محمود احمدی شریف کارشناس مسائل راهبردی در گفت وگوی تفضیلی با خبرنگار
راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: حضور چین در منطقه گواتر بسیار مهم است به این دلیل که آن‌ها قرارداد ۵۴ میلیارد دلاری را با پاکستان امضا کردند که تقریبا از دو سال قبل یعنی سال ۲۰۱۷ شروع شده و قرار است تا سال ۲۰۳۰ به سرانجام برسد.
باشگاه خبرنگاران جوان: توسعه سواحل مکران و بهره‌برداری از آن، چه مزایایی برای ایران دارد؟
احمدی: حضور چین در منطقه گواتر بسیار مهم است به این دلیل که آن‌ها قرارداد ۵۴ میلیارد دلاری را امضا کردند که تقریبا از دو سال قبل یعنی سال ۲۰۱۷ شروع شده و قرار است تا سال ۲۰۳۰ به سرانجام برسد. اگر تمام این برنامه‌ها به درستی انجام شود در نهایت رقم سرمایه گذاری چین در پاکستان برابر ۱۷ درصد کل تولید ناخالص داخلی کشور پاکستان و برابر کل سرمایه گذاری خارجی از سال ۱۹۷۵ تا سال ۲۰۲۰ در پاکستان است؛ بنابراین به لحاظ تجاری و اقتصادی برای پاکستان بسیار مهم است. چین در حال ساخت اولین پایگاه دریایی خود در بندر گواتر پاکستان است و می‌خواهد حضور خود را در این کشور افزایش دهد. این مطالب را برای شناخت بهتر سواحل مکران و حساسیت بالای آن بیان کردم.
باشگاه خبرنگاران جوان: چه طرح‌هایی توسط چین در منطقه‌ی مکران ایجاد می‌شود؟
احمدی: چین طرح ایجاد بزرگراه مکران را در دست دارد و این هدف را دنبال می‌کند که بندر گواتر را از منطقه قراقروم به کاشغر در استان سین کیانگ متصل کنند. این بزرگراه مسیر راه آهن، خط لوله و گاز دسترسی چین را به منابع انرژی در خلیج فارس و مباحث تجاری در بندر گواتر متصل می‌کند.
باشگاه خبرنگاران جوان: هدف چینی‌ها از ایجاد راه ابریشم جدید یا یک کمربند یک جاده چیست؟
احمدی: چین یک طرح بزرگ دیگری، به نام راه ابریشم جدید یا طرح یک کمربند یک جاده که ۶۰ کشور دنیا را شامل می‌شود را هم در دست اجرا دارد. آقای شی جی پینگ در سال ۲۰۱۷ در کنفرانسی که در این خصوص ترتیب داده شد، کشور‌های دنیا را به روند جهانی شدن این امر دعوت کرد، راه ابریشم می‌تواند نمادی برای جهانی شدن ۶۰ کشور مهم دنیا از جمله کشور‌های آفریقایی باشد. نکته‌ی جالب این است که طرحی که چین در بندر گواتر دارد قسمتی از طرح راه ابریشم هم هست.
باشگاه خبرنگاران جوان: چطور ما می‌توانیم اثر مثبت توسعه‌ی بندر گواتر را بر افزایش توسعه‌ی بندر چابهار و ساحل مکران داشته باشیم؟
احمدی: هر دو پروژه‌ی گواتر و بندر چابهار که در کشور پاکستان و ایران در سواحل مکران در حال اجراست، در نهایت منجر به توسعه‌ی انسانی، اقتصادی و فرهنگی در سراسر آسیای جنوبی و آسیای مرکزی شود که ایران، افغانستان و پاکستان سه کشور آسیای جنوبی هستند. این منطقه به خصوص منطقه‌ی سیستان و بلوچستان در ایران و بلوچستان پاکستان منطقه‌ی جغرافیایی فقر هستند. این منطقه به دلیل نا امنی‌ها و جریان‌های افراطی دینی و قومی، ثبات امنیتی بالایی ندارد و اگر در آن سرمایه‌گذاری درستی انجام بپذیرد می‌توان تا حد زیادی نقاط ضعف امنیتی را در این منطقه کاهش دهد.
یکی از اهداف توسعه‌ی منطقه مکران بالا بردن سطح امنیت داخلی کشور‌های ایران وپاکستان و همچنین ایجاد امنیت خارجی برای سایر کشورهاست.
باشگاه خبرنگاران جوان: سرمایه گذاری هندوستانی‌ها در چابهار و رقابت آن‌ها با چین و پاکستان با چه رویکردی صورت گرفت؟
احمدی: هندوستان وارد سرمایه‌گذاری در چابهار شد برای این که از رقبای خود، چین و پاکستان عقب نماند، آن‌ها آمدند و فعلاً با قراردادی یک میلیارد دلاری کار خودشان را در چابهار شروع کردند و چندی پیش هم نخست وزیر هندوستان از ایران دیدار کرد و هم زمان با آن، سران چین از بندر گواتر دیدار داشتند که روند توسعه‌ی این دو بندر را تحت نظر قرار بدهند.
