نعمت بزرگی به نام شب و خواب
شب جداکننده است. معلوم نیست اگر شب نبود و روز را تمام نمی‌کرد چه بلایی سر آدم‌ها می‌آمد؟ چه اندوهی که بر جان‌ها می‌نشست و چه درد‌هایی که تمام نمی‌شد. تصور کنید کسی سوگوار عزیزی است و به شدت اندوهگین و ناامید. اگر شب نبود او هرگز قادر به آرام شدن نبود. اگر شب نبود و آدم‌ها نمی‌خوابیدند دردهایشان را هر روز مثل یک کشکول دنبال خود می‌کشیدند. وقتی دندانت درد می‌کند و قرص مسکن می‌خوری خوابت می‌برد.
وقتی در بیمارستان در حال درد کشیدن هستی و اندوه تو را به ستوه آورده با یک آرام‌بخش به خواب عمیق می‌روی. این بزرگ‌ترین نعمت خداوند است. شب جداکننده است و تصمیم انسان را متعادل می‌کند و خشم‌ها را فرومی‌نشاند. شاید موقع خواب حس انتقام در ذهن بپرورانی، اما صبح خبری از کینه نیست و توانسته‌ای ببخشی. شاید شب از درد به خود بپیچی، اما همین که پلک‌هایت سنگین می‌شوند، درد هم فراموش می‌شود.
آن‌هایی که بیمار هستند، آن‌هایی که اسیر تخت‌های بیمارستان یا زندان هستند قدر خواب را خوب می‌دانند. هر دو برایشان نماد آرامش است و برای کودکان نماد شمارش. اگر به کودکی قول کاری بدهید سریع می‌پرسد چند تا شب باید بخوابم و بیدار شوم تا به قول‌تان عمل کنید؟ صبح نوید یک زندگی دوباره است. انگار تازه متولد شده‌ای. می‌توانی از نو شروع کنی.
چه بسیار آدم‌هایی که در فاصله خواب تا بیداری توبه کرده‌اند و فرصت یکی دیگر شدن را یافته‌اند.
قدیم‌تر‌ها خواب کیفیت و قداست داشت
از قدیم‌ها برایتان بگویم. وقتی دست سازه‌های بشر که به اسم تکنولوژی به خوردمان داده‌اند زیاد شد و توی هر خانه‌ای تلویزیون و موبایل و بازی کامپیوتری و پلی‌استیشن و... باز شد، خواب هم هویت اصلی خود را از دست داد. دیگر مثل قدیم نیست که بزرگ‌تر‌ها بعد از خوردن شام به رختخواب می‌رفتند و خروس‌خوان سحر با صدای مؤذن بیدار می‌شدند و دیگر خبری از خواب نبود.
خواب برای قدیمی‌ها مقدس و لازم بود. تا ظهر کار می‌کردند و بعد هم خواب ظهرگاهی کوتاهی سرحال‌شان می‌کرد. آن‌ها همیشه پرانرژی بودند و برای همه امور خود به‌رغم خستگی جسمانی وقت داشتند. شب‌های بلند زمستان را به دید و بازدید می‌گذراندند و یلدا برایشان جذاب بود. شاید از معدود شب‌هایی بود که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها تا نیمه شب بیدار می‌ماندند، ولی حالا هر شب برای ما شب یلداست!
جای شب و روزمان عوض شده است
سبک خوابیدن و بیدار شدن‌مان تغییر کرده است. جای شب و روزمان عوض شده است. سبک خود را تغییر داده‌ایم و با دستورات دینی و مصلحت‌های پزشکی درستیزیم. زندگی ماشینی هر روز بیش از پیش ما را دنبال خود می‌کشد و خواب را بیش از قبل از چشمان‌مان می‌رباید. ظاهراً چاره‌ای هم جز همسو شدن با تغییرات اجباری نداریم. اکثر فعالیت‌های اجتماعی و خدمات خصوصی تا پاسی از شب ادامه دارد و در شهر‌های بزرگ به دلیل ترافیک و شلوغی روز خیلی‌ها مایل هستند شب از خدمات استفاده کنند.
به عنوان مثال بسیاری از مراکز خدمات پزشکی مانند مراکز تصویربرداری پزشکی تا بامداد نوبت می‌دهند یا در ماه مبارک رمضان سینما‌ها تا سحر باز است. مراکز تجاری که این روز‌ها به سرعت در حال افزایش است دیگر سرآمد همه این بی‌خوابی‌های شبانه است و مردم را در نیمه شب به مراکز تفریحی و تجاری می‌کشاند.
