این دوره هم می‌تواند برای یک نوجوان و دانش‌آموز سکوی پیشرفت در بزرگ سالی باشد و هم می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات متعدد در آینده‌اش شود. این‌که چه نتیجه‌ای در انتهای این دوره برای یک فرد رقم می‌خورد، بستگی به این دارد که فرد در خصوص این دوره و ویژگی‌های مربوط به آن اطلاعات کافی داشته باشد. برای مواجهه با این دوره لازم است ابتدا بدانیم نوجوانی چه تعریفی دارد.
نوجوانی دوره‌ای است که در بازه سنی بین ۱۳ تا ۱۸ سال قرار می‌گیرد. معمولا از این دوره به عنوان دوره گذر از کودکی به بزرگ سالی یاد می‌شود. به همین دلیل این تجربه برای بسیاری از نوجوانان آشناست که گاهی اوقات از آن‌ها انتظار رفتاری مشابه افراد بزرگ سال را دارند و در مواقعی هم با آن‌ها مانند یک کودک رفتار می‌شود. در پرونده امروز زندگی‌سلام به ۱۴ توصیه رهبر معظم انقلاب به نوجوانان دانش آموز در مراسم جشن تکلیف‌شان که سال ۱۳۹۵ در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شد، اشاره می‌شود و نکاتی درباره دست‌یابی به این رهنمود‌ها مطرح خواهد شد.
در مسیر تحقق توصیه‌های معنوی
معنویت، نیاز دیروز، امروز و فردا
نرگس عزیزی | کارشناس ارشد مشاوره
برخی نوجوانان تصور می‌کنند توجه به معنویت موضوعی مربوط به گذشته است اما آیا واقعا توجه به مسائل معنوی موضوعی است که تاریخ انقضای آن سر آمده و در زندگی مدرن جایگاهی ندارد؟
نقش مهم معنویت در کیفیت زندگی
این روزها یکی از مفاهیم مورد استفاده در روان‌شناسی، کیفیت زندگی است. برای ارزیابی کیفیت زندگی در روان‌شناسی به چندین بعد توجه می‌شود از جمله: جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی. بررسی‌ها نشان می‌دهد توجه به مسائل معنوی در زندگی، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی دارد و افرادی که از نظر معنوی، زندگی‌شان غنی است، احساس رضایت بیشتری از زندگی خود دارند. اما چطور می‌توانیم این بخش از زندگی خود را تقویت کنیم؟
چند نکته برای تقویت سلامت معنوی
برای تقویت بعد معنوی زندگی خود بهتر است به چند نکته توجه داشته باشید: 1- در خصوص اعتقادات مذهبی تنها به شنیده‌های خود اکتفا نکنید. سعی کنید با مطالعه کتاب‌های معتبر و پرسش از متخصصان، شناخت درستی از مسائل معنوی و مذهبی داشته باشید. خرافات و باورهای افراطی نادرست از آفات این بخش هستند. 2- به مناسک مذهبی توجه داشته باشید اما ارتباط خود با خدا را محدود به آن ندانید. در کنار واجبات و مستحبات، توجه قلبی داشتن به خدا می‌تواند در قالب‌های گوناگونی بروز کند؛ از درددل روزانه و گفت‌و‌گو تا نوشتن چند خط دل‌نوشته در آخر شب. روش خودتان را پیدا کنید. 3- آشنایی با انسان‌های خوب و دارای سلامت معنوی، تاثیر مثبتی بر ما از این نظر دارد. بر این اساس هم‌نشینی با افراد خوب یا خواندن زندگی‌نامه شخصیت‌های مذهبی می‌تواند کمک خوبی به شما برای رشد از این منظر باشد. 4- خواندن قرآن و ادعیه معتبر از جمله گزینه‌های خوب برای تقویت ارتباط با خدا و رشد بعد معنوی زندگی ما ست. بعد از خواندن متن، به سراغ ترجمه بروید. خوشبختانه این روزها ترجمه‌های روان و خوبی در دسترس است. 5- توجه به فعالیت‌های خیریه و مشارکت در آن‌ها، از جمله گزینه‌هایی است که بسیاری از نوجوانان آن را دلپذیر می‌دانند. شما نیز امتحان کنید، شاید دل پسند شما نیز باشد. 6- برخی نوجوانان تصور می‌کنند، خطا کردن و انتخاب نادرست به معنای به انتها رسیدن رابطه آن‌ها با خداست. اگر این تصور به سراغ شما آمده، شاید بد نباشد در این مواقع، محبت و بخشندگی خدا را به خودتان یادآوری کنید.
