از حیات تا مرگ جازموریان

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ،تالاب جازموریان در جنوب استان کرمان و بخشی از سیستان و بلوچستان مهمترین حوزه آبریز کرمان است که زمانی، یکی از بکرترین عرصه های طبیعی نیز محسوب می شد. اما به دلیل احداث سدهای متعدد بر روی هلیل رود، وسعت آن کاهش یافت و حیات این اکوسیستم از بین رفته است.

این تالاب به عنوان یکی از تالاب‌های فصلی مشترک بین دو استان سیستان و بلوچستان و کرمان است که با مساحت سه هزار و ۳۰۰ کیلومتر مربع بر اثر فرونشست زمین با ساختی جوان در فاصله ۱۵۰ کیلومتری غرب ایرانشهر درشهرستان دلگان واقع شده است.

سهم استان کرمان از این حوضه آبی حدود ۵۱ درصد و سهم سیستان وبلوچستان  ۴۹ درصد تخمین زده شده است.

جازموریان که روزی آوای همه پرندگان را در آن می شنیدیم و دارای عظمتی بود، در حال حاضر خشک شده و خیلی از موجودات زنده که حتی از نظر سیستمی بسیار مقاوم هستند،توان زنده ماندن در آن محیط را ندارند.

بی مهری هایی که به تالاب شده از یک سو و به فراموشی سپردن آن از سوی دیگر، موجب وضعیت امروز جازموریان شده؛ منطقه ای که روزی جغرافیای طبیعی ما را تشکیل می داد.

مسئولان باید بدانند که راهی جز این وجود ندارد که تالاب جازموریان زندگی خود را از سر بگیرد، چرا که زندگی مردم اطراف تالاب وابسته به زنده بودن تالاب است و در غیر این صورت، مردم حاشیه تالاب نیز از بین می روند و این نابودی به همه دیاری سرایت خواهد کرد که روزی عظمت کرمان و هند ایران را تشکیل می داده است.

سدها نفس تالاب را تنگ کرده اند. در حال حاضر بزرگترین سد جنوب شرق کشور در جیرفت بر روی رودخانه هلیل رود احداث شده و در مسیر این رودخانه چندین سد خاکی نیز وجود دارد سایر رودخانه ها نیز شاهد ساخت سد های کوچک و بزرگ هستند که در نهایت میزان آبدهی به تالاب را مسدود می کند.

مسأله ی انتقال آب از سرچشمه های هلیل رود به سمت شمال کرمان، چندین سال است که ذهن اهالی جنوب کرمان و همچنین دوستداران محیط زیست و تالاب مظلوم جازموریان را به خود مشغول کرده است.

این درحالی است که موج مهاجرت از اطرف این حوزه آبریز که تا چند سال گذشته مهمترین مرکز تولید دام و علوفه دامی منطقه بشمار می رفت، شدت یافته است.

آخرین وضعیت تالاب جازموریان در سیستان و بلوچستان

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان،هامون جازموریان ۶۹ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و از نظر تقسیم بندی قسمتی از حوضه مسدود میانی ایران محسوب می‌شود و نیمه غربی این حوضه با مساحت ۳۵ هزارو ۶۰۰ کیلومترمربع در استان کرمان واقع شده و نیمه شرقی آن با مساحت ۳۴ هزار کیلومتر مربع در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.

 در محدوده این تالاب دشت‌های جیرفت، فاریاب و رودبار جنوب در استان کرمان، و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان قرار دارند.

مشکلات مردم حاشیه تالاب جازموریان زیر ذره بین مدیرکل حفاظت محیط زیست

وحید پورمردان مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان سال گذشته در جلسه پیگیری مشکلات مردم دلگان و تالاب جازموریان که با حضور مسئولین شهرستان، استان، معتمدین و سران طوایف منطقه در سالن اجتماعات فرمانداری شهرستان دلگان برگزار شد، در خصوص تالاب جازموریان گفت: بیش از نیمی از تالاب جازموریان در استان کرمان قرار دارد در گذشته به دلیل عدم الویت ملاحظه های زیست محیطی بر روی رودخانه حوزه آبریز این تالاب سد‌ها و بند‌های مختلفی ساخته شده است؛ که امروز با توجه به ادامه روند خشکسالی بخش‌هایی از تالاب خشک گردیده است.

