به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، طی چند سال گذشته با کاهش میزان بارش‌ها و برداشت بیش از حد از منابع آبی، دشت‌های چهارمحال و بختیاری با پدیده خشکسالی روبه‌رو شده اند و به دنبال آن ریزگرد‌ها نیز مهمان ناخوانده این استان شده است.
چهارمحال و بختیاری که روزی تأمین کننده بخش زیادی از آب کشور بود، ده سال است با پدیده خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند.
دشت شهرکرد که در گذشته با نام «مَرغ» شناخته می‌شد، در حال حاضر تبدیل به کانون ریزگرد‌ها شده است و در معرض خطر خودسوزی (آتش سوزی درونی زمین یا آتش سوزی تالابی) قرار دارد.
در این چند سال گذشته و به ویژه از سال ۹۵ تا کنون طرح‌هایی برای احیای این دشت صورت گرفته است، اما تاکنون تغییر محسوسی در وضعیت این دشت مشاهده نمی‌شود.
قرار بود طرحی از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان برای هدایت روان‌آب‌ها به سمت دشت شهرکرد اجرا شود که تا کنون عملیاتی نشده است.
عبدالعلی ارژنگ فرماندار شهرکرد گفت: سیلاب و روان‌آب‌های ایجاد شده در پی بارش‌های اخیر، از جنوب شهرکرد خارج شد در حالی که قرار بود این روان‌آب‌ها توسط اداره کل منابع طبیعی به سمت دشت شهرکرد هدایت شود.
وی با بیان اینکه در راستای مدیریت روان‌آب‌ها و بارش‌های اخیر، ۲۹ بند خاکی در شهرستان شهرکرد ایجاد و موجب تغذیه دشت شهرکرد شد افزود: در نشست اخیر شورای هماهنگی مدیریت بحران استان چهارمحال و بختیاری هم راهکار‌هایی به منظور هدایت آب‌ها از چشمه زنه هفشجان به سمت دشت شهرکرد ارائه شد که در حال حاضر اجرا نشده است.
ارژنگ اضافه کرد: در حال حاضر، خروج آب‌های سطحی و روان‌آب‌ها به منظور بهینه سازی، جلوگیری از حوادث احتمالی و رخداد سیلاب در شهرستان شهرکرد، در دستور کار قرار دارد.
فرهاد رئیسی نایب رئیس شورای اسلامی شهرکرد هم گفت: خشکسالی‌های اخیر و اجرای برخی طرح‌های توسعه‌ای بدون مدیریت علمی نظیر فرودگاه شهرکرد در بستر دشت شهرکرد، در گذشته باعث نابودی این دشت شده است.
سید هاشم فاطمی کارشناس مسائل آب چهارمحال و بختیاری گفت: این استان ۱۰ دشت مهم کشاورزی دارد که از این تعداد چهار دشت از جمله دشت شهرکرد در وضعیت ممنوعه بحرانی و شش دشت دیگر در وضعیت بحرانی قرار دارند.
دشت شهرکرد با حدود ۹۱۶ هکتار مساحت، شامل ۷۰۶ هکتار مَرغ فرودگاه، ۱۱۰ هکتار مَرغ سمت راست جاده فارسان و روبروی فرودگاه، و صد هکتار مَرغ طاقانک و شهر کیان، در جنوب شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
این دشت دارای کاربری‌های مختلف از جمله کشاورزی، دامداری و عامل طراوت بخشی به هوای منطقه بود.
دشت شهرکرد در حال حاضر تخریب شده و بافت خود را از دست داده و به کانون داخلی ریزگرد و گرد و غبار در استان تبدیل شده است.
علی محمدی‌مقدم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان این که دشت شهرکرد تخریب شده و بافت خود را از دست داده است گفت: استفاده کامل از روان‌آب‌ها مستلزم مطالعه و برنامه ریزی جامع علمی و فنی است و محدودیت‌هایی هم برای اجرای طرح‌های آبخیزداری به ویژه در حاشیه فرودگاه شهرکرد وجود دارد که باید مطالعه و رفع شود.
وی با اشاره به استفاده بهینه از روان‌آب‌ها به منظور احیای دشت شهرکرد افزود: مطالعات اجرای آن انجام شده است و عملیاتی کردن آن به ۵۰ میلیارد ریال اعتبار، مشارکت و همکاری ادارات مربوط و همچنین مردم و کشاورزان نیاز دارد.
محمدی مقدم با تأکید بر اجرای این طرح در سال جاری اضافه کرد: در این طرح خروجی روان‌آب‌ها از میدان شهدا شهرکرد به سمت فرودگاه و دشت ۵۰۰ هکتاری شهرکرد منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: در حوزه قِلنگان (منطقه‌ای در جنوب شهر شهرکرد)، دو بند خاکی ایجاد شد و وقتی مردم اثرات مطلوب این بند‌های خاکی را در بارش‌های امسال دیدند خود اقدام به احداث یک بند خاکی جدید کردند.