در مسیر تحقق توصیه‌های فردی
توجه همزمان به سلامت جسم و جان
پدر و مادرها زحمت زیادی برای بزرگ کردن فرزندان می‌کشند و روایت‌های زیادی درباره اهمیت احترام به آن‌ها و عقوبت کوچک‌ترین بی‌توجهی به پدر و مادر وجود دارد. بنابراین یک نوجوان در کنار تلاش برای صمیمی‌تر شدن با والدین‌اش باید در حد توان، خواسته‌های آنان را هم انجام دهد. با این حال به نوجوانان توصیه می‌شود با شجاعت، اعتماد به نفس و عزت نفس بالا به زندگی‌شان ادامه دهند. عزت نفس به معنای ارزش قائل شدن برای خویشتن است و داشتن احساس خوب درباره خود در نوجوانی کمک می کند تا فرد اعتماد به نفس و رضایت بیشتری را در زندگی تجربه کند. در توصیه‌ای به نوجوان‌هایی که اعتماد به نفس پایینی دارند باید گفت یک یا دو تجربه بد و شکست خوردن، به هیچ عنوان ملاک خوبی برای ارزیابی خودتان نیست. البته که باید نقاط ضعف خودتان را بعد از شناسایی، اصلاح و نقاط قوت‌تان را تقویت کنید تا شانس‌تان برای موفق شدن افزایش یابد.
غافل نشدن از ورزش و تغذیه سالم
نکته مهم دیگر این که سلامت جسمی در بزرگ سالی تا حدود زیادی به شیوه زندگی در دوران نوجوانی وابسته است. دورانی که بعضی هورمون‌ها بر تغییرات جسمی بدن تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش قد، وزن، تغییر صدا، پیدایش خصوصیات ثانویه جنسی و ... می‌شود. توجه به رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی از مهم‌ترین مولفه‌های قابل توجه در این دوران است. نوجوان تندرست، نوجوانی است که مجموعه متعادلی از سلامت جسمی، روحی، روانی و عاطفی را در سایه رعایت تغذیه مناسب و فعالیت بدنی داشته باشد. یک نوجوان باید بداند هدف از تغذیه فقط سیر شدن نیست بلکه هدف اصلی تغذیه رسیدن شش گروه مواد مغذی به بدن است. این مواد با تأثیرات خود باعث تأمین نیازهای بدن و درنتیجه سلامت اندام‌های بدن خواهد شد. با این حال و به عنوان مثال، مصرف بیش از حد فراورده‌های گوشتی به احتمال زیاد موجب سرطان می‌شود یا مصرف کم غلات که حاوی گروه ویتامین‌های ب است، یکی از عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های روانی از جمله پرخاشگری، اضطراب بالا و ... است. در ضمن ورزش با تغذیه رابطه مستقیمی دارد و باعث سوختن مواد مازاد بر نیاز بدن (چربی‌های ذخیره شده) می‌شود و هرچه میزان چربی در بدن کمتر باشد، درصد ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی در بزرگ سالی نیز کمتر خواهد شد.
در مسیر تحقق توصیه‌های علمی
ضرورت مطالعه کتاب‌های درسی و غیردرسی
فرزانه عطاران | مشاور تحصیلی
درس‌خواندن در نوجوانی که یکی از مهم‌ترین پیش نیازها برای موفقیت در بزرگ سالی محسوب می‌شود ضرورتش بر هیچ فردی پوشیده نیست اما هرازچندگاهی پیش می‌آید که یک دانش‌آموز به دلیل ناآشنایی با شیوه‌های اصولی مطالعه و کسب نمرات پایین، ناامید می شود و اعتماد‌به‌نفس خود را از دست می‌دهد. در بیشتر این مواقع، روش مطالعه دانش‌آموزان اشتباه است و آن‌ها توجه ندارند که هر درسی روش مطالعه خاص خود را دارد. به عنوان مثال، شاید شما درس‌هایی با خاصیت ریاضی را پشت سر هم مطالعه می‌کنید یا دروس عمومی و حفظی را پشت سر هم می‌خوانید. این مسئله اشتباه است زیرا این کار موجب خستگی شما از این مباحث می‌شود. بنابراین باید در برنامه درسی‌تان، درس‌های متنوع را کنار هم قرار دهید تا کمتر خسته شوید. نحوه برنامه ریزی صحیح برای مطالعه، شیوه صحیح مرور مطالب فراگرفته شده و ... که بارها در صفحه خانواده و مشاوره به آن ها اشاره شده از دیگر مسائلی است که برای بالا بردن کیفیت مطالعه‌تان باید به آن توجه کنید.
