران کشور، بزرگترین تالار تخصصی زعفران، اولین و تخصصی‌ترین موزه زعفران، اولین کتابخانه تخصصی زعفران، اولین تالار گفت و گوی زعفران و نخستین فروشگاه تخصصی اداوات کشاورزی ویژه زعفران در تربت‌حیدریه فعال است.

مصطفوی افزود: در راستای بهبود تولید نیز علاوه بر فعالیت مجهزترین آزمایشگاه‌های تخصصی زعفران با توجه به استاندارد‌های نوین، نخستین دستگاه سورتینگ پیاز زعفران کشور را اختراع کرده‌ایم که راندمان تولید را تا سه برابر افزایش می‌دهد.

او تصریح کرد: به این ترتیب با کاشت پیاز زعفران توسط این دستگاه در هر هکتار بیش از ۱۰ کیلو برداشت محصول انجام می‌شود در حالی که هم اکنون میانگین برداشت این محصول در کشور سه کیلو و ۸۰ گرم در هکتار است.

طراح سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران (اوسک) گفت: تمام این اقدامات را به مثابه پایه‌ریزی اولیه برای اوسک می‌دانیم تا با قدرت و قوت وارد مرحله شکل‌گیری این سازمان بین‌المللی شویم.

  علیرضا کوچکی عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و محقق حوزه زعفران نیز گفت: محصول زعفران یک محصول راهبردی در تمام جنبه‌ها محسوب می‌شود که به راحتی با برنامه ریزی هدفمند و موثر و هماهنگ می‌توان از آن بهتر استفاده کرد.

او تصریح کرد: زمانی که سطح زیر کشت این محصول در کشور ۱۰۰ هزار هکتار بود ۴۰۰ تن تولید با عملکرد ۳.۵ کیلو گرم در هر هکتار داشتیم و اکنون نیز میانگین عملکرد همین میزان بوده  و این در حالی است که در تمام محصولات باغی و زراعی میزان عملکرد تا سه برابر افزایش یافته است و گرچه برخی کشاورزان موفق به افزایش چشمگیر عملکرد شده‌اند، اما به صورت میانگین هنوز تغییری حاصل نشده است.

عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: باید در زمینه تعریف هویت حقوقی و بین‌المللی برای زعفران اقدام شود تا علاوه بر شناخته شدن زعفران به نام ایران و حفظ منزلت و جایگاه آن شاهد جلب توجه جهانیان به محصول ایران شویم.

علیرضا کوچکی افزود: کشور‌هایی مانند اسپانیا و یونان که در زمینه زعفران، بسته بندی و عرضه آن دارای فعالیت چشمگیر هستند اقدام به تعریف شاخص‌های هویتی این محصول برای خود کرده اند حال آن که هنوز برای زعفران ایران شناسنامه مشخص و جهانی تعریف نشده است.

او با بیان اینکه مشکلات موجود در رابطه با زعفران، مشکل دولت‌هاست تصریح کرد: با توجه به فعالیت و وظیفه مندی ۱۸ دستگاه و سازمان در حوزه زعفران و وجود دانشکده ها، محققان و پژوهشگران فراوان هنوز هیچ اتحاد و هماهنگی میان این بخش‌ها در کشور مشاهده نمی‌شود و این وضع به ارزش اقتصادی و جایگاه این محصول صدمه می‌زند.

عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به گسترش بی رویه کشت زعفران در ۲۲ استان کشورگفت: در سال ۱۴۰۰ میزان عملکرد زعفران در هر هکتار به هفت کیلو گرم برسد حال آنکه هنوز این مهم به صورت سراسری و همه جانبه محقق نشده است.

کوچکی با تاکید بر اینکه کشت زعفران به صورت خرده مالکی است و کشاورزی خانوادگی محسوب می‌شود افزود: به هیچ وجه نمی‌توان انتظار داشت این شیوه را تغییر جدی بدهیم.

او تصریح کرد: با توجه به اینکه کشت این محصول در گذشته با کمترین و طبیعی‌ترین نهاده‌ها انجام می‌شده است افزایش عملکرد این محصول توسط برخی کشاورزان از طریق استفاده از نهاده‌های شیمیایی محقق شده که این امر موجب اثرگذاری منفی بر کیفیت محصول نهایی شده است و باید این هشدار را نسبت به کاهش کیفیت محصول زعفران و تاثیر منفی آن در بازار جهانی جدی بگیریم.

 

   محمدرضا اورانی رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه فرآوری محصول ارزشمند و راهبردی زعفران در داخل کشور ضرورتی است که تاکنون مغفول مانده است گفت: بیش از ۱۲۰ واحد بسته بندی زعفران در خراسان رضوی گرچه فعالیت مناسبی دارند، اما تمام این واحد‌ها محصول را به صورت خام بسته بندی می‌کنند.

او تصریح کرد: این در حالی است که باید با هدف کسب آورده اقتصادی بیشتر و استفاده کامل از تمام ظرفیت‌های این محصول ارزشمند، در زمینه فرآوری زعفران اقدام نمود.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در زمینه فراوری محصول زعفران بسیار مختصر و در حد تولید چای و برخی نوشیدنی‌های زعفرانی فعالیت‌هایی انجام شده، اما در بسیاری از زمینه‌های فعالیت در این حوزه هنوز اقدامی نشده است.

