به همین سبب برنامه رادیویی انعکاس (به تهیه کنندگی معصومه اسمائیل نژاد، دانش آموخته مدیریت رسانه) که موضوعات حوزه رسانه را در شبکه گفت و گو مورد توجه قرار می دهد چهارشنبه شب هفته جاری موضوع «اخبار زرد و چالش های آن را در رسانه ها» مورد بررسی قرار داد، که در ادامه مشروح گزارش این برنامه را از نظر می گذرانید:
4 مدل از انواع اخبار زرد
تولید اخبار زرد با هدف «کلیک گرفتن»
مصطفی کبیری، مدیر اخبار باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اینکه اخبار زرد به دلیل ماهیت خبری شان حاوی ارزش خبری است، ادامه داد: از دیگر ویژگی های این نوع اخبار تأکید بر «اغراق کردن» در موضوعات است. این کار در رسانه های مکتوب با عناصری همچون درشت کردن فونت و استفاده از ابزارهای موجود در نرم افزارهای ویرایش تصویری (همچون فوتوشاپ) انجام می شود. این اخبار در رسانه های برخط هدف «کلیک گرفتن» هم دارند، این موضوع ارتباطی با بهبود رنکینگ سایت خبری در سایت جهانی الکسا هم دارد.
وی ادامه داد: این نوع از اخبار سطح درک مخاطب را پایین می آورد و ضریب نفوذ بالایی در میان مخاطبان دارد (به دلیل استقبال بیشتر توسط عموم مردم) و در موعد برگزاری انتخابات ها بیشتر هم می شود. این نوع از اخبار سطح درک مخاطب خود را تقلیل می دهد.
مدیر اخبار باشگاه خبرنگاران جوان با طرح این موضوع که تولید خبرهای زرد هزینه کمی دارد اما آورده زیادی برای مدیران رسانه ایجاد می کند، ادامه داد: شاید نتوان به شکل دستوری جامعه را از اخبار زرد دور کرد و حجم گسترده «سخت خبرها» باعث استقبال نشان دادن جامعه به اخبار زرد شده است، اما به طور حتم اگر سخت خبرها درست تنظیم شوند توجه به اخبار زرد کم می شود. اگر این موضوع در رسانه های اصلی جامعه درست دنبال شود و خبرهای زرد توسط این رسانه ها مورد توجه قرار نگیرد جامعه هم می تواند به سمت چنین اخباری سوق پیدا نکند.
کبیری همچنین گفت: در فضای کنونی خبررسانی در جامعه ایرانی، سلبریتی ها اقدام به تولید خبرهایی می کنند که رسانه ها به سراغ آن می روند و این روند همچون یک مارپیچ رونده ادامه پیدا می کند و رسانه ها به بهتر دیده شدن سلبریتی ها کمک می کنند.
فلسفه انتخاب عنوان زرد برای این اخبار
عبدالله چینی چیان، فعال رسانه ای در ریشه یابی تولید اخبار زرد در جهان گفت: (حدود) یک قرن پیش جنگ مطبوعاتی در آمریکا (مطبوعات نیویورک) به راه افتاد و اولین تولید اخبار زرد در مقابله این نشریات شکل گرفت و جهانی شد و از سال 2000 به بعد نظام سلطه جهانی با رنگ بندی های که میان احزاب سیاسی آمریکایی (قرمز و آبی) وجود داشت اخباری که مخدوش تولید می شد را «خبر زرد» نامیدند.
در بخش دیگری این فعال رسانه ای با اشاره به اینکه خبرها در تشکیلات رسانه ای ساخته می شوند به طرح این موضوع پرداخت که گاهی خبرساز خودش ماهیت زرد دارد. به عنوان مثال آمریکا و اسرائیل در فضای بین الملل خبرسازی هایی انجام می دهند که مخاطب توجهش به از مسائل اصلی منحرف شود. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در مورد سوریه چنین خبرسازی هایی کرده است در حالی که حضور این کشور در خاک سوریه یک مسأله اصلی است که نمی خواهد مورد توجه افکار عمومی قرار گیرد.
وی ادامه داد: به غیر از منبع خبر که می تواند زرد باشد، گاهی خبرساز و منبع هم می توانند زرد باشند. به عنوان مثال رسانه هایی همچون BBC، VOA و FOX که منابع انعکاس قوی خبرها هستند شاهد این زردی منبع هستیم. البته در کنار اینها گاهی خود خبر هم می تواند زرد باشد، در نهایت هم هدف انحراف اذهان عمومی است.
چینی چیان همچنین گفت: هدف از ارائه خبر هم دارای اهمیت است و به عبارتی اراده پخش خبر هم مهم است، به این اعتبار گاهی یک خبری درست است اما به گونه ای ارائه می شود و با نیت خاصی ارائه می شود که آن را زرد می سازد.