پورمردان افزود: ما تمام تلاش خود را نسبت به آبادانی و احیاء تالاب و دریافت حق آبه تالاب خواهیم کرد و در همین راستا سازمان حفاظت محیط زیست برنامه جامع ومدیریت یکپارچه تالاب جازموریان را دست اقدام دارد و تاکنون دو کارگاه تحلیلی با حضور کلیه ذینفعان در استان کرمان برگزار کرده و امیدواریم کارگاه سوم به زودی در دلگان برگزار می‌شود.

در حاشیه این جلسه معتمدین و سران طوایف هر کدام نقطه نظرات خود را درباره مسائل و مشکلات محیط زیست از قبیل خسارات وارده توسط گراز‌های وحشی به مزارع کشاورزی مباحثی را مطرح کردند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در این خصوص گفت: معدوم سازی و یا حذف کلیه جانوران با رسالت سازمان حفاظت محیط زیست تضاد دارد لذا براساس اصول کشاورزی ذینفعان بایستی نکاتی را رعایت کنند و از پیشروی در زیستگاه حساس از جمله جنگل گز جاهشور و حاشیه رودخانه بمپور و تالاب جازموریان خودداری کنند.

احیای تالاب جازموریان در اولویت محیط زیست کشور

تلاش برای احیای تالاب جازموریان به عنوان عنصر حیات در منطقه یک شاخص و اولویت مهم در دولت است.

پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در بازدید از تالاب جازموریان گفت: با برنامه ریزی‌هایی صورت گرفته به زودی کارگروهی تشکیل و برنامه‌ها و اقدامات برای نجات تالاب انجام می‌شود.

پروین فرشچی افزود: احیای تالاب جازموریان در دستور خاص سازمان حفاظت محیط زیست کشور بوده و برنامه‌های زیادی برای احیاء این تالاب وجود دارد که امیدواریم با همکاری مردم و دستگاه‌های مختلف بتوانیم این امر را محقق کنیم.

طرح مدیریت یکپارچه احیاء تالاب جازموریان

وحید پورمردان مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت:کارگاه تدوین برنامه جامع مدیریت و احیاء تالاب جازموریان به طور مشترک به همت اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان و همکاری اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در شهرستان چابهار برگزار شد.

او  افزود: در این کارگاه‌ها مسائلی از قبیل مدیریت پایدار منابع آب وخاک تالاب جازموریان، احیا تنوع زیستی تالاب، مسائل فرهنگی، آموزشی واقتصادی و معیشت تالاب مطرح و مسئولان و ذینفعان نیز بحث و تبادل نظر کردند.

پورمردان با اشاره به اینکه دو کارگاه قبلی این طرح در استان کرمان برگزار شده است ادامه داد: یکی از اصلی‌ترین مباحثی که در این دوره به طور جدی پیرامون آن گفتگو شد موضوع تدوین برنامه جامع مدیریت واحیا تالاب جازموریان بود که امیدواریم با برگزاری سلسله نشست‌های مشورتی بتوانیم هر چه سریعتر این برنامه را تهیه و تنظیم کنیم.

احیای قسمت اعظمی از  تالاب  با تخصیص حق آبه زیست محیطی

او افزود: اگر حق آبه زیست محیطی برای جازموریان تعریف شود و وزارت نیرو بپذیرد یک حق آبه مشخص و مفید در تالاب هامون جازموریان در پایین دست تخصیص بدهد با توجه به توپوگرافی تالاب درپایین دست که سطح صافی دارد قسمت اعظم جازموریان احیا خواهدشد.

او در ادامه گفت: از شهریور سال ۹۷ تا اردیبهشت ۹۸ سال جاری به دلیل بارندگی در استان از بخش‌های جنوبی آب داخل تالاب رفته که تقریبا ۱۵ درصد آبگیری شدو قسمت عمده تالاب خشک است.

