موضوعی که در ابتدای سال دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی هم در دیدار با رئیس و اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان اصفهان به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «این سرا‌ها ترکیبی از محیط جدید تخصصی بازار و تیمچه‌های قدیمی است که فضایی برای تعامل بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد کرده و ارتباط منسجمی را بین این دو برقرار می‌کند. آمادگی داریم در همه شهر‌ها مراکز R&D را به دانشگاه ببریم، چراکه هرچه آموزش ما به اشتغال نزدیک‌تر شود، دانشجوپذیری ما بیشتر می‌شود.»
از همان زمان بود که مسئولان مختلف دانشگاه آزاد اسلامی از هر فرصتی برای تبیین چگونگی ایجاد و همچنین کارکرد این سرا‌ها استفاده کردند، به‌طوری که در کمتر از یک ماه محمد نگاهداری، سرپرست وقت معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه درباره سرا‌ها می‌گوید: «سرا‌های نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی شامل زیرساخت‌های فناوری و نوآوری، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، مراکز TTO، شتابدهی، کسب‌وکار، ثبت اختراع و مراکز خدمات فناوری هستند و قرار به ایجاد متمرکز آن‌ها در واحد‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی است.»
اعتراف مسئولان معاونت علمی و فناوری به اهمیت سرا‌های نوآوری این دانشگاه
یکی از اصلی‌ترین دلایل اهمیت سرا‌ها این است که آن‌ها نه‌تن‌ها می‌توانند در قلمرو دانشگاهی اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور اثرگذار باشند بلکه به‌تدریج افراد را به سمت ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و بالطبع بهبود وضعیت اقتصادی ترغیب می‌کنند؛ موضوعی که بعد از گذشت چهار ماه از سال ۹۸، رنگ‌وبوی جدی‌تری به خود گرفته و حالا اجرای این سرا‌ها که قرار است در حوزه کسب‌وکار دانش‌بنیان اثرگذار باشند، وارد فاز عملی شده و خبرهای مختلفی از راه‌اندازی این سرا‌ها در واحد‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی ازجمله علوم‌وتحقیقات، تهران‌غرب، مجتمع سوهانک و... منتشر شده است.
البته اهمیت راه‌اندازی این سرا‌ها تنها از زبان مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی مطرح نشده و حتی مسئولان حوزه فناوری که مسئولیت‌شان خارج از دانشگاه آزاد اسلامی است نیز به آن اذعان داشته‌ا‌ند. ۱۲ تیرماه بود که اسماعیل قادری‌فر، رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی‌وفناوری، راه‌اندازی سرا‌های نوآوری در واحد‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی را نقطه آغازینی برای توسعه آن‌ها در کل کشور می‌داند و می‌گوید: «یکی از اهداف این معاونت استفاده از ظرفیت‌های بلااستفاده برای توسعه نوآوری در کشور است که با همین هدف، فضا‌های خاک‌خورده و فراموش‌شده دانشگاه‌ها را به سرای نوآوری تبدیل کردیم و تا امروز سه سرای نوآوری در واحد تهران‌مرکز و علوم‌وتحقیقات درحال راه‌اندازی نهایی است.»
آن‌طور که او گفته این سرا‌ها در عمل دانشجویان و اساتید را به حوزه نوآوری و فناوری گره می‌زند؛ محل‌هایی که نیاز به هزینه‌کرد زیادی برای آن‌ها وجود ندارد و می‌توان از محل‌های بلااستفاده دانشگاه‌ها برای راه‌اندازی آن‌ها استفاده کرد.
دانشگاه آزاد اسلامی و راه‌اندازی ۴۰ سرای نوآوری کشور
قطعا هرچه تعداد این سرا‌ها در واحد‌های دانشگاهی بیشتر باشد، بحث تجاری‌سازی محصولات و همچنین تربیت نیروی انسانی ماهر نیز سرعت بیشتری خواهد گرفت، موضوعی که به گفته دکتر طهرانچی قرار است تا پایان سال، ۴۰ سرای نوآوری در واحد‌های دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی شود؛ سرا‌هایی که تا امروز فاز اجرایی آن‌ها در تمام استان‌های کشور از قم و یزد گرفته تا خوزستان و مازندران شروع و ایجاد آن‌ها تنها به پایتخت محدود نشده است.