تولید اخبار زرد با کارگردانی دست های پشت پرده
علیرضا ابوالفضلی، مدیر خبرگزاری تکریم هم گفت: خبر زردی به آن نوع اخباری گفته می شود که حاوی پیامی نیست که برای ارتقای سطح جامعه کمکی کند و پیامد درجا زدن دارد. اخباری که کاربردی نیست و جریاناتی پشت پرده آنها را هدایت می کنند. کسانی که می خواهند این اخبار جریان پیدا کند هدفشان این است که مردم توجه شان از موضوعات اصلی برگزدد و معطوف چیزهای دیگری شود.
این کارشناس حوزه رسانه با اشاره به اینکه نبود سواد رسانه ای در میان مخاطبان داخلی باعث شده است که تأثیرگذاری خبرهای زرد بیشتر شود، ادامه داد: هرچند امروز بسیاری از مخاطبان ایرانی سواد رسانه ای دارند اما مهارت ها هنوز پایین است و وقتی یک خبر زرد تولید می شود بازتاب آن اهمیت پیدا می کند. همه این موارد نشان می دهد که باید واکاوی درستی در مورد تولید اخبار شود و آسیب شناسی شود.
ابوالفضلی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه راهکار مقابله با خبرهای زرد چیست، گفت: اول باید از منبع خبر و خبررسان شروع شود و هدف از انتشار خبر زرد مورد توجه قرار گیرد. ارتقای سطح سواد رسانه ای جامعه اهمیت ویژه ای دارد و افزایش بصیرت خبرنگاران و مخاطبان از جمله موضوعات مهمی است. در این میان نقش نهادهای متولی فرهنگسازی مهم است، هرچند رسانه ها به تنهایی نمی توانند برای مقابله با اخبار زرد کاری کنند اما کارگزاران رسانه ها می توانند مشورت دهنده خوبی به مدیران و متولیان فرهنگ ساز باشند. تا کنون نهادهای متولی فرهنگ و همچنین معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (به عنوان متولی امور رسانه ها) بسته ای را برای مقابله با خبرهای زرد تبیین نکردند.
اخبار زردی که دین مردم را نشانه گرفتند
محمدمهدی مومنی ها، مدیر سایت خبرگزاری صداوسیما هم با اشاره به اینکه اخبار زرد ویژگی های خاصی دارد از جمله اینکه تیترهای درشت و جنجالی برای آن انتخاب می شود و البته فقط خبرهای زرد در رسانه ها نیست و امروز پیام رسان های زرد هم داریم، گفت: زمانی که نشریات زرد گسترده شد هدف زنان جامعه بودند. الان هم جامعه هدف بخش زیادی از اخبار زرد زنان هستند و در این نوع از اخبار حرف هایی زده می شود که مطرح کردن آنها ضرورتی ندارد. در عین حال با این اخبار جریان سازی می کنند و موجی را بوجود می آورند که در پشت آنها افراد خاصی حضور دارند. نوع خاصی از اخبار زرد را در طرح موضوع «فوت بازیگران» می بینیم، (در بسیاری از این اخبار گفته می شود که فلان بازیگر بر اثر تصادف در برگزاره همت کشته شد.) این نوع از اخبار کذب باعث جذب مخاطب در کانال های اطلاع رسانی هم می شود.
این کارشناس رسانه ای هم با اشاره به اینکه سواد رسانه ای ارتباطی با سواد آکادمیک ندارد به قدرت رسانه ها اشاره کرد و گفت: رسانه ها برای اینکه سرگرم کنند اقدام به تولید اخبار مختلفی با ماهیت زرد می کنند. همچون شایعه سازی، اخبار کذب و خبرهای –صرفا- سرگرم کنند و مووضعات جنجالی؛
مومنی ها ستاره گرایی، عامه گرایی و مصرف گرایی را که با عرف ایرانی- اسلامی در تضاد است از جمله اهداف رسانه های مولد خبرهای زرد دانست و گفت: برخی از این رسانه ها دین و مذهب را نشانه گرفته اند و در این میان رسانه های اصلی هم وقتی با توان جذب مخاطبان این رسانه ها مواجه می شوند ترغیب می شوند که در تولید خبرهای زرد و جذب مخاطب کوشش کنند.
خبر زرد به دنبال تحریک عواطف مخاطب
زینب احقر، مدرس دانشگاه پیرامون ویژگی های خبر زرد با تأیید اینکه خبر زرد بر عاطفه و احساس مخاطب تأثیرگذار است، گفت: کارکرد این نوع از اخبار این است که تعقل مخاطب کنار رود و اخبار کذب مورد توجه قرار گیرد و در شرایطی که امروز سلبریتی محوری را در جامعه من شاهد هستیم، بها دادن به اخبار زرد بیشتر شده است. حتی توجه به این نوع از اخبار در میان قشر دانشگاهیان هم به عنوان جامعه نخبگانی بیشتر شده است که این موضوع به جذابیت های این نوع از اخبار باز می گردد. مسائلی همچون ابتذال جذابیت هایی دارد و رسانه ها به دلیل اینکه مخاطب عام خود را از دست ندهند به سمت ذائقه اکثریت می روند و سلبریتی ها در چنین فضایی یک اقتصاد را شکل می دهند.
