بوئینگ ۷۳۷ هواپیمایی اوکراین با علامت ثبت UR-PSR که با شماره پرواز ۷۵۲ در ساعت ۶:۱۲ صبح از باند فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) به مقصد کیف پایتخت اوکراین به پرواز درآمده بود، تنها ۶ دقیقه پس از پرواز و با قطع ارتباط با برج مراقبت پرواز در ساعت ۰۶:۱۸ در حوالی شهریار سقوط و تمام سرنشینان آن که ۱۶۷ مسافر و ۹ نفر خدمه پروازی بودند جان باختندکرد.
در حالی که از روز چهارشنبه تا صبح شنبه گمانه‌زنی‌های مختلفی پیرامون علت این سانحه مطرح می‌شد، در نهایت صبح شنبه ستادکل نیرو‌های مسلح با انتشار اطلاعیه‌ای علت سقوط پرواز ۷۵۲ را هدف قرار گرفتن غیرعمد توسط سامانه پدافندی در اثر خطای انسانی عنوان کرد.
اما اینجا سوالی که اذهان عموم را درگیر خود کرده بود، تاخیر ۴۸ ساعته در اعلام علت سانحه بود که موجب ارائه اطلاعات و تحلیل‌های غلط از سوی کارشناسان در رسانه‌ها شد. سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه می‌گوید صبح چهارشنبه به مسئولین اطلاع داده که هدفی را زده‌اند که تقارن آن با سقوط هواپیما مشکوک است. او همچنین می‌گوید که از دقایق اولیه تیم بررسی سانحه و افراد دخیل در این قضیه در قرنطینه قرار داشته‌اند و اجازه‌ای برای اطلاع‌رسانی نداشتیم.
سردار حاجی‌زاده همچنین تاکید کرده که تاخیر در اطلاع‌رسانی به این دلیل نبوده که کسی بخواهد موضوعی را کتمان کند، بلکه روال این است که ستاد کل نیرو‌های مسلح باید موضوع را بررسی کند که جمع بندی این موضوع در روز جمعه یعنی ۴۸ ساعت پس از سانحه صورت گرفت.
در حقیقت رسیدن به این علت قطعی که «هواپیمای اوکراینی با آتش سامانه پدافندی سرنگون شده است» از صبح روز چهارشنبه تا صبح روز جمعه یعنی ۴۸ ساعت پس از سانحه به داراز کشیده است که از روز صبح جمعه تا صبح شنبه که اطلاعیه ستادکل نیرو‌های مسلح منتشر شد نیز مسائل مربوط به نحوه اطلاع‌رسانی و تنظیم بیانیه‌ها صورت گرفته است؛ گرچه این اقدامات تا جمعه شب انجام شده بود و حتی روز جمعه به روزنامه‌ها نیز اعلام شده بود تا ساعت ۲۲ شب ارسال صفحات خود به چاپخانه را به تعویق بیاندازند.
از سوی دیگر، دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، امروز در حاشیه مراسم ترحیم دو تن از شهدای این سانحه، علت تاخیر و طولانی شدن اعلام دلیل سقوط هواپیما را بررسی همه عوامل از جمله اقدامات احتمالی دشمن مانند «جمینگ»، «هک سیستم‌ها» و «نفوذ» می‌داند.
شمخانی تاکید کرده است که اثبات هر یک از عوامل تاثیرگذار بر شلیک موشک، می‌توانست نحوه اطلاع رسانی و واکنش کشور به این رخداد را در شرایط کاملا متفاوتی قرار دهد.
اکنون که گزاره‌هایی، چون «جمینگ» و «نفوذ» توسط دبیر شورای عالی امنیت ملی مطرح شده است، در ادامه به بیان ابعاد و سناریو‌های مختلفی که بررسی آن‌ها می‌تواند اعلام علت سانحه را به تاخیر انداخته باشد خواهیم پرداخت:
۱- نخستین احتمال فرماندهان در ساعات اولیه همان شلیک پدافند و اصابت موشک به هواپیما است که خود می‌تواند شامل بررسی سه عامل خطای انسانی، خرابکاری و جنگ الکترونیک باشد.
