با توجه به بیماری‌های عفونی و واگیردار گسترش یافته در کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی در سال‌های اخیر، بسیاری از کارشناسان، تاسیس آزمایشگاه‌های بیولوژیکی آمریکا در کشورهای منطقه را علت بروز این بیماری‌های عفونی با منشاء نامشخص بیان کرده‌اند.
در سال‌های اخیر، ایالات متحده فعالیت خود در زمینه ایمنی زیستی با ازبکستان را نیز پیوسته گسترش داده است، که می‌بایست به آن از منظر استراتژی مشترک آنها برای تحکیم طولانی مدت در آسیای مرکزی – منطقه‌ای در مجاورت روسیه، چین و ایران در نظر گرفته شود. در اواخر دهه ۱۹۹۰ بود که، واشنگتن و تاشکند با هم توافق کردند تا تهدید سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی را از بین ببرند. به این ترتیب، کارشناسان آمریکایی توانستند به تاسیسات شیمیایی مخفی به جا مانده از دوران شوروی در ازبکستان دست یابند.
از سال ۲۰۰۴، ایالات متحده به عنوان بخشی از یک برنامه مشترک همکاری در زمینه زیست شناسی PRSP در ایجاد یک سیستم مؤثر برای کنترل شیوع بیماری‌های عفونی شرکت داشته است. مجری اصلی آژانس کاهش تهدید وزارت دفاع ایالات متحده (DTRA) است. در قلمرو ازبکستان، مؤسسه شرکت کننده در برنامه ترویجی دولت ایالات متحده، مرکز پیشگیری از طاعون، قرنطینه و عفونت‌های بسیار خطرناک وزارت بهداشت جمهوری است.
نخستین آزمایشگاه مرجع ملی ازبکستان در سال ۲۰۰۷ با حمایت آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) و با مشارکت سفیر آن زمان جان پورنل در تاشکند افتتاح شد. در سال ۲۰۱۳، دو آزمایشگاه دیگر در اندیجان و فرغانه (از نوع کلاس دوم ایمنی، مجهز به تجهیزات جدید تشخیصی که می‌توانند عوامل بیماریزا خطرناک را شناسایی کرده و از بروز همه‌گیری‌ها جلوگیری کنند)، و در سال ۲۰۱۶ - در اورگنج (آزمایشگاه تشخیص منطقه‌ای خوارزم) گشایش یافتند.
مانند سایر دولت‌های منطقه، ساخت این تاسیسات توسط DTRA - یک بخش از پنتاگون پرداخت شده است. ایالات متحده همچنین بودجه نوسازی آزمایشگاه‌های تشخیصی مستقر در انستیتوی میکروبیولوژی جمهوریخواه، بیمارستان مرکزی نظامی وزارت دفاع، پژوهشگاه ویروس شناسی و مرکز پیشگیری از قرنطینه و عفونت‌های بسیار خطرناک وزارت بهداشت را تأمین کرد. براساس منابع موجود، شبکه‌ای از آزمایشگاه‌ها مناطق بخارا، سرخان‌دریا و قره قالپاقستان، سمرقند و تاشکند را تحت پوشش قرار داده است. در حال حاضر ۱۰ مورد تاسیسات (علاوه بر تاشکند، ایستگاه‌های بازرسی بهداشتی در شهر‌های اندیجان، بخارا، دنوو، قرشی، نوکوس (قره قالپاقستان)، اورگنچ، سمرقند و فرغانه، مرکز دامپزشکی ازبکستان) وجود دارد.
استقرار این شبکه بیوباکتریولوژیکی در قلمرو پر جمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی، با شیوع دوره‌ای همه‌گیری‌ها، از جمله مواردی با منشا ناشناخته همراه شد، که اطلاعات درباره آنها بسیار کمیاب است.
به این ترتیب که در آگوست سال ۲۰۱۱، ۷۰ بیمار فقط در یک روز در یک بیمارستان در شهر یانگول در نزدیکی تاشکند بستری شدند.
در سال ۲۰۱۲ شیوع یک بیماری ناشناخته در کشور رخ داد که جان حدود ده‌ها نفر را گرفت.
در بهار سال ۲۰۱۷، اپیدمی بیماری آبله مرغان، که یک بیماری ویروسی خطرناک است، در تاشکند آغاز شد. در مقایسه با دوره قبلی اپیدمی آن، تعداد بزرگسالان مبتلا به این بیماری "کودکانه" افزایش یافت. در شرایط عدم وجود آمار واقعی از بیماری‌های عفونی در ازبکستان، شیوع بیماری‌های خطرناک با طبیعت ناشناخته به "موارد استثنایی" تبدیل شده است.
از ژانویه سال ۲۰۱۹، ۲۷۹ مورد سرخک در ازبکستان گزارش شده است، و شیوع عفونت مننژوکوک (باکتری عامل مننژیت) نیز در این کشور افزایش یافته است. علاوه بر این، از ابتدای امسال تاکنون ۳۱ مورد سرخک در منطقه سمرقند گزارش شده است.
طبق اعلام یونیسف، در سال ۲۰۱۸ تنها ۱۷ نفر در سراسر ازبکستان به این بیماری مبتلا شده بودند و یک سال قبل سازمان بهداشت جهانی (WHO) ازبکستان را به طور رسمی به عنوان کشوری که از سرخک و سرخچه خلاص شده بود، تشخیص داده بود.
