سید حسین شهرستانی نویسنده و پژوهشگر و مهمان برنامه شب روایت در ابتدای برنامه در پاسخ به این سوال که چرا تعهد زدایی اقتضای نظام سرمایه داری است، بیان کرد: یکی از دیدگاه‌ها بر این است که هرنوع وفاداری به امر ارزشی را به مفهوم ایدئولوژی تقلیل می‌دهند. بسط و گسترش نظام سرمایه داری در جهان نتیجه و تبعات فرهنگی و اجتماعی خاص خود را دارد.
وی افزود: انسان در نظام سرمایه داری باید یک مصرف کننده رام باشد. این منطق نظام سرمایه داری است و در واقع در این نظام، تعهد به هر چیزی در مصرف کننده محدودیت ایجاد می‌کند. در این پروژه در واقع خودآگاهی را از انسان می‌گیرند و فرهنگ به شکل کالا در می‌آید و فرد به شکل یک اتم رها شده در یک جامعه بی حد و مرز و به یک تنهای سرگردان تبدیل می‌شود. در نظام سرمایه داری ریشه ما را با سنت و دین و مذهب و هرچه که تاریخی است، سست می‌کنند و وقتی هنرمندی فریاد می‌زند که ما دچار چنین وضعی هستیم، بسیاری از منتقدین بر ما خرده می‌گیرند که بین هنر و ایدئولوژی خلط می‌کنید.
شهرستانی اظهار کرد: هنر و ادبیات متناسب با بازار جدید به شدت ذائقه عمومی را تقلیل می‌دهند و ذائقه‌های یکسانی را به دست می‌آورند و زیبایی شناختی را از انسان می‌گیرند. در حال حاضر ما با آثاری روبرو هستیم که نتیجه تولید انبوه است و دیگر اصیل نیستند؛ در حالی که ویژگی یک اثر ادبی به اصالتش است.
این نویسنده و پژوهشگر درباره ویژگی‌های یک اثر ادبی اصیل گفت: یک اثر ادبی اصیل منحصر به فرد و یگانه است. نویسنده این اثر کسی است که ذائقه و سلیقه مخصوص به خود را دارد، اما تلاش نکرده است تا متفاوت باشد؛ چیزی که درحال حاضر در بین نویسندگان بسیار با آن مواجه هستیم. حافظ با غزل سرایان عصر خودش خیلی تفاوت ندارد، اما جاودانه است. باید بتوان چیزی نوشت که تا یک ساعت بعد هم ارزش خواندن داشته باشد. این اتفاق مرهون این است که یک نویسنده همه عمرش را در مطالعه آثار نویسندگان بزرگ جهان بگذراند.
سید حسین شهرستانی در رابطه با اینکه در حال حاضر سلیقه‌ها و ذائقه‌ها تغییر کرده و ممکن است سلیقه عمومی این آثار متعهد را نپذیرند، ادامه داد: یک وجهی از این مهجوریت در همه تاریخ بوده است و باید نویسنده این تنهایی را بپذیرد؛ چرا که حکیمان بزرگ همواره تنها بوده اند. شاعر و هنرمند کسی است که با این غربت خو کند و به قواعد بازار تن ندهد.
وی بر اهمیت زبان فارسی تاکید کرد و اظهار داشت: ادبیات ذاتاً متعهد است و ما ادبیات غیر متعهد نداریم. این تعهد است که مرا به سخن در می‌آورد؛ اما مهم‌ترین چیزی که ادبیات به آن تعهد دارد زبان است. در ترجمه یک اثر، اگر ترجمه به خوبی انجام شده باشد، برای زبان فارسی هم یک آورده مفیدی دارد. گاهی اوقات ما، در ترجمه به زبان مبدأ احترام می‌گذاریم، اما زبان مقصد را نمی‌شناسیم. زبان فارسی ناموس ملی است و گاهی ممیزی‌ها فقط جنبه اخلاقی یک اثر را در نظر می‌گیرد و از لحاظ زبانی سخت‌گیری نمی‌شود.
«شب روایت» به تهیه کنندگی حسین شاه مرادی محصول گروه ادب و هنر شبکه چهار سیما است که سه شنبه‌ها ساعت ۲۳ به صورت زنده پخش می‌شود.
انتهای پیام/