فرناز المعی نژاد متخصص فیزیوتراپی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره سرخوردگی مهره کمری اظهار کرد: سرخوردگی مهره کمری وضعیتی است که در مهره‌های پایینی ستون فقرات کمر اتفاق می‌افتد. در این عارضه یکی از مهره‌ها نسبت به مهره پایینی، به سمت جلو سر می‌خورد.
او بیان کرد: سرخوردگی مهره روی مهره دیگر چهار درجه دارد که به ترتیب درجه اول خفیف‌ترین حالت است که میزان سرخوردگی به سمت جلو بسیار کم است و در درجات بعدی میزان سرخوردگی افزایش پیدا می‌کند.
این متخصص فیزیوتراپی افزود: سرخوردگی مهره کمری در سنین بالای ۵۰ سال بیشتر رخ می‌دهد و در زنان ۲ برابر مردان دیده می‌شود. انجام ورزش‌های صحیح می‌تواند از بروز این عارضه جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: برنامه ورزشی برای مبتلایان به تنگی کانال نخاع گردنی
المعی نژاد تأکید کرد: دلایل بروز سرخوردگی مهره، بسته به سن، ژنتیک و سبک زندگی متفاوت است. در کودکان، این عارضه به شکل یک نقص مادرزادی هنگام تولد اتفاق می‌افتد. از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد سرخوردگی مهره، می‌توان به چاقی و بزرگ بودن شکم، نداشتن فعالیت ورزشی منظم و ضعف عضلات ستون فقرات به ویژه فیله‌های عمقی کمر اشاره کرد. در مواردی که دیسک بین مهره‌ای به مرور زمان و با افزایش سن به تخریب و فرسایش دچار می‌شود، کاهش ارتفاع دیسک بین دو مهره، بی‌ثباتی را در ناحیه مورد نظر ایجاد می‌کند و سرخوردن مهره تشدید می‌شود.
او تصریح کرد: علائم سرخوردگی مهره کمری در افراد مختلف متفاوت است. درجه خفیف سرخوردگی مهره کمری هیچ علامتی ندارد. به طور کلی از علائم شایع سرخوردگی مهره کمری می‌توان به لمس دردناک ناحیه کمر، درد در ران‌ها، سفتی در عضلات پشت ران و نشیمنگاه، نشانه‌های عصبی مانند بی حسی و سوزن سوزن شدن پاها و درد در گودی کمر که این درد در حالت ایستاده و هنگامی که فرد به عقب خم می‌شود، شدت پیدا می‌کند.
این متخصص فیزیوتراپی گفت: معاینه فیزیکی نخستین قدم در تشخیص سرخوردگی مهره کمری است. در قدم بعدی انجام رادیوگرافی از مهره‌های کمری در نما‌های خاص که سرخوردگی و شکستگی را در مهره کمری نشان می‌دهد، کمک کننده است، همچنین در برخی موارد جهت بررسی دقیق‌تر، سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود.
المعی نژاد اظهار کرد: درمان سرخوردگی مهره کمری به شدت درد و میزان سرخوردگی مهره بستگی دارد. برای درمان این عارضه از روش‌های غیر جراحی و جراحی استفاده می‌کنیم. در درمان غیرجراحی هدف کاهش درد و التهاب ناحیه کمر و بازگرداندن مهره سرخورده به سمت عقب است. در طول درمان غیر جراحی بیمار باید میزان فعالیت‌های روزانه خود را کاهش و زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهد همچنین فرد باید از انجام ورزش‌های پرشی و سنگین پرهیز کند.
او بیان کرد: از جمله درمان‌های غیر جراحی می‌توان به پوشیدن کمربند طبی، درمان دارویی و فیزیوتراپی اشاره کرد. کمربند طبی باید از ابتدای روز و آغاز فعالیت‌های روزانه بسته و در طول روز در دفعات منظم این کمربند باز شود و فرد ورزش‌هایی را که فیزیوتراپیست پیشنهاد می‌کند، انجام دهد تا بستن کمربند طبی عضلات کمر را ضعیف‌تر نکند. در درمان دارویی از تزریق کورتون در ناحیه درگیر برای کاهش درد و التهاب و تخفیف علائم کمک می‌گیریم. هدف از فیزیوتراپی هم کاهش درد و التهاب ناحیه کمر و انجام تمرین‌های درمانی برای تقویت عضلات ثبات دهنده کمر و کاهش اسپاسم عضلات پشت ران و نشیمنگاه است.
المعی نژاد افزود: در موارد سرخوردگی شدید درمان جراحی پیشنهاد می‌شود. در روش جراحی که فیوژن مهره‌ای نام دارد، با استفاده از گرافت استخوانی و فیکساتور، مهره سرخورده به عقب کشیده و در سر جای خود به مهره بالایی و پایینی ثابت می‌شود. حدود چهار تا هشت ماه طول می‌کشد تا استخوان‌ها به طور کامل به هم ثابت شوند. به طور کلی میزان موفقیت درمان جراحی بسیار بالاست.