اتفاق عجیب، افزایش میزان بروز شیوع این بیماری‌ها در این کشور همزمان با آغاز فعالیت دستگاه‌های آمریکایی برای "کاهش تهدیدات بیولوژیکی" بود. در این راستا، نگرانی عمومی از بسته بودن فعالیت آزمایشگاه‌ها و پاسخگویی کارکنان آن تنها به نمایندگان رسمی ایالات متحده است. تاکنون واشنگتن منابع مالی قابل توجهی را برای اجرای برنامه‌های "بیو باکتریولوژیک" در ازبکستان اختصاص داده است، که برای ایجاد آزمایشگاه‌های تشخیص منطقه‌ای، ایستگاه‌های پشتیبانی اپیدمیولوژیک و همچنین مراکز انجام تحقیقات مشترک و آموزش متخصصان آزمایشگاهی استفاده شده است.
در سال ۲۰۱۸، واشنگتن مرحله جدیدی از اجرای برنامه مشترک همکاری در زمینه زیست شناسی PRSP در ازبکستان را آغاز کرد که گذار به فعالیت‌های علمی مشترک را پیش بینی می‌کرد. طرف آمریکایی در تلاش برای تعمیق همکاری‌های بین المللی در زمینه تبادل تجربه بین محققان مراکز تخصصی، تحقیقات مشترک با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته، سازماندهی آزمایش‌های حرفه‌ای و همچنین تهیه کتابچه‌های استاندارد برای میکروبیولوژیست‌های آسیای مرکزی بوده است. براساس اطلاعات رسمی، برنامه‌های مشترک با مشارکت USAID در جهت مبارزه با سل و سایر بیماری‌های خطرناک می‌باشد.
طبق توافق با اتحادیه اروپا، در سال ۲۰۱۵، یک مرکز منطقه‌ای برای مقابله با چرخه مواد شیمیایی، بیولوژیکی، رادیولوژی و هسته‌ای در تاشکند افتتاح شد. وظیفه اصلی این مرکز هماهنگی در به اشتراک گذاشتن دانش و تجربه کشورهای منطقه به منظور جلوگیری از گسترش مواد خطرناک در آسیای مرکزی است. در همین زمان، گفته شده مقامات دولتی ازبکستان همکاری‌های خود را با سایر کشور‌ها را نیز به منظور مدرن سازی سیستم بهداشت ملی گسترش خواهند داد.
اما چنین تعاملی در جهات مختلف هدایت می‌شود. از یک طرف آزمایشگاه‌های ناشناخته با کار‌های مشکوک و عواقب منفی ساخته می‌شوند و از سوی دیگر، هنوز هم مبارزه واقعی علیه عفونت‌ها و بررسی وضعیت بیولوژیکی در این کشور وجود دارد.
در دسامبر سال ۲۰۱۸، به عنوان بخشی از برنامه کمک به کشورهای اروپای شرقی و آسیای مرکزی برای واکنش سریع به بیماری‌های عفونی تحت حمایت مرکز جمهوری، آزمایشگاه میکروبیولوژیکی سیار برای تشخیص صریح بیماری‌ها برای پیشگیری از طاعون، قرنطینه و به خصوص عفونت‌های خطرناک از روسیه به ازبکستان اهدا شد.
تصور می‌رود گسترش همکاری در زمینه مراقبت‌های بهداشتی بین ازبکستان و فدراسیون روسیه به پیش بینی بیشتر وضعیت بهداشتی - اپیدمیولوژیک در این کشور و افزایش اثربخشی پتانسیل‌های خود کشور در زمینه پیشگیری و پاسخ به عفونت‌های خطرناک کمک کند.
ماهیت مساله و اهداف دنبال شده و راه اندازی انواع جنگ‌ها از جمله جنگ بیولوژیکی، مبارزه برای قدرت و نفوذ سیاسی و اقتصادی در دنیای مدرن است. به این ترتیب ایالات متحده به هر طریق ممکن فعالیت‌های خود را با هدف نفوذ در این منطقه جغرافیایی متمرکز کرده و در صدد ایجاد روابط به بهانه‌های مختلف همکاری با کشورهای منطقه و حمایت‌های مالی از این جمهوری‌های جوان می‌باشد، تا هر چه بیشتر این کشور‌ها را از چین و روسیه رقبای سنتی خود دور نماید.
نقض گسترده هنجار‌های امنیتی بیولوژیکی توسط ارتش ایالات متحده سال‌هاست در نقاط مختلف دنیا رخ می‌دهد و این مساله نه تنها برای آمریکایی‌ها، بلکه برای جمعیت کشورهای دیگر نیز خطرناک است.
اما، آنچه که بسیار مبهم است، این است که هیچ مجازاتی برای این کار در نظر گرفته نشده است، و جامعه جهانی همچنان در برابر این فعالیت‌های ایالات متحده ساکت نشسته است و بیولوژیست‌های پنتاگون همچنان به توسعه و اجرای فعالیت‌های خاکستری خود که از نظر شهروندان محلی پنهان شده است، ادامه می‌دهند.
منبع: تسنیم
انتهای پیام/