قطارهای صادراتی متوقف شدند! / عقب‌ماندگی چشمگیر در حوزه جابه‌جایی بار از طریق حمل‌ونقل ریلی

در حالی که طبق برنامه ششم توسعه باید میزان جابه جایی بار از طریق ریل به ۳۰ درصد برسد، اما سهم کنونی بخش ریلی در این زمینه تنها ۱۳ درصد است و در ۲ ماه اخیر به ۱۱ درصد کاهش یافته است.

به گزارش خبرنگار راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، جا به جایی از طریق ناوگان ریلی به عنوان مهم‌ترین حوزه حمل و نقلی در کشور به شمار می‌رود به طوری که بسیاری از کشور‌های دنیا اولویت برنامه‌های توسعه‌ای خود را بر تقویت و گسترش بخش ریلی قرار داده اند. همچنین بخش ریلی به دلیل دارا بودن کابین‌های بزرگ در مقایسه با سایر بخش‌های حملی و نقلی از کارایی بسیار بالایی در جابه‌جایی انواع بار و کالا برخوردار است.

شرکت‌های حمل و نقل ریلی و راه آهن، به طور معمول در حوزه جابه جایی بار فعال هستند، اما در چند سال اخیر شاهد آن هستیم که حوزه حمل و نقل ریلی در مقایسه با سایر بخش‌ها از کارآیی بسیار پایین‌ترین برخوردار است این در حالیست که طبق سیاست‌های برنامه ششم توسعه کشور، ترانزیت و حمل و نقل ریلی یکی از موضوعات محوری برنامه ششم (بند ت ماده ۲ قانون) به شمار می‌رود و دولت مکلف است که سهم خود را در جابه‌جایی حمل بار به ۳۰ درصد برساند.

اما متأسفانه علی رغم اقدامات بسیار گسترده در این حوزه شاهد آن هستیم که تنها میزان جابه‌جایی بار در این بخش به ۱۳ درصد رسیده و فاصله ما تا ۳۰ درصد بسیار طولانی است.

از سوی دیگر بخش حمل و نقل ریلی به عنوان امن‌ترین و سبزترین حوزه حمل و نقلی به دلیل کاهش آلودگی محیط زیست، امنیت بالا و مصرف سوخت پایین به شمار می‌رود به طوری که با استفاده از حوزه حمل و نقل ریلی شاهد کاهش ۳۱ درصدی تلفات حوادث رانندگی هستیم همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد که مصرف انرژی و کربن با استفاده از ناوگان حمل و نقل ریلی کاهش چشم گیری می‌یابد.

راه آهن و حمل و نقل ریلی نقش بسیار کمی در زمینه تجارت حمل و نقل بین المللی دارا است به طوری که استفاده صحیح از ناوگان ریلی و ایجاد فضای مناسب برای حمل و نقل کالای ترابری شده از راه آهن مقصد تا محل دریافت مشتری پایانی زمینه ساز توسعه و افزایش درخواست مشتریان در این حوزه می‌شود. همچنین حمل و نقل بین‌المللی کالا از طریق خطوط ریلی به همکاری دو یا چند کشوری که قطار‌ها از آن‌ها عبور می‌کند نیاز دارد و ما با تهیه و تعیین قوانین و مقررات بین المللی می‌توانیم نیاز باری تمامی کشور را تأمین کنیم بنابراین راه آهن موظف است حوزه باری ریلی را به گونه‌ای هدایت و کنترل کند که سیر و حرکت ناوگان متعلق به کلیه شرکت‌های حمل و نقل ریلی در شرایط یکسان از نظر تعرفه دسترسی و استفاده از شبکه امکان پذیر شود.

همچنین این بخش موظف است با توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی سهم بالایی از ترانزیت بین المللی را به کشور اختصاص دهد که در این رابطه کشور‌های آمریکا، روسیه، چین، هند، کانادا، آلمان، فرانسه، برزیل، مکزیک و آرژانتین پیشگام هستند.