محمدی مقدم گفت: در دشت شهرکرد، دو بند خاکی در حوزه کیان و هفشجان احداث شد که سد‌های خاکی در هر سه حوزه شهرکرد، هفشجان و کیان به تغذیه سفره‌های زیرزمینی کمک کرده است.
فرامرز مرادی رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری هم گفت: به منظور غنا بخشیدن به خاک این دشت، افزایش پوشش گیاهی و جلوگیری از گرد و خاک و افزایش نفوذ آب، طرح کودپاشی (کودگیاهی) چهار هکتار از دشت شهرکرد با صرف ۴۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در حال اجراست.
ذبیخ الله غریب مدیرکل جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: ریزگرد‌ها پیامد بی‌توجهی به خاک است.
وی افزود: آب موجود در خاک هفت برابر آب جاری در رودخانه‌ها است و خاک قابلیت بسیار بالایی برای تصفیه آب دارد، اما بی‌توجهی به خاک موجب پدید آمدن مشکلات بسیاری از جمله ریزگرد‌ها در سال‌های اخیر شده است.
علی محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: پدیده خودسوزی در برخی از دشت‌های استان از جمله دشت خانمیرزا در حال شکل‌گیری می‌باشد.
محمدی‌مقدم با بیان اینکه اُفت آب‌های زیرزمینی، فرونشست و خودسوزی (آتش‌سوزی درونی) سه پدیده‌ای هستند که در استان رخ داده است افزود: خودسوزی پس از یک تابستان خشک و گرم و بعد از نخستین بارندگی در فصل پاییز صورت می‌گیرد که متأسفانه هنوز کار مطالعاتی در این زمینه صورت نگرفته است.
وی با اشاره به این که فرونشست یک پدیده مخرب زیست محیطی بوده و قابل بازگشت نیست اضافه کرد: علت ایجاد فرونشست، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی است که ایجاد فضای خالی در لایه‌های زمین و در نهایت نشست زمین را به دنبال دارد و تنها راه، پیشگیری است.
محمدی‌مقدم ادامه داد: در دنیا سه تا چهار میلی‌متر فرونشست معقول است، اما دشت شهرکرد طبق آمار آب منطقه‌ای استان ۵۰ سانتی‌متر و دشت خانمیرزا در شهرستان لردگان ۷۶ سانتی‌متر فرو نشست دارد و این امر نشان از وجود یک فاجعه زیست محیطی است که ضرورت دارد به حفظ آب‌های زیرزمینی کمک شود.
سید هاشم فاطمی کارشناس مسائل آب چهارمحال و بختیاری گفت: به دلیل تغییر شکل بارش‌های استان از برف به باران، میزان تبخیر افزایش می‌یابد و بخشی از آب به روان‌آب تبدیل و میزان نفوذ کاهش می‌یابد.
وی افزود: با یک سال بارش به هیچ وجه کسری مخزن دشت‌ها جبران نخواهد شد بنابراین مصرف بهینه و صرفه‌جویی در مصرف آب و اقدامات سازه‌ای همچون آبخیزداری، پخش سیلاب و اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای دشت‌های استان است.
فاطمی با اشاره به اینکه دشت‌های استان در ارتفاع قرار دارند و بخش قابل توجهی از بارش‌ها به صورت روان‌آب از دشت‌ها خارج می‌شود اضافه کرد: طرح‌های تغذیه مصنوعی در دشت‌های خانمیرزا، بروجن، فرادنبه و سفیددشت اجرا شد و برای دشت شهرکرد مطالعاتی در این راستا صورت گرفته است.
وی ادامه داد: در این راستا هشت سایت برای اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی و مهار سیلاب و آبخیزداری در دشت شهرکرد پیشنهاد و در منطقه شورابچه فرخشهر چهار حوضچه تغذیه مصنوعی احداث شده است.
فاطمی گفت: باید در قوانین و مقررات مربوط به کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی تجدید نظر شود و میزان بهره‌برداری از سفره‌های آب زیرزمینی کاهش یابد.
وی افزود: در گام نخست باید تعادل میان نفوذ و برداشت از سفره‌ها ایجاد شود و در گام‌های بعدی به دنبال کاهش کسری مخزن و خیزش سطح ایستابی در دشت‌های استان و کشور باشیم.
فاطمی اضافه کرد: این امر نیازمند تلاش همگانی است و باید متولیان و دست اندرکاران در سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه همکاری بیش از پیش داشته باشند، همچنین مردم باید در تمامی زمینه‌ها چه در مصرف مستقیم آب و چه در مصرف محصولاتی که برای تولید آن‌ها نیاز به آب است، درست مصرف کنند و از اسراف بپرهیزند.
انتهای پیام/ف