باتوجه به وضعیت جازموریان و وسعت آن و خشکسالی پیاپی در واقع عدم آبگیری  در بخش های اعظم تالاب نگرانی وجود دارد که اگر هرچه سریعتر نسبت به اقدام برای کاهش اثرات تخریبی درتالاب انجام نشود این تالاب تبدیل به یکی از بزرگترین کانون  های گردوغبار  خواهد شد .

تالاب جازموریان داستان دور و درازی دارد از توجه نکردن به حق آبه و احداث سد تا چرای بی رویه ی دام، اما دوسالی است که به فکر احیای آن افتاده اند آنهم حالا که گرد وغبار نفس مردم را تنگ کرده است.

ریشه ۲۵ درصد گرد و غبار کشور در کرمان

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، این روز‌ها با قدم گذاشتن به آن می‌توان فهمید که خشکسالی‌های پی درپی، احداث سد جیرفت در حوزه آبریز تالاب، قطع درختان، چرای بی رویه دامها، برداشت بی رویه از سفر‌های آب زیرزمینی و حفر چاه‌های غیر مجاز امانش را بریده وحال خوشی ندارد و نفس‌های آن به شماره افتاده است.

حالا مسئولان را برای احیای این تالاب بیمار به تکاپو وا داشته است به نظر می‌رسد دیگر کار از تزریق مسکن فاز مطالعاتی گذشته است و نیازمند فاز عملی و جرائی مدیران و مسئولان کشوری و استانی است.

 مرجان شاکری مدیرکل محیط زیست استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان،  گفت:در سفری که  نوبخت به جنوب کرمان داشت یک ردیف بودجه برای احیای تالاب جازموریان قرار داده شد که نشان از همراهی همه مسئولان دارد و محیط زیست یک مساله فرابخشی است.

او افزود: از نظر کارشناسی بین تعریف تالاب تفاوت‌هایی وجود دارد و اولین توجه به بحث تالاب‌ها را ایران داشته و باید این پیشگام بودن را حفظ کنیم.

مدیرکل محیط زیست استان کرمان گفت: هر چیزی در هر جایی یک قیمتی دارد مسلما تالاب جازموریان در کویر ارزشمند است که همه باید تلاش کنیم این تالاب را حفظ کنیم و این ذخیره برای نسل آینده ماندگار شود.

شاکری بیان داشت: نگاه محیط زیست کامل و جامع است و همه باید از این همکاری استقبال کنند و باید برای حفظ و احیا تالاب همه دست به دست هم دهیم ، همچنین از منطقه‌ای حقابه این تالاب را در فصول مختلف در نظر بگیرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان گفت: باید به همه نشان دهیم که استان کرمان ظرفیت‌های زیادی برای جذب اعتبارات دارد بخصوص تالاب جازموریان اگر احیا شود برای رونق منطقه جنوب کرمان در بحث گردشگری و اشتغال مثمر ثمر خواهد بود.

او تصریح کرد: تالاب جازموریان در فاز اول مطالعاتی قرار دارد که امید است بزودی عملی شود وسبب احیای این تالاب شود و حکایت منطقه ویژه اقتصادی نشود که قرار بود یک منطقه ویژه اقتصادی در آن زده شود تا باعث رونق اقتصادی منطقه شود حالا روبه فراموشی سپرده شده است.

شاکری افزود: طرح احیاء تالاب جازموریان اکنون آغاز شده است و تا کنون در مجموع ۱۲ میلیارد تومان اعتبارات ملی برای این طرح به استان اختصاص یافته است.

شاکری بیان داشت: از زمان آغاز طرح تا کنون سه دبیرخانه هر کدام به زیربنای ۹۰ متر مربع در شهر‌های کهنوج، قلعه گنج و خود اداره کل کرمان راه اندازی شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با بیان اینکه برنامه مطالعاتی ۵ ساله اداره کل محیط زیست استان آغاز و تا کنون برنامه‌های پیشنهادی و راهکار‌های آن تدوین شده است، افزود: تعیین حق آبه‌ها، وضعیت کلی و برنامه های اولویت دار و طرح معیشت ها‌ی جایگزین سه اولویت مهم در طرح احیاء تالاب جازموریان است.

