به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان ، کشف آتش، یکی از مهم‌ترین اتفاقات زندگی بشر است. آتش باعث بقای انسان متفکر شد. آتش بود که به انسان‌های نخستین یاد داد بیرون از غار هم می‌توانند به حیات خود ادامه دهند. آن‌ها آموختند اگر آتش روشن کنند، جانوران وحشی به آن‌ها نزدیک نمی‌شوند. آتش بود که شکل و قواره دهان و دندان‌های انسان‌های نخستین را تغییر داد، چون آن‌ها یاد گرفتند با آتش غذا بپزند و خام‌خواری نکنند و به این وسیله عمرشان را بیشتر کنند. آتش، آخرین عنصر از عناصر چهارگانه حیات بعد از خاک، آب و باد است. کامل‌کننده‌ترین عنصر حیات. اما تا ۱۹۸ سال قبل روشن کردن آتش یکی از سخت‌ترین کار‌هایی بود که انسان باید انجام می‌داد. این کار آن‌قدر دشوار بود که انسان‌های در طول قرن‌ها فقط یاد گرفتند آتشی که با جرقه‌های سنگ چخماق فراهم می‌کردند را روشن نگه‌دارند و بخشی از شعله‌های آتش را از مکانی به مکان دیگر ببرند تا بتوانند از آن استفاده کنند. سال ۱۸۲۷ میلادی بود که جان واکر، شیمیدان انگلیسی کبریت را اختراع کرد و از آن زمان به بعد بود که روشن کردن آتش به کاری ساده تبدیل شد. کارخانه‌های کبریت سازی خیلی زود در سراسر جهان راه‌اندازی شدند تا نیاز مردم را برآورده کنند، چون کبریت یکی از نیاز‌های اولیه آدم‌ها برای تهیه آتش بود و مردم و دولتمردان تمایل نداشتند این کالای اساسی و حیاتی وارد مسیر دور و دراز واردات شود.
بیشتربخوانید: ماجرای دیوار ایرانی که خارجی‌ها از کشف آن خبر دادند
اولین کارخانه کبریت سازی در ایران ۱۰۱ سال قبل در شهر تبریز راه‌اندازی شد؛ کارخانه کبریت‌سازی توکلی. با آن آرم‌های دوست‌داشتنی و به‌یادماندنی. یک شعله آبی رنگ بر سر یک چوب کبریت. کله اسبی با چند ستاره دور آن و دایره زرد‌رنگی که نام توکلی در مرکز آن نوشته شده بود. حاج‌تقی توکلی، موسس کارخانه کبریت توکلی بود. برخی این کارخانه را اولین کارخانه صنعتی ایران می‌دانند. بعد از فوت حاج آقا توکلی که مردم او را حاج آقا کبریتی خطاب می‌کردند، پسرش محمد تقی توکلی، کارخانه را اداره کرد.
مرد بزرگ و کارآفرین کاربلدی که سال گذشته روز ۱۸ دی در ۸۷ سالگی از دنیا رفت. اگر فکر می‌کنید کبریت در سبک زندگی امروزی جایی ندارد و کارخانه کبریت توکلی حالا دیگر باید به موزه تبدیل شده باشد باید بگویم، اشتباه می‌کنید. کارخانه کبریت توکلی هنوز کبریت تولید و استاندارد‌ها و خلاقیتش در تولید کبریت را روز به روز بیشتر می‌کند. حالا کبریت توکلی برندی است که می‌تواند دم از تولید ملی بزند و ثابت کند اگر همه چیز از روی اصول باشد و تولید کننده عاشق کارش، کارخانه‌اش روی پا خواهد ایستاد حتی وقتی همه فکر می‌کنند دوره‌اش تمام شده!