بیشتر بخوانید: برنامه ورزشی مناسب برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالی
این متخصص فیزیوتراپی تأکید کرد: پس از ارزیابی دقیق اولیه بیمار، فیزیوتراپیست برنامه تمرین درمانی خاصی را در خانه برای کشش عضلات کوتاه شده و تقویت عضلات کمر جهت جلوگیری از سر خوردن بیشتر مهره و اصلاح وضعیت، به بیمار آموزش می‌دهد. بیمار همچنین باید تمرین‌هایی را جهت کشش عناصر پشت کمر انجام دهد؛ این تمرین‌ها پس از ارزیابی بسیار دقیق فیزیوتراپیست از میزان ایجاد علائم عصبی قبل، هنگام و پس از انجام این تمرین‌ها به بیمار داده می‌شود.
او تصریح کرد: عضلات مرکزی ستون فقرات مانند فیله‌های عمقی کمر که به عضلات مولتی فیدوس معروف هستند، نقش مهمی در برگشت مهره به سمت عقب و حفظ آن در سر جای خود دارند. بیمار همچنین باید تمرین‌های کششی را جهت برطرف کردن اسپاسم و کوتاهی عضلات گودی کمر، عضلات پشت ران و ساق پا انجام دهد. در هنگام انجام ورزش‌ها فرد باید احتیاط لازم را بکند تا درد و ناراحتی بیشتر در کمر ایجاد نشود.
المعی نژاد گفت: فرد مبتلا به سرخوردگی مهره کمر باید در صورت بروز علائمی مانند درد تیرکشنده ناگهانی از کمر به سمت پاها، ضعف در عضلات پاها، بی حسی و سوزن سوزن شدن ناگهانی پاها و احساس ضعف در کنترل ادرار و مدفوع یا بی‌اختیاری ادرار با پزشک معالج خود مشورت کند.
این متخصص فیزیوتراپی اظهار کرد: در تمرین نخست فرد باید مطابق تصویر هنگام جمع کردن کامل شکم به داخل، قوس کمر را کاهش دهد و تا حد امکان کشش را در ناحیه کمر و پشت ایجاد کند، پس از ۵ ثانیه به آرامی قوس کمر را به حالت اولیه برگرداند و با بالا آوردن سر، عضلات گودی کمر را منقبض کند و این عضلات را ۵ ثانیه در این وضعیت نگه دارد. این حرکت باید ۵ بار تکرار شود.
او بیان کرد: در تمرین دوم شخص باید مطابق تصویر دست چپ و پای مخالف (راست) را کشیده و آن‌ها را ۵ ثانیه نگه دارد سپس دست راست و پای مخالف (چپ) را کشیده و آن‌ها را ۵ ثانیه نگه دارد. این حرکت باید ۳ بار تکرار شود.
المعی نژاد افزود: یکی از مهم‌ترین تمرین‌های ثبات دهنده ستون فقرات تمرین پلانک است. فرد باید مطابق تصویر در حالت دمر آرنج‌ها را زیر شانه‌ها قرار دهد و روی ساعد‌ها تکیه کند سپس زانو‌ها را از زمین بلند کرده و به طور کامل صاف کند. شکم هم باید به داخل جمع شود. در این تمرین، سر، لگن و پاها مانند خط‌کش باید در یک راستا قرار بگیرند. شخص باید ۱۰ تا ۱۵ ثانیه بدن را در این وضعیت نگه دارد و این حرکت را سه بار تکرار کند.
این متخصص فیزیوتراپی تأکید کرد: در تمرین چهارم فرد باید در حالت خوابیده به پشت، زانو‌ها را خم کند تا کف پاها روی زمین قرار بگیرند سپس شکم را به داخل جمع کند و به آرامی گودی کمر را به زمین بچسباند. ۱۰ ثانیه گودی کمر را در این وضعیت نگه دارد و این حرکت را پنج بار تکرار کند.
او تصریح کرد: در تمرین پنجم، فرد باید مطابق تصویر به پشت بخوابد و زانو‌ها را خم کند تا کف پاها روی زمین قرار بگیرد، سپس به آرامی یک پا را از زمین بلند و با کمک دستان خود زانو را تا حد امکان به قفسه سینه نزدیک کند. ۱۰ ثانیه زانو را در این وضعیت نگه دارد و این حرکت را سه بار تکرار کند.
المعی نژاد یادآوری کرد: فیزیوتراپیست می‌تواند شدت تمرین‌ها را در روز‌ها و هفته‌های بعدی با توجه به میزان کاهش درد، تسکین علائم و بروز علائم دیگر افزایش دهد.
انتهای پیام/
متشکریم از خانوم دکترالمعی نژاد عزیزتون