جازموریان انبار علوفه کشور بود!

تالاب جازموریان سال‌ها پیش انبار علوفه کشور بود و یکی از مناطق عشایری استان کرمان ومرکز پرورش دام از جمله شترو گوسفند و بز و از جاذبه‌های طبیعی استان کرمان بوده است و موجودات موجود در آن، گونه‌های گیاهی در حال خشک شدن و جانوری وپرندگان در حال کوچ کردن از آن هستند.

این تالاب، یکی از زیباترین تالاب‌های کشوراست که متأسفانه از سال ۷۶ خشک شده است.

امسال هم با توجه به بارندگی‌های اخیر، تالاب جان تازه‌ای گرفت و کشاورزان و دامداران منطقه خوشحال شدند؛ اما ‬‏ باز هم این بارندگی ها نتوانست لب های خشک شده تالاب را سیراب کند و در حال حاضر باز هم این تالاب خشک است.

آنچه درباره تالاب جازموریان نگران کننده است، علاوه بر نابودی دامپروری و مهاجرت مردم از این مکان  موضوع مهم دیگری است آن هم این است که این تالاب  منشأ ۲۵ درصد از گرد و غبار منتشر شده در سطح کشور  است.

احیای مجدد تالاب جازموریان نیازمند همکاری همه مردم و مسئولان است تا این بهشت دوباره احیا شود؛ البته، جلسه‌هایی نیز برای احیای این تالاب برگزار شده است.

نماینده سازمان محیط زیست کشور نیز گفت: با عزمی که در کشور و استان‌های کرمان و سیستان بلوچستان وجود دارد تالاب جازموریان وارد فاز مطالعاتی شده است.

ژاله امینیان اظهار داشت: سازمان حفاظت از محیط زیست مسئولیت حفاظت و مدیریت تالاب‌های کشور را به عهده دارد و  از سال ۱۳۸۳ با تغییر رویکردی که داشتیم تاکنون ۳۲ تالاب وارد برنامه شیوه مطالعاتی کشور شده است.

نماینده سازمان محیط زیست کشور گفت: در دبیرخانه تالاب‌های کشور بر این باوریم که اگر این برنامه که با حضور همه ذینفعان اجرا شده پیگیری شود بسیار موثر خواهد بود.

او گفت: از سال ۹۶ با توجه به عزم ملی که در استان و در کشور وجود داشت تالاب جازموریان وارد این طرح و فرآیند شد.

امینی افزود: امیدواریم این کارگاه‌ها و نشست‌های علمی تخصصی مفید واقع شوند و تمامی اقدامات انجام شده به مرحله اجرا درآید و تالاب جازموریان احیا شود.

چالش‌هایی برای احیای تالاب‌ها داریم

جعفر رودری رئیس سازمان مدیرت و برنامه ریزی کرمان استانداری کرمان در گفت و گو با  خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، بیان داشت: در کنار احیای تالاب جازموریان باید به فکر معیشت اقتصادی مردم منطقه هم باشیم.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان گفت: مطالعات جازموریان باید به گونه‌ای انجام شود که پاسخگوی مسائل اقتصادی و معیشتی منطقه جازموریان باشد.

رودری افزود: جازموریان مساله کوچکی نیست، این بحث ریشه در مسائل اقتصادی، اجتماعی و طبیعی دارد و شاید بخشی از آن به دلیل احداث سدها، بند‌ها باشد و بخشی برخاسته از تضاد منافع حوزه‌های آب ریز با خود منطقه جازموریان به لحاظ اقتصادی است.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان کرمان گفت: دو سال است که مطالعات در خصوص تالاب جازموریان در حال انجام و بررسی است بنابراین باید این طرح پاسخ علمی در خصوص مسائل و مشکلات جازموریان ارائه دهد.