فواید مطالعه کتاب‌های غیردرسی خوب
علاوه بر درس خواندن، یک دانش آموز خوب باید سلامت فکری خود را با مطالعه کتاب‌های غیردرسی خوب، راه گشا و راهنما تامین کند. کتاب‌هایی که در کنار مفید بودن با باورهای دینی و فرهنگی نوجوان هم همخوانی داشته باشد. بسیاری از دانشمندان و روان شناسان معتقدند اساس و زیربنای شخصیت انسان در کودکی و نوجوانی پایه‌گذاری می‌شود و آموخته‌های این دوران، تاثیر عمیقی بر آینده زندگی فرد دارد. بنابراین اگر مطالب مفید و سازنده در اختیار کودکان و نوجوانان قرار گیرد و آن‌ها از همان سنین کودکی به مطالعه عادت کنند، راه و رسم زندگی را خواهند آموخت و تحت تاثیر داستان‌ها و کتاب‌های آموزنده به رشد و تعالی خواهند رسید و در آینده نیز برای حل مشکلات خود از کتاب کمک خواهند گرفت. دانش آموزی که همگام با مطالعه درسی به طور جدی به مطالعه کتاب‌های غیر درسی نیز می‌پردازد بدین وسیله دارای سطح فکر و اندیشه‌ای وسیع می‌شود، ذهنش برای فراگیری فعال‌تر می‌شود، گنجینه لغاتش کامل‌تر می‌شود، افق‌های جدیدی پیش رویش باز می‌شود، آمادگی‌اش برای یادگیری درس‌های مدرسه بیشتر می‌شود، به صورت جدی‌تر و قوی‌تر در راه کسب علم گام برمی‌دارد و .. . در این بین و به عنوان مثال، کتاب‌های «داود امیریان» که از سال ۶۹ نویسندگی‌اش را با نوشتن خاطراتش از جبهه آغاز و در حوزه ادبیات کودک و نوجوان جوایز زیادی را کسب کرده و جزو نویسنده‌های برتر دفاع‌مقدس است، یک پیشنهاد خوب برای مطالعه است تا به شکلی جذاب نوجوانان بتوانند با حال و هوای دفاع مقدس آشنا شوند.
در مسیر تحقق توصیه‌های اجتماعی
ضرورت خودشناسی و معنادهی به زندگی
جواد غفوری نسب | کارشناس ارشد مشاوره خانواده
اگر دانش‌آموزی بخواهد در محیط خانه و مدرسه به عنوان یک نوجوان شاداب و کاری، تاثیرگذار باشد باید در قدم اول، به چند سوال پاسخ دهد: چرا زنده است، هدفش از زنده بودن چیست و در نهایت به کجا خواهید رسید؟ ممکن است از خود بپرسید چرا دانستن هدف زندگی برای یک نوجوان دارای اهمیت است؟ فردی را در نظر بگیرید که قصد دارد در زمین خود کشاورزی کند.
اگر این فرد نداند هدفش از کشاورزی چیست و زمین خود را برای کشت چه محصولی باید آماده کند یا حتی نداند چه ابزاری برای کشاورزی ضروری است، به نظر شما آیا می تواند امیدی به برداشت یک محصول خوب درپایان سال زراعی داشته باشد؟ زندگی شما مانند زمین مرغوبی است که آماده کشت بهترین محصولات است و هیچ زمانی بهتر از نوجوانی برای دست‌یابی به این هدف مهم نیست. نوجوانی که معنای زندگی خودش را در این دوره از زندگی تعیین نکند، در ادامه زندگی هم هیچ دلیلی برای بهتر کردن شرایط زندگی‌اش نخواهد دید و همین مسئله موجب می‌شود فردی موفق و کارآمد محسوب نشود و خودش را برای اداره کشور آماده نکرده باشد.
چطور نوجوانی تاثیرگذار باشیم؟
سلایق، توانمندی و استعدادهای هر نوجوان با دیگری، تفاوت‌های زیادی دارد و نمی توان یک نسخه واحد برای همه نوجوانان پیچید تا از این دوره زندگی‌شان، بیشترین بهره را ببرند. بنابراین توصیه می شود برای یافتن پاسخ این سؤالات به منابعی مراجعه کنید که اطلاعات و آگاهی لازم را داشته باشند.
کمک گرفتن از منابع ناصحیح نه تنها به شما کمکی نمی‌کند، بلکه ممکن است به اعتقادات کنونی شما لطمه وارد کند یا موجب سرگردانی بیشتر شما شود. در این بین، علاوه بر مطالعه کتاب‌هایی که بتواند به شما در درک مفهوم زندگی کمک کند، پرسش از افراد آگاه باعث می‌شود تا به خودآگاهی بهتری برسید، وظایف‌تان را در زندگی اجتماعی بهتر بشناسید و نوجوان تاثیرگذارتری شوید.
مشاوران و روان شناسان جزو افرادی هستند که به دلیل بهره‌مندی از دانشی به نام روان شناسی رشد، کمک‌های خوبی به شما خواهند کرد. همچنین مشاوران دینی نیز قادر هستند، به سؤالات شما از جنبه‌های دینی و تربیت اسلامی پاسخ‌های راه گشایی بدهند. در ضمن و با توجه به فراگیر شدن استفاده از فضای مجازی در بین نوجوانان، می‌توانید با بهره‌گیری از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مفید اینترنتی دینی به دانش و اطلاعات خود در این زمینه بیفزایید.
منبع: خراسان
انتهای پیام/