بررسی احتمال خطای انسانی شامل بازبینی گراف‌های راداری، مکالمات درون شبکه‌ای و بررسی تک‌تک اقدامات صورت گرفته توسط اپراتور است که وارسی و بازبینی آن‌ها نیازمند دقت زیاد است. از سوی دیگر بررسی احتمال خرابکاری شامل خرابکاری فنی یا خرابکاری توسط عامل انسانی نیز خود نیازمند بررسی دقیق و مصاحبه با عوامل دخیل در ماجرا از جمله اپراتور‌های سامانه و عوامل نگهداری سامانه است.
سومین احتمال از این سناریور را می‌توان بررسی اقدامات جنگ الکترونیک و ایجاد اختلال در رادار‌های شبکه یکپارچه برشمرد. در این خصوص گزاره دیگری که این احتمال را قوی می‌کند، موفق نبودن تلاش اپراتور سامانه پدافندی برای برقراری ارتباط با شبکه یکپارچه است که سردار حاجی‌زاده نیز یکی از علل احتمالی این موضوع را جمینگ (جنگ الکترونیک) نام برده است. دیگر موضوعی که می‌تواند این احتمال را قوی‌تر جلوه دهد، امکان اخلال در رادار‌های پیش اخطار و ایجاد اهداف کاذب در فضای کشور (موشک‌های کروز) برای آن‌ها با استفاده از ابزار‌های جنگ الکترونیک دورایستا توسط ارتش تروریستی آمریکا است تا شبکه پدافندی کشور را دچار خطا کند چراکه به گفته سردار حاجی‌زاده و سردار سلامی پس از حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد آمریکا در خاک عراق، هواپیما‌ها آمریکایی بسیار زیادی در اطراف کشور در حال پرواز بودند.
۲- احتمال دوم را می‌توان اصابت همزمان کروز و موشک پدافندی به هواپیما در یک نقطه تلاقی برشمرد به این صورت که موشک کروز در یک نقطه تلاقی با هواپیما، مورد اصابت موشک پدافندی قرار گرفته باشد. از آنجایی که این احتمال نیازمند بررسی کارشناسی گراف‌های راداری و داده‌های شبکه یکپارچه پدافندی است، یکی از علل تاخیر را می‌توان بررسی این داده‌ها برشمرد.
۳- سومین دلیل احتمالی برای تاخیر در اعلام علت سانحه را می‌توان بررسی احتمال تروریستی بودن سقوط هواپیما با منشأ داخلی و خارجی برشمرد. بررسی این احتمال شامل انفجار در آسمان با بمب گذاری قبلی در هواپیما و یا حتی اقدام تروریستی بر روی زمین با شلیک موشک دوش پرتاب به سمت آن برشمرد.
۴- چهارمین احتمال را می‌توان یقین سامانه پدافندی به هدف قرار دادن یک موشک کروز برشمرد؛ همانگونه که از سوی فرمانده کل سپاه و فرمانده نیروی هوافضای سپاه اعلام شد، در هنگام وقوع حادثه از سوی شبکه پدافند هوایی به سایت‌های پدافندی اعلام شده که تعدادی موشک کروز به سمت کشور شلیک و در حال پرواز در فضای کشور برای اصابت به اهداف خود هستند و اپراتور سامانه پدافندی نیز با این تصور که هدف نشان داده بر روی صفحه رادار یکی از موشک‌های کروز آمریکایی است به سوی آن شلیک می‌کند؛ نخستین احتمال در علت تاخیر را می‌توان مفروض بودن نقص فنی هواپیما و سرنگونی موشک کروز توسط پدافند هوایی برشمرد که پس از آن نیرو‌های نظامی به دنبال بقایای موشک کروز بوده‌اند.
علل فوق را می‌توان سناریو‌هایی برشمرد که در ۴۸ ساعت اول حادثه در حال بررسی بوده تا پس از رسیدن به علت قطعی اظهار نظر صورت گیرد.
منبع: فارس
انتهای پیام/