به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، تفکر و نظریه وحدت میان مذاهب اسلامی نه فقط در عمر چهل ساله انقلاب اسلامی، بلکه سال‌ها پیش در اندیشه دانشمندان و دلسوزان وجود داشته است؛ اکنون در دوره بلوغ انقلاب اسلامی و جهان‌شُمولی اسلام، بازخوانی و بازتعریف وحدت امری مهم و ضروری به نظر می‌رسد. از این رو در گفت و گو با دانشمندان و پژوهشگران دینی به بیان نظرات آن‌ها پرداخته ایم تا مسیر جدیدی در ارائه نظریه و ضرورت وحدت باز شود.
حجت‌الاسلام سید محمدباقر علم‌الهدی استاد فلسفه و کلام، در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه هفته وحدت باید یک زیرساخت ارزشمند اعتقادی و اجتماعی در ذهن مردم به ویژه ایرانیان و امت اسلامی داشته باشد، گفت: ایجاد وحدت به معنای دست برداشتن از اعتقادات ارزشمند نبوده؛ قرآن همه مردم و امت‌ها (به ویژه امت اسلام) را به اندیشه و بهره‌وری از سخنان خوب دعوت کرده است. انسان با پناه بردن به اردوگاه عقل و استدلال می‌تواند مواضع عقیدتی خود را سامان بدهد.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه بحث‌های مذکور باید در جهت کشف حقیقت و واقعیت موضوع باشد، گفت: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ (۱)؛ بشارت ده به بندگان که سخن را بشنوند و به نیکوتر آن عمل کنند.
رئیس مؤسسه آموزش عالی و حوزوی قاسم بن الحسن(ع) ادامه داد: برای عمل به این موضوع، برادر اهل سنت باید تمام ذهن خود را تخلیه کند و همه آنچه را که آموخته و دریافت کرده از ذهن بیرون کند؛ پس از آن دقیقاً تمام مستندات و فرمایشات پیامبر اکرم (ص) و آیات قرآن را بدون هیچ تعصب و دخالت دادن قوم‌گرایی مرور کند تا حقایق به دست آورده را متواضعانه بپذیرد.
حجت الاسلام علم‌الهدی افزود: در مقابل، یک برادر شیعه هم باید تمام ذهن خود را از آنچه آموزش دیده، تخلیه کند و با همکاری یک کارشناس دینی، مذهبی و تاریخی مطمئن و حقیقی، طرحی نو برای اعتقاداتش بیندیشد و با چنین ذهنیتی، اقدام به بازسازی فکری و اعتقادی کند؛ این همان دستور قرآن است. وقتی وارد فاز مبارزه فکری، عقیدتی و اندیشه‌ای می‌شویم، به اشتباه بیش از آن که در پی کشف حقیقت برآییم، در مقام زمین زدن حریف یا طرف مقابل قرار می‌گیریم.
او گفت: پس از دستیابی به حقیقت، باید دستاورد‌ها را در مقایسه تطبیقی قرار داد تا به راحتی به اصل حقیقت پی برد؛ ما در مبانی اعتقادی نباید تقلید کننده باشیم، اما در احکام شرعی می‌توان تقلید کرد.
او ادامه داد: یکی از مهم‌ترین اهداف بلند بعثت پیامبر اکرم (ص)، ایجاد جامعه اسلامی و امت سازی تحت عنوان امت اسلامی بود؛ برای این امت‌سازی باید گزاره‌هایی در جامعه گسترش می‌یافت تا جامعه دینی تبدیل به همان امت مؤمن شود.
ریاست مؤسسه آموزش عالی و حوزوی قاسم بن الحسن (ع) با تأکید بر اینکه پیغمبر اسلام برای امت سازی منافع مشترک ملت‌ها را در زیر چتر دین برای مردم تعریف کردند، اظهار کرد: اینگونه عرصه و قلمرو منافع برای مردم تبیین و تفسیر می‌شود و مردم در آن جامعه، حقوق یکدیگر را محترم می‌شمارند و حتی با ایثارگری از بعضی حقوق خود می‌گذرند.
حجت الاسلام علم‌الهدی با بیان اینکه در جوامع مختلف بشری اجتماعات زیادی را می‌بینیم که هرگز منافع مشترک تعریف شده‌ای از ناحیه دین را در موقعیت‌های زیادی ندارند، ادامه داد: این نگاه بسیار ارزشمند است که مردم در هر جامعه می‌توانند نسبت به حقوقشان قانع باشند و به حق دیگری احترام بگذارند؛ ارزشمندتر از آن چشم‌پوشی برخی افراد از بعضی حقوق خود برای رفاه دیگران است.