یکی از مواردی که در تعیین ناوگان حمل و نقل بین المللی و داخلی کالا نقش بسیار مؤثری دارد نوع کالا است به دلیل آن که استفاده از حمل و نقل ریلی زمینه ساز کاهش مصرف سوخت، ایمنی بالاتر و همچنین افزایش کیفیت حمل و نقلی می‌شود بنابراین انتخاب بسیار مؤثری در حوزه حمل فولاد ومواد معدنی به شمار می‌رود.

طبق بررسی های صورت گرفته آمار‌های بین‌المللی نشان دهنده آن است که بین زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی کشور با سایر کشور‌ها شکاف بسیار عمیقی وجود دارد به طوری که بر اساس گزارش ۲۰۱۷ مجمع جهانی اقتصاد،  ایران به لحاظ پوشش حمل‌ونقل ریلی در میان ۱۳۶ کشور جهان رتبه ۶۸ را کسب کرده است.

همچنین از نظر میزان حمل بار برحسب وزن و مسافت نیز فاصله بسیاری میان ایران و سایر کشور‌های پیشرو وجود دارد. از نظر میزان حمل بار بر حسب وزن و مسافت، کشور‌های آمریکا، روسیه و چین در رتبه اول تا سوم قرار دارند. میزان حمل بار با ناوگان ریلی در کشور آمریکا ۱۰۲ برابر ایران، در روسیه ۹۲ برابر، در چین ۸۰ برابر و در هند ۲۷ برابر ایران و در کشور‌های اوکراین و قزاقستان در حدود هشت برابر ایران است. 

چالش دیگر حمل‌ونقل ریلی کشور، فرسودگی و عمر بالای ناوگان است.به طوری که گزارش‌های داخلی نشان می‌دهد ناوگان حمل‌ونقل ریلی دچار فرسودگی و عمر بالاست و نوسازی آن مستلزم سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای است. 

مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی اعلام کرده حدود ۴۵ درصد از لوکوموتیو‌های موجود، بیش از ۴۰ سال عمر دارند که با توجه به طراحی ناوگان برای عمر ۳۰ سال که با تعمیرات مناسب قابل افزایش تا ۴۰ سال نیز هست، بخشی از ناوگان موجود فرسوده محسوب می‌شوند و نیاز به جایگزینی دارند این در حالی است که با افزایش بهره‌وری می‌توان با ناوگان و بار قابل حمل ریلی موجود به اهداف رسید و صرفاً برای نوسازی ناوگان باری نیاز به ناوگان نو است.

گفتنی است بی توجهی به حوزه حمل ونقل ریلی با وجود تاکیدات بسیار زیاد مقام معظم رهبری بر تقویت بخش ریلی، اما هنوز فاصله بسیار زیادی با اهداف این بخش دارد.

حمایت دولت از بخش حمل ونقل ریلی صفر است

در همین رابطه محمد دامادی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه حمایت از بخش ریلی در چند سال اخیر از سوی دولت به صفر رسیده است، گفت: حوزه حمل و نقل ریلی یکی از امن‌ترین بخش‌ها برای جابه‌جایی کالا و مسافر به شمار می‌رود.

او با اشاره به اینکه بخش حمل و نقل ریلی نقش مؤثری در اقتصاد به ویژه اقتصاد گردشگری دارد و ما می‌توانیم با استفاده از این حوزه حمل و نقلی زمینه ساز توسعه به ویژه در بخش صادرات شویم، گفت: ما می‌توانیم با استفاده از حوزه حمل و نقل ریلی به دلیل مصرف بسیار کم سوخت جا به جایی را در بخش صادرات تقویت کنیم این در حالی است که در چند سال اخیر بخش ریلی در مقایسه با سایر حوزه‌ها در مصرف گازوئیل حرف اول را می‌زند.