احقر در پاسخ به سوال هادی البرزی (مجری- کارشناس برنامه انعکاس) مبنی بر اینکه آیا به دلیل اینکه مخاطبان رسانه ها در جامعه مان با حجم زیادی از اخبار مواجه هستند و غرق شده اند و خبرهای زرد را ترجیح می دهند، گفت: این موضوع درست است اما مختص به جامعه ایرانی نیست و هر جامعه ای که به سمت مدرنیته پیش رفته است دارای چنین وضعی است و مخاطبان دچار سردرگمی میان خبرهای زرد شده اند. اما موضوعی که باید مورد توجه مدیران رسانه ها قرار گیرد این است که نوع حکومت و جامعه ما توحیدی است و رسانه ها هم بر اساس الگوی توحیدی باید تولید محتوا کنند. به عنوان مثال در فضایی که سلبریتی محوری داریم وقتی موضوع امنیت زنان توسط رسانه های معاند مطرح می شود به گونه ای این موضوع طرح می شود که امنیت واقعی زنان مورد غفلت است و رسانه های داخلی باید این موضوع را درست پیش ببرند.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری اظهار داشت: رسانه هایی داریم که اقدام به سلبریتی سازی می کنند و آنها را رشد می دهند در حالی که بسیاری از آنها راجع به موضوعاتی اظهار نظر می کنند که درباره آن تخصصی ندارند. در حالی که متناسب با فضای جامعه باید روحیه مطالبه گری گسترش پیدا کند.
امکان پذیری مقابله با اخبار زرد از داخل تحریریه ها
محمد فیروزی، خبرنگار خبرگزاری مهر با اشاره به اینکه خبر زرد هم نوعی خبر است به این معنا که واجد ارزش های خبری و عناصر خبری است، گفت: در فضای رسانه ای کشور رسانه هایی داریم که کارشان تولید خبر زرد است و در عین حال رسانه هایی داریم که به عنوان رسانه های اصلی هستند اما در بخش هایی از فعالیت شان تولید خبرهای زرد انجام می دهند تا مخاطبان بیشتری به دست آورند و درآمدهای تبلیغاتی شان زیاد شود.
وی ادامه داد: معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از نهادهایی است که در سیاستگذاری رسانه ای می تواند کمک شایانی کند، چرا که فعالیت رسانه ای در کشور نظارت این بخش انجام می شود و این معاونت می تواند با ابزارهایی کنترل خود را برای جلوگیری از تولید اخبار زرد اعمال کند.
در بخش دیگری فیروزی با بیان اینکه زمانی در کشور نهضت سواد آموزی به راه افتاد و از مواهب آن همه ملت بهره مند شدند، ادامه داد: امروز هم نیازمند به راه افتادن همان نهضت در بعد رسانه ای هستیم. البته بسیاری از مخاطبان رسانه ها از چنین سوادی برخوردار هستند و نهادهای غیردولتی هم برای ارتقای سواد رسانه ای در تلاش هستند اما آنچه که اهمیت دارد بهبود ذائقه مخاطبان است. همان طور که نهضت سواد آموزی باعث باسواد شدن برخی افراد شد اما در صورت بهتر نشدن ذائقه فرد به سراغ محتوایی ممکن است برود که فایده ای برایش ندارد.
این روزنامه نگار حوزه فرهنگ تأکید کرد: علاوه بر نهادهای متولی در حوزه فرهنگ و دستگاه های دولتی، مدیران رسانه ها و خبرنگاران در ارتقای ذائقه مخاطبان نقش موثری دارند. به این معنا که نوع پوشش دادن مسائل توسط آنها مهم است. به عنوان مثال گاهی می شود یک موضوع جنایی را با آب و تاب فراوان پوشش داد و به این طریق جذب مخاطب کرد و در مقابل در یک روش علمی می توان خبر یک جنایت را از لایه های روانشناسانه و جامعه شناسانه مورد توجه قرار داد و در حالی که رسانه به وظایفش عمل کرده و به نیاز مخاطبانش پاسخ داده است مخاطبانش را درگیر امور بی اهمیت نکرده باشد.
در ادامه فیروزی گفت: نباید رسانه ها را منع کرد که درباره سلبریتی ها، هنرمندان، ورزشکاران و ... چیزی ننویسند یا محتوایی تولید نکنند. بلکه آنچه اهمیت دارد این است که نوع پوشش اخبار در رسانه ها بهتر شود و این اقدامی است که از داخل تحریریه ها شروع می شود.
منبع:مهر
انتهای پیام/