رودری تصریح کرد: باید دید که مسائل و مشکلات حوزه جازموریان به چه چیز مربوط است؛ چالش‌هایی برای احیای تالاب‌ها داریم، اما باید دنبال راهکار‌های آن باشیم و بتوانیم یک سری راهکار‌های علمی را پیشنهاد بدهیم.

اسکمبیل درخت مقاوم و عامل مهمی در مهار شن‌های روان

سعید محمودی رئیس محیط زیست رودبار جنوب گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، بیان داشت: ۵۰ درصد تالاب جازموریان در این شهرستان قرار دارد وظرفیت‌های تالاب برای گردشگری، صنایع‌دستی، شترسواری وبرگزاری مسابقات شترسواری و بوم گردی است.

محمودی افزود: علت‌های خشک شدن تالاب جازموریان را می‌توان به خشکسالی‌های پی درپی، احداث سد جیرفت در حوزه آبریز تالاب، قطع درختان، چرای بی رویه دامها، برداشت بی رویه از سفر‌های آب زیرزمینی و حفر چاه‌های غیر مجاز عنوان کرد.

او با اشاره به پوشش گیاهی موجود در تالاب جازموریان گفت: گیاهان بوته‌ای مثل اسکمبیل و خارشتر وگونه‌های درختچه‌ای مثل کهور، گز، وجود دارد و اسکمبیل درخت مقاوم و عامل مهمی در مهار شن‌های روان و ریزگرد‌ها است.

محمودی در خصوص گونه‌های جانوری موجود در این تالاب هم افزود: در این تالاب گونه‌های جانوری شامل گراز، گربه وحشی و جنگلی، خرگوش، و پرندگان آبزی و کنار آبزی از قبیل فلامینگو، انواع مرغابی سانان، آبچلیک، سلیم، چاخ لق، دیدومک، چوپ پا، و پرندگان خشک‌زی مانند هوبره، انواع باقرقره، چکاوک، فاخته، قمری و یاکریم، جیرفتی و دراج زندگی می‌کنند.

رئیس اداره محیط زیست شهرستان رودبار جنوب گفت: تالاب جازموریان جز تالاب‌های کنوانسیون رامسر نبوده به همین دلیل تا کنون اقدامات خاصی در مورد احیا آن صورت نگرفته بود.

او افزود: در سال ۹۷ طرح مطالعاتی تالاب جازموریان در دوبخش نحوه تامین حق آبه تالاب و هم چنین تعیین زیست بوم تالاب توسط جهاد دانشگاهی کلید خورده است.

محمودی تصریح کرد: امیدواریم مسئولان استانی و کشوری برای احیای این تالاب اقدامات لازم را انجام بدهند.

سلمان کرمی، رئیس اداره محیط زیست شهرستان قلعه گنج هم در خصوص تالاب جازموریان گفت: پوشش گیاهی موجود در تالاب جازموریان که مربوط به بخش شهرستان قلعه گنج  وقابل مشاهده است شامل کهور، گز، سرخ گز، اسکمبیل و علف‌های خود رو فصلی است.

او افزود: از گونه‌های جانوری موجود در تالاب می توان به گربه وحشی، گربه جنگلی، سمور، خدنگ، انواع روباه، شغال، خوک وحشی، خرگوش اشاره کرد.

کرمی بیان کرد: از انواع پرندگانی که در تالاب زندگی می کنند هم می‌توان از هوبره، قمری،کریم فاخته، چکاوک، باقرقره و پرنده جیرفتی یا کمنزیل آبزی و کنار آبزی انواع مرغابی‌ها، فلامینگو، ابچیلک، چوب پا، دیدومک، بوتیمار نام برد.

با همه توصیفات اکنون این سوال مطرح هست آیا تالاب بزرگ جازموریان بزودی احیا می‌شود یا همچنان در بستر بیماری خشک شدن می‌ماند؟
احیای مجدد تالاب جازموریان نیازمند همکاری همه مردم و مسئولان است تا این بهشت جازموریان دوباره احیا شود.

انتهای پیام/پ