دامادی افزود: در چند سال اخیر با افزایش تصادفات در حوزه ریلی روبه‌رو هستیم این در حالیست که در بسیاری از کشور‌ها هیچ تصادفی به ویژه در بخش ریلی ثبت نشده و این نشان دهنده حس امنیت بالا در این حوزه است.

او تأکید کرد: به دلیل فرسوده بودن ناوگان ریلی و نبود قطعات در این بخش میزان امنیت در این حوزه برای بسیاری از مردم کاهش یافته است بنابراین باید نگاه‌های مدیریتی در این حوزه تغییر کند.

تکمیل حلقه های مفقوده کریدورهای  ترانزیتی   باید در اولویت قرار گیرد 

در ادامه مجید کیان پور عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه طبق برنامه ششم توسعه باید سهم حمل و نقل بار در بخش ریلی از ۹ درصد به ۳۰ درصد برسد، افزود: در یک تا ۲ سال اخیر با افزایش فعالیت‌ها در این حوزه سهم جابه‌جایی بار در این بخش از ۹ درصد به ۱۳ درصد افزایش یافته است.

کیان پور ادامه داد: در ۶ ماه گذشته متأسفانه شاهد کاهش ۲ درصدی سهم جابه‌جایی بار در این بخش شدیم و این میزان به ۱۱ درصد رسیده بنابراین مدیریت بهتر و توجه به این حوزه ضروریست.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مهم‌ترین عاملی که زمینه ساز رسیدن به این برنامه می‌شود ارزان بودن انرژی و مصرف سوخت پایین در این حوزه است، افزود: توجیه اقتصادی برای بخش ریل بسیار بالاست و ما باید با واقعی شدن نرخ سوخت و قیمت‌ها  سهم حمل و نقل ریلی را در حوزه بار افزایش دهیم.

او بیان کرد: تا زمانی که کریدور‌ها و حلقه‌های مفقوده در شمال به جنوب کشور وجود داشته باشد نمی‌توان سهم جابه‌جایی کالا و بار را در حوزه صادرات افزایش دهیم.

این نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: در کشور چند حلقه مفقوده از جمله مسیر چابهار به زاهدان، شیراز به بوشهر، راه آهن رشت به آستارا، کرمانشاه به خسروی، شلمچه به بصره داریم که باعث می‌شود ارتباط حمل و نقلی و چرخه تکامل در این حوزه افزایش یابد بنابراین باید دولت هر چه سریع‌تر با تکمیل این کریدور‌ها زمینه افزایش صادرات در حوزه حمل و نقل ریلی را افزایش دهد.

او با اشاره به اینکه با تکمیل این کریدور‌ها می‌توانیم به اروپا و شرق آسیا متصل شویم گفت: با برنامه ریزی منسجم و اتصال ریل به جاده و دریا می‌توانیم این مسیر ریلی را تکمیل کنیم.

عضو کمیسیون عمران مجلس اظهار کرد: ظرفیت‌های گسترده‌ای در حوزه حمل و نقل دریایی و ریلی وجود دارد که ما با استفاده از حمل و نقل ترکیبی و همچنین توسعه حوزه‌های ریلی می‌توانیم سهم خود را در این بخش افزایش دهیم.

کیان پور بیان کرد: متأسفانه حوزه حمل و نقلی ما در اختیار دولت و خصولتی‌ها است  این در حالیست که با حمایت بیشتر از بخش خصوصی می‌توان کارآیی‌های خود را در این بخش افزایش دهیم.

او گفت: نباید دولت خود را در این حوزه رغیب بخش خصوصی بداند بلکه ما باید زمینه را برای حضور بیشتر بخش خصوصی افزایش دهیم.

عضو کمیسیون عمران مجلس ادامه داد: ظرفیت‌های بسیار گسترده‌ای در بخش حمل و نقل ریلی وجود دارد که ما با استفاده از آن‌ها می‌توانیم ظرفیت‌های حمل و نقلی در سایر بخش‌ها را هم افزایش دهیم.