اورانی افزود: این در حالی است که باید به فکر تولید فرآورده‌های جدید از زعفران باشیم که شامل نوشیدنی‌های جدید، اسانس گیری، طعم گیری و تولید محصولات با اندازه‌های مختلف با توجه به ویژگی‌های زعفران از جمله شادی آفرینی آن است.

او تصریح کرد: سطح زیر کشت زعفران در خراسان رضوی بیش از ۸۶ هزار هکتار است و بیش از ۳۰۰ تن محصول از این سطح برداشت می‌شود.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در مجموع ۱۴۴ هزار بهره بردار در حوزه کشت زعفران در این استان فعالیت دارند و به ازای هر هکتار سطح زیر کشت زعفران ۲۰۰ نفرروز اشتغال و یک فرصت شغلی دایم ایجاد می‌شود.

اورانی افزود: پارسال حدود ۲۵۰ تن زعفران این استان به ارزش ۳۵۵ میلیون دلار به کشور‌های مختلف صادر شد.

او تصریح کرد: با پایان برداشت محصول از مزارع زعفران میزان تولید این محصول در استان امسال به ۳۱۰ تن رسید.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: طبق بررسی‌های انجام شده به صورت میانگین ۲۰ درصد برداشت محصول زعفران امسال بر اثر خسارت ناشی از شرایط آب و هوایی از بین رفته است از این رو این میزان برداشت، تقریبا معادل پارسال است و افزایش چندانی نداشته است. پارسال نیز ۳۱۰ تن زعفران از ۸۶ هزار و ۴۰۰ هکتار مزرعه در خراسان رضوی برداشت شد.

 

 

  سیدحسن حسینی شاهرودی سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: طرح راه‌اندازی سازمان جهانی زعفران با نام اختصاری "اوسک" در دستورکار قرار دارد که با تشکیل این سازمان، بورس کالای ایران می‌تواند به مرجع اصلی تعیین قیمت زعفران دنیا تبدیل شود.

او با بیان اینکه نباید دست روی دست گذاشت و شاهد بود که کشور‌های دیگر از تجارت زعفران ایران، میلیارد‌ها دلار به جیب بزنند، تصریح کرد: برای ساماندهی بازار داخلی، زعفران در حال عرضه در بورس کالاست تا رفته رفته قیمت واقعی زعفران ایران برای خریداران خارجی مشخص شود.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه راه‌اندازی سازمان جهانی زعفران باید مورد حمایت مسوولان قرار گیرد گفت: زعفران محصولی است که بیش از ۹۰ درصد آن در ایران تولید می‌شود و به طور یقین با راه اندازی سازمان جهانی زعفران، فرصت استثنایی برای نشان دادن ظرفیت تولید و کیفیت زعفران ایران در جهان فراهم می‌شود.

حسینی شاهرودی افزود: سال‌هاست که شاهد صادرات زعفران ایران به صورت فله به کشور‌های مختلف جهان هستیم به طوری که بعد از بسته بندی زعفران در چند کشور، طلای سرخ ایران با برند سایر کشور‌ها به فروش می‌رسد که این موضوع جایگاه زعفران کشور را تنزل داده است.

او با اشاره به طرح راه‌اندازی سازمان جهانی اوسک تصریح کرد: برای مدیریت بهتر تولید و صادرات و حل مشکل فروش فله‌ای زعفران باید سازمان جهانی همچون اوپک راه‌اندازی شود تا با تحقق این رویداد، سهم ایران از تجارت جهانی زعفران افزایش یابد.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اینکه ایران به دلیل سهم خود در تولید زعفران باید متولی این کار باشد، گفت: زعفران محصولی است که با تلاش فراوان کشاورزان به بار می‌نشیند و نیاز به اصلاح روند‌ها در تولید، بازاریابی و فروش در بازار‌های داخلی و خارجی دارد.

حسینی شاهرودی افزود: در این میان ورود زعفران به بورس کالا یک گام مثبت در راستای اصلاح این روند‌ها بوده است که با راه اندازی سازمان جهانی اوسک زمینه برای شناساندن زعفران ایران به دنیا و مرجعیت قیمتی بورس ایران فراهم می‌شود.

او تصریح کرد: با تشکیل اوسک علاوه بر اینکه کشاورز، مصرف‌کننده و صادرکننده به حقوق اصلی خود می‌رسند، شاهد استانداردسازی این محصول و رشد ارزآوری زعفران خواهیم بود.

 

 رامین اسمی مسوول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی نیز گفت: راه‌اندازی سازمان جهانی تولید و صادرات زعفران راه نجات برای زعفران ایران از دست کشور‌هایی است که درصدد هستند نام این محصول ارزشمند را به نام خود بزنند و هم راهی موثر و جهانی برای معرفی زعفران ایران و برندسازی در این زمینه برای مصرفکنندگان و مشتریان است.

او تصریح کرد: یکی از اهداف و آرزو‌های ما این بوده است که بتوانیم زعفران ایران را هویت بخشیم و در این مسیر باید به هر روش موثر و جهانی بتوان این اقدام را انجام داد.

مسوول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی گفت: ایده اوسک در حقیقت طرح و ایده موثر و مفید در این زمینه است که می‌تواند هم در زمینه داخلی و هم در زمینه بین‌المللی مفید و موثر باشد.

 

منبع: ایرنا

انتهای پیام//ف. غ