در این رابطه با دکتر آذر عبادی، روانشناس و رفتارشناس، گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید.
کنترل نکردن زبان پیامدهای بسیار مخربی در زندگی دارد
عبادی در ابتدا با بیان اینکه کنترل نکردن زبان پیامدهای بسیار مخربی در زندگی دارد که در پاره ای موارد، جبران آنها امکان پذیر نخواهد بود، گفت: اگر سری به خانه‌ها بزنید، با اندکی دقت و تامل در می‌یابید که ریشه بسیاری از ناراحتی‌ها و خصومت‌ها که اساس و بنیان خانواده را به مخاطره انداخته است و از زندگی، جهنمی ساخته که آتش آن دامنگیر افراد خانواده شده است، همان کنترل نکردن زبان است.
او ادامه داد: زخم زبان، نیش و کنایه به‌طور مستقیم روان فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ حرف زدن با نیش و کنایه، به اندازه زمانی که فردی بدون اجازه از کیف دیگری چیزی برمی‌دارد غیراخلاقی است، چون وقتی کسی به دیگری نیش و کنایه می‌زند مانند این است که دست خود را وارد سینه طرف مقابل کرده و با مشت تکه‌ای از دل او را برمی دارد.
زخم زنندگان دافعه ایجاد می کنند
این روانشناس با بیان اینکه معمولا این افراد دافعه زیادی ایجاد می‌کنند، افزود: معمولا دوستان و آشنایان و حتی اعضای خانواده زیاد دلخوش نیستند که با آنها صحبت کنند زیرا این افراد قادر نیستند احترام و حریم طرف مقابل را به خوبی حفظ کنند.
این پزشک تاکید کرد: دوری از طعنه و کنایه، حرف‌های نیش‌دار، لاف زدن یا ابراز نوعی تحکم می‌تواند ما را در مسیری قرار دهد تا در هر جمع و گروهی، نقل محفل شویم و خود را نسبت به مکنونات قلبی و افکار و عقاید شخصی دیگران، صمیمی و مشتاق نشان دهیم و در حریم آنان، شریک و سهیم شویم.
او عنوان کرد: جواب‌های تند و سریع و بدون تفکر موجب رنجش شنونده می‌شود و این‌گونه جواب‌ها خامی و عجول بودن پاسخ دهنده را می رساند.
عبادی با اشاره به اینکه صحبت با نیش و کنایه در بین خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است، تصریح کرد: نبود مهارت ارتباطی، یادگیری، حسادت و کمبود اعتماد به نفس در بعضی از آنها باعث شده است نیش و کنایه و تلخ زبانی در بین خانم‌ها بیشتر از آقایان رایج باشد.
این رفتارشناس در ادامه خاطرنشان کرد: وقتی از کسی زخم زبان می‌شنویم جدا از افکار منفی که در این‌گونه افراد وجود دارد، نشان دهنده مهارت‌های ارتباطی ضعیف این اشخاص است. گفتار، کلام و آهنگ صدای آنها زخم روحی در شنونده ایجاد می‌کند.
او با تاکید بر اینکه مهارت‌های ارتباطی کم، افکار منفی، آستانه تحمل پائین، پرخاشگری و استرس دلایلی هستند که منجر به زخم زبان می‌شوند، توضیح داد: به‌طور کلی همیشه طعنه و کنایه زدن حاکی از آن است که یک مشکل فردی و ارتباطی وجود دارد و توجه به این نکته که چه عواملی باعث به وجود آمدن این مشکل شده از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
کسانی که طعنه می‌زنند، انتقادی دارند که توان بیان آن را ندارند
این روانشناس افزود: بیشتر کسانی که طعنه می‌زنند، معمولا انتقادی دارند که توان بیان آن را ندارند؛ اما دسته دیگری هم هستند که یاد گرفته‌اند با زبان نیش و کنایه صحبت کنند و این‌گونه صحبت و برخوردشان حالت اکتسابی و یادگیری دارد.
فقدان رشد شخصیتی
او با اشاره به اینکه مساله دیگری که می‌تواند علت این قضیه باشد، فقدان رشد شخصیتی است، عنوان کرد: این فقدان به شکلی است که اگر شخص احساس منفی در مورد چیزی دارد، چون شخصیت او به طور کامل رشد نیافته، نمی‌تواند به طور صریح و شفاف احساس خود را بیان یا در مورد آن صحبت کند و اصطلاحا در لفافه سخن می‌گوید و نیش و کنایه می‌زند که این مساله خود یک حالت پرخاشگری منفعلانه به حساب می‌آید.
عبادی اضافه کرد: ممکن است علاوه بر موارد بالا این گونه صحبت کردن ناشی از کج خلقی ذاتی فرد یا ناشی از وضع بی‌ثبات روحی و روانی او باشد طوری که خشم و افسردگی در وجود این افراد وجود دارد و آنها این خشم و افسردگی را با نیش و کنایه و آزار کلامی بروز می‌دهند و دسته آخر کسانی هستند که از بهره هوشی و هوش هیجانی پایینی برخوردارند و نمی‌توانند تجزیه و تحلیل کنند که کلام‌شان چه تاثیری در طرف مقابل دارد.
این پزشک به روشی برای کنترل و مقابله با این افراد پیشنهاد داد و گفت: اگر کسی تیپ شخصیتی‌اش به گونه‌ای است که مرتب نیش و کنایه می‌زند، بستگی به دوری یا نزدیکی به فرد، رفتار با او متفاوت است؛ اگر این فرد یک دوست یا یکی از اقوام نه چندان نزدیک باشد، به طور معمول ارتباط با او آنقدر کم و کم می‌شود که ممکن است حتی قطع گردد اما وقتی این فرد یکی از اعضای خانواده یا همسر باشد مسلما رفتار با او باید به گونه‌ای دیگر باشد.