کیان پور ادامه داد: ایران به ویژه حوزه حمل و نقل ریلی می‌تواند آسیای میانه و بخش اعظمی از اروپا را پوشش دهد و ما می‌توانیم سهم مناسبی در چرخه حمل و نقلی و یک بازار ۴۰۰ میلیون دلاری را در این حوزه ایجاد کنیم.

او افزود: ایران دارای ۱۵ کشور همسایه با جمعیت ۱۴ میلیون نفری است که ما می توانیم سهم مناسبی را از حوزه حمل و نقلی به ویژه در بخش ریلی به دست آوریم.

عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: ابتکار عمل بخش خصوصی تسهیل‌گری در این حوزه و توجه بیشتر به این بخش می‌تواند زمینه ساز تقویت حوزه حمل و نقل ریلی شود.

راندمان بخش ریلی ایران تنها ۳۰ درصد است

همچنین سید ابوالفضل موسوی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت:   باید اتصال خطوط ریلی به شبکه‌های حمل و نقلی کشور‌های همسایه را توسعه دهیم به طوری که در حدفاصل تهران- رشت، آستارا- آذربایجان این فاصله قطع شده و ما تنها مسیر تهران- رشت را تکمیل کرده‌ایم در حالی که با تکمیل مسیر رشت- آستارا، آذربایجان  به آب‌های خلیج فارس و از آنجا به اروپا متصل می‌شویم.

عضو کمیسیون عمران مجلس یادآور شد: بسیاری از کشور‌های اروپایی به دلیل کاهش مدت زمان سیر برای سرمایه گذاری و تکمیل این خطوط ریلی، ابراز تمایل برای سرمایه گذاری کرده اند، اما ایران می‌تواند با استفاده از توان داخلی خود این مسیر را تکمیل کند.

موسوی اظهار کرد: باید سعی کنیم خطوط ریلی به کشور‌های همسایه را به صورت زنجیروار بسط و توسعه دهیم تا زنجیره حمل و نقل ریلی در کشور تکمیل شود. در شرایط تحریم و با توجه به آنکه دشمن خطوط هوایی ودریایی ما را تحریم کرده است خطوط ریلی می‌توان جایگزین بسیار خوبی در این حوزه باشد.

سرعت سیر قطار ها در حوزه حمل بار زیر ۱۰۰ کیلومتر است

محمد رجبی رئیس انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی درگفت‌وگو با خبرنگار راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه ناوگان باری در حوزه حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با سایر بخش‌ها از ظرفیت‌های کمی بسیار زیادی برخوردار است، گفت: هم‌اکنون در حوزه جابه‌جایی حمل بار ۲۵ هزار واگن لبه بلند، لبه کوتاه و لوکوموتیو در کشور وجود دارد که اقدام به جابه‌جایی بار و کالا در کشور می‌کنند.

رئیس انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی تاکید کرد: براساس این گزارش توسعه زیرساخت‌های ریلی موجب کاهش هزینه تمام‌شده کالا‌های صادراتی و همچنین کاهش هزینه تمام‌شده مواد اولیه وارداتی می‌شود از سوی دیگر زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی کشور، اگرچه توسعه قابل توجهی یافته، اما همچنان محدودیت زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، یک تنگنای رشد اقتصادی و تنگنایی برای توسعه صادرات کشور محسوب می‌شود. 

حمل و نقل ریلی همپای صادرات در شرایط تحریمی

رجبی گفت: بخش حمل ونقل ریلی به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های حملی ونقلی کشور هنوز فاصله بسیار زیادی با برنامه‌های توسعه ششم دارد بنابراین توجه هرچه بیشتر دولت به این بخش و تقویت آن در بخش‌های سیر می‌تواند در ۲ سال پایانی عمر دولت کمک بسیاری در حوزه جابه جایی کالا و صادرات کند.

 انتهای پیام/