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا سواحل مکران مورد توجه کشور‌های دیگر هم قرار گرفته است؟احمدی: هم‌اکنون به دلایل مختلف منطقه‌ی مکران به کانون توجه چین و هند تبدیل شده است که اگر بتوانیم بیشتر این منطقه را به دنیا معرفی کنیم، حتی می‌تواند کانون توجه کشور‌های خیلی بزرگ‌تر مانند روسیه، آمریکا، انگلستان و فرانسه قرار بگیرد. این اتفاق قطعا در آینده خواهد افتاد، آن‌ها به سواحل ۱۵۰۰ کیلومتری مکران توجه زیادی خواهند کرد.
باشگاه خبرنگاران جوان: برنامه ریزی برای توسعه سواحل مکران باید چگونه باشد؟احمدی: ما باید فهم به موقع و صحیح داشته باشیم، در آینده نمی‌توانیم از یک برنامه‌ریزی درست و دقیق غافل باشیم. چابهار باید نقش اتصال دهندگی خودش را به عنوان یک محرک تجارت در جنوب و شرق ایران ایفا کند.
ما اگر از این منطقه غافل بشویم، پاکستانی‌ها در بندر گواتر می‌توانند تا حدودی گوی سبقت را از ما بربایند یا به عبارتی در مناسبات اقتصادی خیلی زودتر از ما پیشرفت کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان: از کدام استراتژی می‌توان به منظوره رقابت اقتصادی با کشور‌های حاشیه منطقه مکران بهره برد؟احمدی: ما اگر بتوانیم با چین و پاکستان وارد مذاکره شویم، بنادر را به هم متصل کنیم و این امکان به وجود بیاید که با استراتژی برد برد ازاین قابلیت مهمی که قرار است ۱۰ تا ۱۵ سال آینده ایجاد شود استفاده کنیم. علاوه بر کشور‌های دنیا، کشور‌های ایران، پاکستان، چین، هندوستان، عمان و افغانستان بیشترین بهره را خواهند برد.
همانطور که استحضار دارید کشور افغانستان محصور در خشکی بوده و از این طریق می‌تواند راه به آب‌های آزاد پیدا کند و همچنین کشور عمان به عنوان یک همسایه راهبردی و کشور مسلمان و برادر که در آن سمت تنگه هرمز مسئولیت دفاع از این تنگه راهبردی را دارد می‌تواند جهت دسترسی به کشور‌های حوزه cis (کشور‌های مستقل از اتحادیه جماهیر شوروی) روی بندر چابهار حساب کرده و سرمایه گذاری کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان: آیا منطقه‌ی مکران می‌تواند نقش مهمی در توسعه‌ی اقتصاد ایران داشته باشد؟احمدی: در بُعد تجاری، نظامی، استراتژیک و ژئوپلتیک منطقه‌ی چابهار یا سواحل مکران در ایران بسیار مهم است. تا جایی که می‌تواند پیشانی توسعه کشور ایران و توسعه منطقه‌ی مکران باشد، اما بستگی به این دارد که چه استراتژی‌هایی را در پیش بگیریم اگر استراتژی‌ها و برنامه‌ریزی‌های ما درست باشد حتما به خواسته‌ها و اهداف از پیش تعیین شده خواهیم رسید، در غیر این صورت از رقبای خود عقب خواهیم ماند.
یک نظریه قدرت دریایی به نام الفرد ماهان وجود دارد، که می‌گوید دریا‌های جهان پیش از آنکه سرزمین‌ها را از هم جدا کنند، در حال وصل کردن سرزمین‌ها به یکدیگرند از آنجایی که سواحل مناسب اشراف به دریا‌ها را تسهیل می‌کند بنابراین وجود این سواحل نقش مؤثری در پیش برد برنامه‌ی توسعه‌ای کشور‌ها چه در زمینه‌ی اقتصادی و چه در زمینه‌ی نظامی خواهد داشت.
اولین عامل، موقعیت جغرافیایی مرتبط با دریاست که مشرف به تنگه، آبراه بین‌المللی وگذرگاه باشد، دقیقاً ما می‌بینیم چابهار این شرایط را دارد و بندراقیانوسی ایران است که ورودی تنگه هرمز محسوب می‌شود و حدود ۶۰ درصد انرژی دنیا از این منطقه عبور می‌کند بنابر این منطقه‌ی بسیار مهمی است.
