محمدرضا سلمانی عبیات پژوهشگر تاریخ اسلام در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، با بیان اینکه نام امام هشتم على و کنیه‌اش «ابوالحسن» و مشهورترین لقبهایش «رضا» است گفت: لقب «رضا» از سوى خداوند، پیامبر (ص) و پدر بزرگوارش به آن حضرت داده شد؛ چون وى در آسمان نزد خدا و در زمین نزد پیامبر و امامان معصوم علیهم السّلام پسندیده بود.
او با بیان اینکه، پدر آن بزرگوار، امام کاظم (ع) و مادرش، زنى بزرگوار به نام «نجمه» است، افزود: حضرت على بن موسى الرضا (ع) همچون نیاکان خود، گوهرى پاک و اصیل داشت و به زیور فضایل نفسانى و مکارم اخلاقى آراسته و از هر گونه زشتى و پلیدى و رذایل اخلاقى بدور بود؛ زیرا مشیت و اراده الهی به مقتضاى آیه تطهیر بر طهارت و پاکى آن وجود مقدس و سایر امامان (ع) از هر عیب و نقصى تعلق گرفته است.
سلمانی عبیات با اشاره به برخی سجایای اخلاقی امام رضا (ع) به این فراز از دعای ندبه تاکید کرد که فرموده اند؛ بَعْدَ انْ شَرَطْتَ عَلَیْهِمُ الزُّهْدَ فى دَرَجاتِ هذِهِ الدُّنْیَا الدَّنِیَّةِ وَ زُخْرُفِها وَ زِبْرِجِها فَشَرَطُوا لَکَ ذلِکَ؛ بعد از آنکه زهد در مقامات و درجات و زیب و زیور این دنیاى پست را بر آنان (اولیاى خود) شرط کردى، آنان نیز بر این شرط پایبند شدند؛ اظهار کرد: اولیاى خدا بر اساس این پیمان- در هر حال؛ در حال دارایى و تنگدستى خود را متعهد به زهد و ساده زیستى در این جهان مى‌دانستند. از این رو مى‌بینیم على بن موسى (ع) با همه امکانات و نعمتهایى که در اختیارش بود در زندگى‌اش بر این اصل اهتمام داشت؛ چندان که سرسخت‌ترین دشمنش، مأمون عباسى بدان اعتراف کرده اند.
لطف امام رضا (ع) شامل حال زیردستان می‌شد
این پژوهشگر تاریخ اسلام، با بیان اینکه حضرت على بن موسى (ع) به همان مقدار که نسبت به مستمندان و زیر دستان لطف و محبّت داشت و در برابر آن‌ها متواضع بود، با مستکبران و طاغوت هاى زمان خود با بى‌اعتنایى و از موضع قدرت برخورد مى‌کرد، بیان داشت: با افراد مختلف و پیروان فرق و مذاهب گوناگون، برخورد داشت. استدلال‌ها و برخوردهاى منطقى و اخلاقى آن حضرت، بسیارى را به «راه» آورد و در برابر حق، قانع و خاضع ساخت. این شیوه اخلاقى حتّى گاهى دشمنان سرسختى، چون خوارج را هم رام مى‌کرد.
عبیات با عنوان اینکه، مأمون در مجالس گوناگون، تعداد زیادى از دانشمندان ادیان و فق‌ها و متکلمان را براى مناظره با آن حضرت گرد آورد، ولى امام بر همه آنان چیره شد؛ چندان که تمام آنان به ناتوانى خود و فضل او اعتراف کردند، تصریح کرد: دوران امامت حضرت رضا (ع) از نظر سیاسى و فرهنگى از حساسیت ویژه‌اى برخوردار بود و اوضاع سیاسى و فرهنگى در جهتى پیش مى‌رفت که افکار را متوجه مکتب اهل‌بیت که در وجود آن حضرت خلاصه مى‌شد- مى‌کرد.
این نویسنده تاریخی ادامه داد: در بعد شرایط سیاسى، هارون مى‌پنداشت با به شهادت رساندن موسى‌بن جعفر (ع) اوضاع سیاسى بر وفق مراد او پیش خواهد رفت، ولى واقعیت خلاف پندار او را نشان داد. بلند شدن صداى اعتراض و مخالفت از نقاط مختلف کشور اسلامى از حجاز گرفته تا عراق، شام، خراسان و آذربایجان از اوضاع آشفته سیاسى و افول حکومت ستمگرانه هارون خبر مى‌داد.
سلمانی عبیات با بیان اینکه، امام (ع) در این مقطع به منظور تثبیت امامت خویش و جلوگیرى از انحراف، دعوت خود را آشکار ساخت و در دو صحنه سیاسى و فرهنگى مبارزه خود را آغاز کرد و دست به فعّالیت‌هاى سیاسى و فرهنگى مهمى زد، گفت: هارون هر چند در ابتدا سعى مى‌کرد بر خورد تندى با حضرت نداشته باشد ولى سرانجام وجود آن حضرت را نتوانست تحّمل کند و تصمیم به قتل او گرفت ولى توطئه‌اش خنثى شد، اجل نیز چندان مهلتش نداد؛ چه آنکه در سال ۱۹۳ هجرى در جریان سفر به خراسان مرد.
این نویسنده کتاب‌های تاریخی دوران خلافت امین عباسی را کوتاه و در عین حال خالی از پیامد تاریخی قابل ذکر دانست، گفت: با روی کار آمدن مامون عباسی همواره به دنبال ایجاد جو کنترلی برای امام رضا (ع) بود و در این رابطه چند هدف را دنبال مى‌کرد: اولا او را بزرگترین خطر براى حکومت خود مى‌دید و سعى در برداشتن این خطر داشت؛ ثانیا می‌خواست فعّالیت‌هاى امام (ع) را تحت نظر بگیرد و با آوردن امام رضا (ع) نزد خود، او را از زندگى اجتماعى و پایگاه‌هاى مردمى دور کند و بتواند از موقعیّت استثنایى امام (ع) به نفع خود بهره برداری کند.
عبیات حضور امام رضا (ع) در مرو به عنوان مرکز خلافت آغاز دوران جدیدی دانست و اذعان کرد: پس از گذشت چند روز از ورود امام رضا (ع) به مرو، گفتگوهاى مأمون با آن حضرت آغاز گشت وبیش از دو ماه به طول انجامید؛ اما امام رضا (ع) از پذیرش پیشنهاد مأمون سر باز مى‌زد ول وقتى با تهدید خلیفه مواجه شد ناچار ولایتعهدی پذیرفت.
او با اشاره به راهبرد امام هشتم علیه السلام درباره حیله‌های مامون افزود: حضرت رضا (ع) از نخستین لحظات آگاهى از نقشه مأمون، براى خنثى کردن توطئه او دست به کار شد و سیاست دقیق و حساب شده‌اى در پیش گرفت. این سیاست از زمان دعوت مأمون از آن حضرت براى حرکت به سوى خراسان آغاز گشت و تا لحظه شهادت آن بزرگوار ادامه داشت.
او گفت: مامون سرانجام توطئه خود را عملى ساخت و امام (ع) را بطرز حیله گرانه‌اى در آخر ماه صفر و در طوس به شهادت رسانید.
عبیات با اشاره به نظام تبلیغاتی مامون برای بی طرف نشان دادن خود در این جنایت وحشتناک؛ گفت: بنابر آنچه شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا، جلد ۲، صفحه ۲۴۲ آورده است، غسل و کفن و دفن امام رضا (ع) توسط امام جواد (ع) انجام گرفت.
انتهای پیام/گ