قطعا یکی از اصلی‌ترین سوالات درباره این سرا‌ها چرایی راه‌اندازی آنهاست؛ دهقانی‌فیروزآبادی در این خصوص به «فرهیختگان» می‌گوید: «باید به این سوال از منظر سیر تحول دانشگاه‌ها پاسخ دهیم؛ چراکه بعد از انقلاب، نیاز اصلی کشور داشتن نیرو‌های متخصص در بخش دولتی و حاکمیتی برای بخش اداری کشور بود و دانشگاه‌های آموزشی برای این منظور توسعه یافته‌اند که دانشگاه آزاد اسلامی هم از این توسعه بی‌بهره نبوده است.»
به گفته او «به‌مرور و با راه‌افتادن بسیاری از صنایع بزرگ، نیاز پژوهشی و تحقیق و توسعه پررنگ شد و در همین زمینه گسترش دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دستور کار مراکز آموزش عالی قرار گرفت، دانشگاه‌های آموزشی به دانشگاه‌های آموزشی-پژوهشی تحول یافتند. هرچند این تحول، دچار افت‌هایی شد و نتوانست به آنچه باید برسد و بسیاری از پژوهش‌های صورت‌گرفته نیز در راستای نیاز‌های واقعی کشور نبود، اما به این تحول در دانشگاه‌ها نیاز داشتیم.»
فیروزآبادی با بیان اینکه از حدود ۱۰ سال پیش، مفاهیم کارآفرینی و ایجاد کسب‌وکار‌های فناورانه، در میان جامعه علمی رواج پیدا کرد، تصریح می‌کند: «امروزه شاهد ظهور نسل بعدی دانشگاه‌ها، تحت‌عنوان دانشگاه‌های کارآفرین و در نوع پیشرفته‌تر آن، دانشگاه‌های فناور یا دانشگاه‌هایی با مسئولیت اجتماعی هستیم. در این رسالت جدید دانشگاه به دنبال حل مسائل و نیاز‌های مردم به شیوه علمی است و از طرف دیگر عصر جدید، عصر گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک و متوسط از دل دانشگاه‌های کشور است.»
او می‌گوید: «نیاز به این تحول در شرایط حاضر در دانشگاه آزاد اسلامی بیش از پیش است، چراکه اولا بازار کار متخصصان آموزشی و پژوهشی رو به کاهش است و تمایل مردم به داشتن مدارک دانشگاهی کمتر شده، از طرف دیگر ثروت‌آفرینی از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان در بسیاری از حوزه‌ها محقق شده است و با توجه به ظرفیت‌های عظیم کشور در بخش‌ها و مناطق مختلف کشور، قابلیت سرمایه‌گذاری فراوانی وجود دارد و قطعا تحول دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن حدود ۴۰۰ واحد دانشگاهی در جای‌جای کشور و بیش از ۳۰ هزار عضو هیات‌علمی، در مسیر توسعه دانش‌بنیان و اقتصاد مقاومتی هم باعث تعالی و بالندگی دانشگاه در شرایط حاضر و هم منجر به فعال‌سازی ظرفیت‌های کشور و ثروت‌آفرینی و افزایش رفاه و پیشرفت مردم خواهد شد.»
تبدیل ایده و دستاورد‌های علمی به ثروت از طریق سرا‌های نوآوری
معاون تحقیقات، نوآوری و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر اینکه سرا‌های نوآوری نیز با این رویکرد و دیدگاه در دانشگاه آزاد اسلامی طراحی و راه‌اندازی می‌شوند، ادامه می‌دهد: «این سرا‌ها می‌توانند با تبدیل ایده‌ها و دستاورد‌های علمی واحد‌ها به محصولات و خدمات مورد نیاز جامعه، باعث ثروت‌آفرینی برای خودشان و دانشگاه شوند.»
او با تشبیه سرا‌های نوآوری به یک دانشکده تصریح می‌کند: «درحقیقت معادل دوره لیسانس دانشکده‌ها، ما دوره شتابدهی داریم، در این دوره تیم‌های فناور با ابعاد مختلف یک کسب‌وکار آشنا شده و همچنین تا تحقق نمونه اولیه پیش می‌روند. در دوره شتابدهی همانند دوره کارشناسی بعد آموزش پررنگ است، همچنین بعد از این دوره، دوره رشد را داریم که معادل دوره کارشناسی‌ارشد می‌شود. در دوره کارشناسی‌ارشد معمولا برای دانشجویان پروژه‌ای تعریف می‌شود که بتوانند پژوهش و روش آن را یاد بگیرند، در دوره رشد نیز تیم‌های فناور، شرکت‌داری را تمرین کرده و پس از رسیدن به پختگی کافی تبدیل به شرکت کارآفرین می‌شوند.»