باشگاه خبرنگاران جوان: دومین و سومین شاخصه، ویژگی کمیت و کیفیت خط ساحلی است، باید ببینیم این خط ساحلی ۷۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتری که در ایران واقع شده آیا کیفیت و کمیت خط ساحلی را دارد؟
می‌بینیم که بله این منطقه بسیار وسیع بوده و همه‌ی این منطقه هم در ساحل اقیانوسی قرار دارد یعنی موقعیت عالی است و امکان ایجاد بندرگاه‌ها، لنگرگاه‌ها و تأسیسات و استحکامات نظامی را دارد.
چهارمین شاخصه جمعیت کشور و جمعیت ساکن در آن منطقه ساحلی است که خیلی می‌تواند مهم باشد چرا که انسان عامل توسعه است. برخورداری از جمعیت زیاد و با کیفیت در پیش برد برنامه‌های توسعه‌ای نقش غیر قابل انکاری است. حالا ما در این حوزه یعنی اسکان جمعیت با کیفیت و با کمیت در منطقه ساحلی مکران درست عمل نکردیم و غفلت کردیم. حدود ۷۰ درصد پهنه سرزمینی ایران، جزء مناطق بیابانی و نیمه بیابانی است و همه ساله به وسعت این مناطق اضافه می‌شود. ۳۰ درصد جمعیت کشور در مناطق بیابانی و کویری زندگی می‌کنند، به این ترتیب، ۷۰ درصد جمعیت در ۳۰ درصد مساحت کشور ساکن هستند. حرکت بی رویه ساکنان مناطق بیابانی و مهاجرت آن‌ها به شهر‌های مرکزی، علاوه بر آسیب‌هایی که به شهر‌های مقصد وارد می‌کند، تخلیه جمعیتی این مناطق را به یک چالش دفاعی در کشور تبدیل کرده است.
همانطور که می‌دانید طرح ملی آمایش دفاعی- امنیتی کویر و بیابان با رویکرد استقرار جمعیت. سال ۹۵ توسط دانشگاه عالی دفاع ملی مطرح شد. در این طرح با توجه به سیاستگذاری جهت اسکان جمعیت در مناطق کویری و بیابانی در دو هزار نقطه جمعیتی با اسکان پایدار، تهیه یک اطلس، پهنه بندی و ریز پهنه بندی الزامات استقرار جمعیت و فعالیت در مناطق کویری و بیابانی براساس اصول و ملاحظات دفاعی - امنیتی، توسعه کیفیت و کمیت منابع آب مناطق بیابانی و کویری، شناسایی دوره برگشت پذیری آب و هوایی، ایجاد تنوع و توسعه گردشگری، مهار بیابان زدایی و توسعه بیابان زدایی، توسعه کشاورزی متناسب با ظرفیت اکولوژیک و... تبیین شده است.
منطقه مکران با ساحل ۷۰۰ کیلومتری نقش به سزایی در این طرح‌ها دارد. این منطقه پُتانسیل عظیمی در طرح‌هایی مانند انتقال آب دریای عمان به شرق کشور، ایجاد صنایع آب بَر مانند فولاد، پتروشیمی، آلومینیوم و ... در مناطق ساحلی و توسعه گردشگری، کشاورزی و تولید محصولات گرمسیری و همچنین افزایش ضریب امنیتی و دفاعی مناطق ساحلی جنوب شرق داشته و می‌تواند هاب دریای جنوب در تولید، صادرات و صادرات مجدد کشور‌های منطقه باشد. ضمنا ذکر این مورد خالی از لطف نیست که کشف میدان عظیم نفت و گاز در منطقه که اخیرا توسط دولت بیان شد می‌تواند بر سرعت رشد و توسعه منطقه بیفزاید. این منطقه به لحاظ جغرافیای سیاسی این آمادگی را دارد که جمعیت زیادی از طرح ملی کویر را در خود جای دهد.
احمدی: دولت می‌تواند طرح ملی کویر را در سواحل مکران اجرا کنند به چند دلیل از جمله ۱- آب و هوای اقیانوس که بی نظیر است. ۲- وجود دریای عمان و اقیانوس هند که می‌توانیم از آب آنجا به واسطه دستگاه‌های آب شیرین‌کن استفاده کنیم ۳- امنیت بالا
ما می‌توانیم توسط طرح‌های ملی مثل طرح ملی کویر در جنوب استان سیستان و بلوچستان و اسکان جمعیت با کیفیت و با کمیت در این مناطق شهری که قصد ساخت آن‌ها را داریم ضریب امنیت منطقه را بالا ببریم.
اما پنجمین عامل، روحیات ملی است یعنی علاقه مردم به کشور یا علاقه مردم به صیادی و دریانوردی، بازرگانی دریایی و مراودات تجاری.