شعله‌های آبی همچنان روشن هستند
محمد حسین منصفی، ۴۵ سال است مدیر فروش کبریت توکلی است. با آن لهجه دوست‌داشتنی آذری جواب سوالاتم را می‌دهد و وقتی به او می‌گویم جالب است هنوز کبریت تولید می‌کنید، چون من فکر می‌کردم مردم دیگر این روز‌ها به کبریت نیاز ندارند، می‌گوید: نه خانم عزیز. شما به زندگی شهری و کلانشهر‌ها نگاه نکن. در شهر‌های کوچک و دور افتاده و روستا‌ها هنوز مردم کبریت استفاده می‌کنند و خط تولید ما هنوز زنده است و در دوره‌های مختلف بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ نفر در مجموعه کارخانه توکلی کار کرده و مزد دریافت می‌کنند. زنده یاد آقای توکلی تا زنده بود همه تلاش خود را می‌کرد تا سر وقت حقوق کارمندان و کارگران پرداخت شود. هیچ افت و خیز اقتصادی و چالش‌هایی که سال‌هاست اقتصاد ایران با آن رو به روست، باعث نشد این روال تغییر کند. یک سالی است آقای توکلی فوت کرده‌اند و ما تلاش می‌کنیم روال ایشان را ادامه دهیم. در مسیر تبریز - مرند در شهرک صنعتی، کارخانه‌ای جدید احداث شده، اما فعلا به دلیل شرایط سخت اقتصادی نمی‌توانیم کل کارخانه را از داخل شهر تبریز به این شهرک منتقل کنیم و بخش تولید کبریت همچنان فعال است و گاهی دانش‌آموزان و دانشجویان برای بازدید از این کارخانه قدیمی می‌آیند. طراحان کارخانه مدام به فکر نوآوری و خلاقیت در تولید کبریت هستند، برای همین است که علاوه بر کبریت‌های کلاسیک که مصرف عمومی دارد، کارخانه ما کبریت‌هایی تولید می‌کند که برای روشن کردن شومینه و باربیکیو مصرف می‌شوند یا کبریت‌هایی خاص و فانتزی که جنبه لوکس دارند و برای مجموعه‌داران و مسافران هتل‌هایی که بیشتر مسافر خارجی دارند، تولید می‌شود تا به عنوان سوغاتی از ایران با خود ببرند.
کبریت بی‌خطر، کبریت سینمایی
منصفی درباره کلمه بی‌خطر که روی قوطی کبریت‌های توکلی نوشته می‌شود، توضیح می‌دهد و می‌گوید: کبریت بی‌خطر یعنی کبریت استاندارد. کبریت استاندارد که معمولا از پاکستان به صورت قاچاق وارد ایران می‌شد و این روز‌ها خیلی کمتر شده، کبریت‌هایی است که وقتی روی سنباده کشیده می‌شود، قبل از روشن شدن، اختر یا همان جرقه تولید می‌کند. یک نشانه دیگر کبریت‌های خطرناک، این است که وقتی شعله کبریت را فوت می‌کنی، شعله خاموش می‌شود، اما افروختگی آن باقی می‌ماند.
منصفی درباره کبریت‌هایی که در فیلم‌های وسترن قدیمی دیده می‌شود و مثلا جان وین آن‌ها را به چکمه خود کشیده و روشن می‌شوند، می‌گوید: در زمان تولید این فیلم‌ها و مخاطب زیادی که آثار وسترن داشتند، نوع خاصی از کبریت برای استفاده در سینما تولید شد که در چاشنی آن‌ها کلرات بیشتری استفاده می‌شد و چرم چکمه‌های بازیگران اصطکاک خوبی برای آن‌ها فراهم می‌کرد. برای همین جان وین یا چارلتون هستون به راحتی کبریت را با چکمه خود روشن می‌کردند.
حیات خلاقانه کبریت ایرانی
منصفی به این نکته هم اشاره می‌کند که سال ۵۸ کارخانه کبریت توکلی از سوی دولت مصادره شد تا سال ۶۹ که با پادرمیانی زنده یاد حبیبی این کارخانه دوباره به آقای توکلی برگردانده شد. سال ۶۹ این کارخانه میلیون‌ها تومان بدهی مالیاتی و... داشت، اما زنده یاد توکلی با ابتکار و کاربلدی که در زمینه صنعت و حفظ و دوام آن داشتند همه بدهی‌ها را دادند و کارخانه را دوباره احیا کردند و به سودآوری نیز رساندند. ورود صنعت به بخش خصوصی کار بسیار خوبی است، اما با توجه به این که این کار باید به دست کسانی سپرده شود که باسوادند و می‌دانند دنیای صنعت و کارآفرینی یعنی چه و چگونه می‌توان حیات صنعت را حفظ کرد. کبریت‌سازی توکلی هنوز زنده است و با طرح‌های خلاقانه به کار خودش ادامه می‌دهد. گاهی با تبلیغ کالا‌های دیگر روی جعبه‌های کبریت و گاهی با طرح‌های دوست‌داشتنی که نظر همه را جلب می‌کند.
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/