یک بار برای تماشای آخرین سئانس از سینمای یکی از پردیس‌های تهران رفتم. سالن مملو از جمعیت بود و پارکینگ‌ها مملو از آدم و ماشین. وقتی از پارکینگ بیرون آمدیم تازه شب رخ نشان داد و من و همراهانم را وحشت فراگرفت. خیابان‌ها خلوت و سکوتی مرموز شهر را در آغوش گرفته بود. شیشه‌ها را بالا برده و با سرعت رو به خانه رفتیم. متأسفانه این پدیده رو به افزایش است و حضور افراد به خصوص بانوان تا پاسی از شب در بیرون از خانه، آن‌ها را در معرض خطرات و آسیب‌های اجتماعی جدی قرار می‌دهد.
شب‌ها ماندن در محیط بیرون فرصت دورهمی خانوادگی را کم کرده و از صمیمیت اهل خانواده و تعامل و گفتگو بین آن‌ها می‌کاهد. زیست شبانه، دورهمی‌های خانوادگی را که از لازم‌ترین برنامه‌های تربیتی است دچار اختلال می‌کند و اغلب افراد فرصت این با هم بودن را با خوردن انواع فست‌فود‌ها و یا میان قرار‌های کاری در محیط بیرون از دست می‌دهند.
برایم جالب است که هر ساعت از شب پستی در صفحه شخصی می‌گذارم بلافاصله با بازدید‌های متعدد روبه‌رو می‌شود و همیشه برایم جای سؤال است چرا همه بیدارند؟ چرا به کلی نظام آفرینش را تغییر داده‌ایم جای شب و روز را عوض کرده‌ایم. جالب است که بسیاری از افراد تا سحر بیدارند و اغلب شب‌زنده‌دار‌ها که علاقه خاصی به فعالیت شبانه دارند صبح خواب می‌مانند و تقریباً اکثر نماز‌ها قضا می‌شود. روز که نشان فعالیت و تلاش است می‌خوابند و گاهی این خواب تا ظهر ادامه دارد.
تهرانی‌های خواب‌آلود از قدیم تا حالا
یادش به‌خیر. ما بچه‌های شهرستان عید نوروز برای‌مان از تهران مهمان می‌آمد. ما عادت به دیرخوابی نداشتیم و اگر هم بنا بر اقتضای مهمانی دیر به بالین می‌رفتیم صبح زود بیدار می‌شدیم. همیشه برایم جای سؤال بود که تهرانی‌ها چرا خواب‌آلود هستند و صبحانه‌شان را در وقت ناهار و ناهارشان را وقت عصرانه می‌خورند، اما بعد‌ها فهمیدم که آن‌ها بنا به نیاز بدن‌شان زیاد می‌خوابند. می‌خواهند بی‌خوابی شب را جبران کنند غافل از آنکه هر قدر روز بخوابند کیفیت خواب شبانه حاصل نمی‌شود و طبق همان ضرب‌المثل معروف، خواب، خواب می‌آورد و هر چه بیشتر می‌خوابند کسل‌تر می‌شوند. خداوند روزی انسان را در فاصله طلوع صبح تا طلوع آفتاب تقسیم می‌کند در حالی که بسیاری از ما در آن ساعت تازه به خواب عمیق رفته‌ایم.
اینترنت بلای خواب‌های‌مان شده است
وابستگی به اینترنت بی‌خوابی ما را تشدید کرده است. همه یک جور تیک عصبی پیدا کرده‌ایم. هنوز چشم باز نکرده سراغ گوشی می‌رویم و در همان حالت نیمه‌خواب تمام خبر‌ها و ماجرا‌های مجازی را دنبال می‌کنیم. شب نیز کمی زودتر به بستر می‌رویم تا حداقل یک ساعتی فرصت گشت‌زنی در اینترنت و خواندن کتاب‌های الکترونیکی و دیدن کلیپ‌ها را داشته باشیم. کاهش ترافیک در استفاده از اینترنت و تخفیف اپراتور‌ها برای حجم‌های شبانه انسان‌های بیشتری را ترغیب به بیداری می‌کند. متأسفانه کودکان هم از این بلا در امان نیستند و شب‌بیداری و دیرخوابی بخشی از معضلات آن‌ها محسوب و موجب کاهش رشدشان می‌شود.