وی ادامه داد: پیامبر (ص) از میان مردم بدوی صدر اسلام و شبه جزیره حجاز اشخاصی مانند مقداد، میثم تمار و چهره‌های ارزشمندی از صحابه راستین را پرورش دادند که آماده فدا کردن جان خود در راه تعالی و رونق بودند؛ نمونه‌های بارز ایثارگری یاران پیامبر (ص) در جنگ‌های احد، بدر، حمراء الاسد، فتح مکه، خیبر و... مشاهده می‌شود.
این متخصص علوم دینی افزود: این مدل حکومت‌داری در سایه گزاره‌های ارزشمند اخلاقی شکل می‌گیرد؛ چراکه گزاره‌های اخلاق‌مدار مانند عدالت، ایثار، مسئولیت‌پذیری و... مورد اتفاق همه آحاد مردم واقع می‌شود.
حجت الاسلام علم‌الهدی با تأکید بر لزوم پایبندی مردم به این گزاره‌ها گفت: پیامبر اکرم (ص) با طرح بحث امت اسلامی، این امت را در برابر ملت کفر قرار دادند؛ به همین جهت یارانشان، جان خود را در برابر ملت‌های کافر و مشرک فدا کردند.
او تصریح کرد: بزرگترین ضربه به این امت‌سازی، اختلاف‌های غیرعقلانی در میان همان امت است. به تعبیر فیلسوفان، گویی که یک حرکت قسری (۲) و موضوعی شکننده برای امت‌سازی پیغمبر خواهد بود. وقتی ضرورت‌های جامعه تشخیص داده شود، مردم به راحتی، دست در دست یکدیگر برای حفظ مصالح و منافع عمومی کشور به صحنه می‌آیند؛ برای مثال در ۸ سال دفاع مقدس، شیعه و سنی همراهِ هم به جهت حفظ منافع کشور و امت اسلام با ایستادگی، دشمن بعثی را اخراج کردند. در آن جنگ، خون برادران شیعه و سنی در هم آمیخته شد و یک نمایش بسیار مقتدرانه از اقتدار امت اسلام در معرضِ دید قرار گرفت.
ریاست مؤسسه آموزش عالی و حوزوی قاسم بن الحسن (ع) با بیان اینکه امروز همین اتفاق در لبنان، سوریه، افغانستان، عراق، بحرین و حجاز و... مشاهده می‌شود، گفت: مردم با کنار گذاشتن بعضی اختلافات که میان امت اسلام جدایی می‌افکند، در برابر دشمن مقابله کرده‌اند.
حجت الاسلام علم‌الهدی اظهار کرد: همانطور که پیشتر ذکر شد، خداوند متعال در قرآن به بندگانی که از سخن خوب پیروی می‌کنند، بشارت می‌دهد. در بیان دیگر، امیر المؤمنین علی (ع) می‌فرمایند که خُذ الحکمَةَ حَیثُ کانَتْ وَ انْظُر اِلی ما قالَ و لا تنظُرْ الی مَنْ قال (۳)؛ حکمت را هر جایی است فرا بگیر و به آنچه گفته می‌شود، نگاه کن، نه به گوینده سخن. وقتی مردم واقعا توانستند منطق را بر تعصبات قومی و قبیله‌ای خود حاکم کنند، آنگاه بندگان منطق، برهان، استدلال و عقلانیت می‌شوند و بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
این متخصص فقه نتیجه قبیله‌گرایی، عشیره‌گرایی و تعصبات غیر عاقلانه را باز ماندن از وصل به حقایق دین دانست و گفت: به همین جهت، دشمن همواره اختلافات مذهبی را القا می‌کند تا امت اسلام را به خود مشغول کرده و بر منافع و امکانات اقتصادی و ژئوپولتیکی کشورهای اسلامی سلطه پیدا کند؛ دشمن اسلام از رهگذر این اختلاف افکنی‌های غیر عقلانی در میان مذاهب، جنگ‌های داخلی ایجاد می‌کند.وقتی مسلمانان بتوانند مصالح امت اسلام را به اختلافات ترجیح دهند، اقتدار مسلمانان نمایان می شود که نمونه آن را در کشورهای مختلف مانند منطقه و لبنان، یمن، بحرین و... می‌بینیم.
پی‌نوشت‌ها:
۱. بخش آخر آیه ۱۷ و بخش ابتدایی آیه ۱۸ سوره زمر
۲. حرکتی مخالف میل طبیعی متحرک، مانندسنگی که به طرف بالا پرتاب می‌شود.
۳. لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، محقق و مصحح: حسنی بیرجندی، حسین، ص ۲۴۱، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ۱۳۷۶ ش؛ تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائى، سید مهدى، ص ۳۶۱، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ ق.
گفت و گو از ابراهیم اسدی بیدمشکی
انتهای پیام/