معاون تحقیقات، نوآوری و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید: «گام بعدی که گام بسیار مهمی در سرا‌های نوآوری است، بحث جذب سرمایه‌گذار برای شرکت‌های نوپا خواهد بود، این دوره معادل این است که یک فارغ‌التحصیل دوره کارشناسی‌ارشد برای دوره دکتری توسط استادی مصاحبه و جذب شود، در این مرحله، شرکت با سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته به ثروت‌آفرینی و سوددهی می‌رسد و کم‌کم آماده خروج از سرا می‌شود.»
فیروزآبادی با تاکید بر اینکه خروجی سرا‌های نوآوری، صرفا تجاری‌سازی ایده‌های دانشجویی نیست، می‌گوید: «در نظر داریم تا یک مسیر تربیتی را از طریق این سرا‌ها دنبال کنیم تا در آن ایده‌های دانشجویان یا اساتید تجاری شوند. در همین راستا رویکرد سرا‌ها محصول‌محور است، نه تخصص یا فناوری‌محور. به‌عبارت دیگر از دانشگاه فردی به‌طور مثال با تخصص مهندسی مکانیک خارج می‌شود، ولی از سرا فردی با تخصص طراحی و ساخت موتور‌های درون‌ساز بیرون خواهد آمد.»
ورود سرا‌ها به تولید محصولاتی که در مرز دانش و فناوری قرار دارند
دهقانی‌فیروزآبادی می‌گوید: «از لحاظ دانشی، یک سرا می‌تواند در زمینه محصولاتی وارد شود که هم در مرز دانشی حرکت کند و هم فناوری. به‌طور مثال یک سرا می‌تواند در تعامل با یک واحد دانشگاهی هم از منظر دانشی و هم از نظر توسعه تکنولوژی، پهپاد خورشیدی که دارای تجهیزاتی با فناوری بسیار بالاست را بسازد.»
معاون تحقیقات، نوآوری و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی درباره تفاوت میان سرا‌های نوآوری با مراکز رشد، هسته‌های فناور و... می‌گوید: «مراکز رشد بخشی از سرا‌ها هستند و ذیل همین سرا‌ها تعریف می‌شوند، اما درباره مراکز تحقیقاتی باید بگویم که اگر این مراکز محصولی را توسعه داده باشند می‌توانند از طریق سرا به تجاری‌سازی آن بپردازند. از منظر دیگر توسعه سرا‌ها باعث ایجاد نیاز‌های پژوهشی تقاضامحور از طرف شرکت‌های مستقر در سرا‌ها خواهد شد که پیگیری این نیاز‌های واقعی پژوهشی موجب نشاط بیشتر علمی و اقتصادی مراکز تحقیقاتی می‌شود.»
به گفته او مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی، راه تحول و نشاط اقتصادی دانشگاه را در این سرا‌ها تعریف کرده‌اند؛ چراکه آن‌ها به دنبال این هستند که دانشگاه آزاد اسلامی با حل نیاز‌ها و مشکلات کشور سردمدار نیرو‌های پیشران اقتصاد مقاومتی شود.
استقبال سرای نوآوری تهران‌غرب از فناوران و دانشجویان در مهرماه
در کنار همه واحد‌هایی که قرار است به‌زودی در آن‌ها سرای نوآوری ایجاد شود، واحد تهران‌غرب به‌عنوان واحد پایلوت انتخاب شده و حمیدرضا رحیمی، معاون پژوهش و فناوری این واحد در گفت‌وگویی بیان کرده بود: «این واحد دانشگاهی به‌عنوان یکی از واحد‌های پایلوت تاسیس سرای نوآوری انتخاب شده و فرآیند آماده‌سازی این ساختمان تا دو ماه آینده خاتمه یافته و سرای نوآوری واحد تهران‌غرب از اوایل مهرماه سال جاری پذیرای شرکت‌ها، استارتاپ‌های نوپا، فناوران و دانشجویان خواهد بود.»
به گفته او منتور‌های اختصاصی با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای هدایت و ارائه مشاوره تخصصی کسب‌وکار در این سرا مستقر خواهند شد و دانشجویان و استادان صاحب ایده را به سوی ایجاد استارتاپ سوق خواهند داد. همچنین شرکت‌ها و واحد‌های فناور پس از شکل‌گیری مورد حمایت شتاب‌دهنده‌ها نیز قرار خواهند گرفت.
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/