بی‌خوابی روح و جسم‌مان را بیمار می‌کند
بد نیست بدانید بدخوابی و بی‌خوابی سبب چربی‌سازی می‌شود و شاید همین عادت ناپسند تغییر ساعت خواب، باعث افزایش چاقی در جامعه باشد. خواب کم ریسک بیماری قلبی و سکته را بالا می‌برد. خواب کم روی متابولیسم گلوکز اثر گذاشته و خطر دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد. افسردگی و اختلال در تعامالات اجتماعی و افزایش التهاب از دیگر پیامد‌های خواب ناکافی هستند. بی‌خوابی‌های شدید حتی می‌تواند منجر به بیماری‌های روحی مثل پارانویا و توهم شود.
با انواع خواب‌های مفید و مضر آشنا شویم
دین اسلام به کیفیت خواب اهمیت زیادی داده و برای آن گونه‌های مختلفی تعریف کرده است. بگذارید با انواع خواب‌ها آشنا شویم. خواب غفلت، خوابی که در مجالس پند و موعظه رخ می‌دهد و فرد فرصت یادگیری را از دست می‌دهد. خواب بدبختی خوابی است که در وقت نماز ظهر رخ می‌دهد. خواب فیلوله (خواب لعنت) خواب بعد از طلوع خورشید است که موجب کسلی می‌شود. خواب عیلوله (خواب عذاب) که به خواب بین‌الطلوعین گفته می‌شود و به شدت نهی شده و مکروه است. خداوند روزی را در این زمان تقسیم می‌کند. خواب رخصت خوابی است که بعد از نماز عشا اتفاق می‌افتد و فرد مجاز به این خواب است.
خواب حسرت به خوابیدن در شب‌های جمعه تعبیر می‌شود. خواب غیلوله یا همان خواب آخر روز که موجب کسالت بدن شده و کراهت دارد. معروف‌ترین خوابی که به آن سفارش شده و طرفداران زیادی هم دارد خواب قیلوله است، خوابی که در ظهر و بعد از نماز رخ می‌دهد. خوابی که برطرف‌کننده کسالت و هضم‌کننده غذاهاست.
سحرخیزی راز مهم سلامتی است. بی‌خود نگفته‌اند سحرخیز باش تا کامروا باشی. روز‌هایی که زود بیدار می‌شوید حوصله بیشتری برای صبحانه خوردن دارید و برنامه‌های‌تان روی نظم انجام می‌شود. حالا چه بهتر از آنکه هم بدن انسان مثل ساعت دقیق باشد و هم برنامه روزمره که موجب موفقیت در امور می‌شود.
راه‌هایی برای یک خواب راحت و آسوده
بسیاری از آدم‌ها شب‌ها مشکل خواب دارند. یعنی راحت خواب‌شان نمی‌برد. وقتی چند روز بی‌خوابی آزارشان می‌دهد رو به قرص‌های آرام‌بخش می‌آورند که می‌تواند لطمه‌های زیادی به ذهن و جسم وارد کند. بهتر است برای ساعت خواب خود برنامه‌ریزی کنید. کمی زودتر به رختخواب بروید. از دست گرفتن گوشی و تبلت خودداری کنید. شب غذای سبک با کالری کم میل کنید و اگر به خوردن نوشیدنی عادت دارید به جای چای یا قهوه، دم‌نوش‌های آرام‌بخش میل کنید مانند گل گاوزبان. یکی از تجربه‌های جذاب در خواب آرام استفاده از اسپری گلاب در زمان خواب است.
بوییدن عطر گلاب روی بالش باعث گرمی مغز و آرامش در خواب می‌شود. اگر باز هم بی‌خوابی آزارتان می‌دهد دوش آب گرم را امتحان کنید. شاید با ریلکس شدن بدن به واسطه تماس با آب گرم راحت‌تر به خواب بروید. بهتر است بدانید اگر کودک هستید بی‌خوابی روی رشد و اگر بزرگسال هستید روی پوست‌تان تأثیر مستقیم می‌گذارد. بعضی شغل‌ها ارتباط مستقیم با بیداری شب دارند بنابراین لازم است کمبود خواب و انرژی تحلیل رفته را جبران کنند. پرستار‌ها و کادر پزشکی بیمارستان‌ها، نگهبانان و آتش‌نشان‌ها از جمله افرادی هستند که به لحاظ نوبتی بودن کارشان با تغییر ساعت خواب مواجه هستند. پس از این به خواب خود اهمیت بیشتری بدهید و آن را دروازه‌ای به سوی سلامتی بدانید.
منبع: روزنامه جوان
انتهای پیام/