ششمین عامل، خط مشی حکومت و رهبران کشور در قبال توسعه مناطق ساحلی و بهره‌برداران از امکانات بالقوه آن منطقه است. چه قدر مسئولین حاضر هستند سرمایه‌گذاری کنند و چه تفکری نسبت به آن منطقه دارند.
باشگاه خبرنگاران: رویکرد مسئولان نظام درباره‌ی توسعه‌ی سواحل مکران چگونه است؟احمدی: خداروشکر مقام معظم رهبری نظر ویژه‌ای روی طرح توسعه سواحل مکران داشتند. نیروی دریایی، زمینی و ارتش و سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی روی طرح توسعه سواحل مکران متمرکز شده اند؛ بنابراین فضای جامعه بر توسعه‌ی سواحل مکران مثبت است.
باشگاه خبرنگاران: عملکرد دولت در توسعه‌ی سواحل مکران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟احمدی: احساس می‌کنم دولت در این زمینه ضعف داشته و نتوانسته خط راه آهن زاهدان به چابهار را فعال کند.
اگر بخواهیم موقعیت مکران را مناسب کنیم باید از بندر چابهار وصل بشویم به زاهدان و از آنجا متصل شویم به راه آهن سراسری تا بتوانیم کالا‌های خودمان را از چابهار تا منطقه آسیای میانه و آسیای مرکزی روسیه و ترکیه جابه‌جا کنیم. حتی اگر ارتباط خط راه‌آهن چین تا بندر گواتر و سپس به بندر چابهار متصل شود باز هم به دلیل متصل نبودن این خط یعنی خط راه‌آهن چابهار به زاهدان این ارتباط قطع خواهد شد. پس دولت باید انجام این پروژه را تسریع کند تا مشکل حل شود.
باشگاه خبرنگاران جوان: منابع مالی برای توسعه‌ی منطقه‌ی مکران چگونه تامین خواهد شد؟احمدی: دولت می‌تواند در توسعه سواحل مکران از صندوق توسعه ملی برداشت کند، مقام معظم رهبری سال گذشته به دولت اجازه برداشت ۳۰۰ میلیون دلار برای توسعه سواحل مکران از صندوق توسعه ملی را داده است و حتی می‌توانستند بیش از این مبلغ را درخواست کنند
باشگاه خبرنگاران جوان: شاخص‌های توسعه بنادر ایران را چه طور ارزیابی می‌کنید؟احمدی: در خصوص شاخص‌های توسعه بنادر ایران، بنادر شمالی خلیج فارس با بنادر جنوبی خلیج فارس بسیار متفاوت است.
به ازای هر کانتینری که در بنادر ایران جابه‌جا می‌شود هفت کانتینتر در بنادر جنوبی کشور‌های حاشیه‌ی خلیج فارس جابه‌جا می‌شود. دلهره ما این است که بندر گواتر جای بنادر جنوبی خلیج فارس را بگیرد و در آن زمان دیگر ما هیچ حرفی برای گفتن نداریم با این که ما امن‌ترین و قوی‌ترین کشور منطقه هستیم.
با این تفاسیر باید با پاکستان و چین که ۵۴ میلیارد دلار در گواتر سرمایه‌گذاری کرده‌اند مذاکره کنیم و سهم خودمان در تجارت و توسعه بنادر را بالا ببریم یا این که باید بپذیریم در رقابت با آن‌ها شکست خورده‌ایم؛ که اصولا ما ایرانی هستیم و شکست را نمی‌پذیریم.
در ضمن ما می‌توانیم از کشور ها‌ی دیگر هم که علاقه‌مند به سرمایه گذاری در سواحل مکران و بندر چابهار هستند بهره‌مند شویم مانند روس‌ها که وام‌دار آمریکایی‌ها نیستند یعنی مثل هندی‌ها که تحت فشار آمریکا انتقال گاز از ایران به کشور خود را متوقف کردند روس‌ها این قدرت را دارند که در مسائل گوناکون از آمریکایی‌ها تبعیت نکنند. در ضمن می‌توانیم با ایجاد همایش‌ها و کنفرانس‌های متعدد ظرفیت‌های اقتصادی این منطقه را به کشور‌های دنیا بیشتر بشناسانیم و با ترغیب سرمایه گذران خارجی، رقابت خوبی بین آن‌ها ایجاد کنیم تا آن‌ها با سرمایه خیلی بیشتری وارد ایران شوند و سواحل مکران را با رقمی بیش از یک میلیلارد توسعه دهند، باید توجه داشت که یک میلیارد دلار در برابر ۵۴ میلیارد دلار رقم ناچیزی است بنابر این باید بتوانیم این رقم سرمایه گذاری را افزایش دهیم.
انتهای پیام /