نگاهی به تاریخچه و سرگذشت عکاسی خبری یا فتوژورنالیسم

به گزارش خبرنگار حوزه دریچه فناوری گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، عکاسی خبری یا فتوژورنالیسم (photojournalisme) به عکس‌هایی گفته می‌شود که پیام و هدف اصلی آن‌ها صرفا خبررسانی است و آنگونه که کارشناسان رسانه آن را تعریف می‌کنند؛ عکاسان خبری، همان نویسندگان مقاله و مخبران خبر به وسیلهٔ تصویر یا همان عکس هستند.

سه تعریف رایج دربارهٔ عکاسی خبری وجود دارد:

1. هنری است که برای قصه‌گویی عکاسانه به کار گرفته می‌شود تا زندگی را مستند کند. پدیده‌ای جهانی است و به همه مربوط است و از محدودیت‌های زبانی و فرهنگی عبور می‌کند. فتوژورنالیسم ما را به عکس‌هایی ارجاع می‌دهد که یک داستان را بیان می‌کند؛ همانند عکس‌هایی که در رسانه‌های خبری می‌بینیم یا مجلات، گاه‌نامه‌ها یا هفته‌نامه‌ها. این عکس‌ها می‌تواند دربر گیرندهٔ عکاسی مستند، عکاسی تبلیغاتی، عکاسی در صحنه، عکاسی ورزشی، زندگی جاری، علایق انسانی و به تصویر کشیدن شیوه معاصر و رایج زندگی باشد. اما نکتهٔ مهم در این بخش این است که در فتوژورنالیسم روایت عکس مقدم بر قضاوت است، یعنی باید عکس، دیگران را به قضاوت بکشد، پس لازم است به عکاسان خبری گفته شود: سعی نکنید قضاوت خود را به عکس القا کنید. در فتوژورنالیسم، عنوان یا مضمون مقدم بر عکس است و باید به مخاطبان و بینندگان و کسانی که داوری می‌کنند کمک کند تا خودشان داستان یا ماجرا را کشف کنند.
2. ژورنالیسمی است که داستانی را از طریق تصاویر بیان می‌کند. می‌توان این‌طور برداشت کرد که در ذهن غربی‌ها، فتوژورنالیسم تک‌فریم نیست؛ به همین دلیل است که همیشه یک فیشر یا گزارش تصویری جداگانه دارند و یک تک‌فریم؛ که تک‌فریم در واقع اوج گزارش تصویری است.
3. شکلی ویژه از ژورنالیسم است که تصاویری را خلق می‌کند تا داستانی خبری را بازگو کند؛ هرچند معمولاً این‌طور فهم می‌کنند که اصل بر تک‌فریم است، در حالی که اینطور نیست. در حالت عام‌تر هم به مطالب بسیار مهم و جدی که عکاسی شده‌است گفته می‌شود.

فتوژورنالیسم پیش از قطع ۳۵ میلیمتری

نخستین عکس‌های ژورنالیستی را از دوران عکاسی کولودیون‌تر می‌توان یافت. این شیوه در ۱۸۵۳ آغاز شد،درست در زمانی که کارول ساتماری، نقاش و عکاس رومانیایی، جنگ کریمه را مستند کرد و این تکنیک در جنگ داخلی آمریکا نیز به کار رفت که در آن عکس‌هایی از ماتیو برادی در هفته‌نامه "هارپر" چاپ شد و از آنجایی که این تکنیک چاپ بسیار پرزحمت بود، تعداد چاپ‌هایی که از این تکنیک باقی مانده‌اند بسیار محدود است.

عصر طلایی فتوژورنالیسم

با ظهور دوربین لایکای ۳۵ میلیمتری در سال ۱۹۲۵ و همچنین اختراع اولین لامپ‌های فلاش تجاری در ۱۹۲۷، صحنه برای "عصر طلایی فتوژورنالیسم" مهیا شد. این به اصطلاح "عصر طلایی" از دهه ۱۹۳۰ شروع شد و تا دهه ۱۹۶۰ ادامه داشت. دوربین‌های ۳۵ میلیمتری اولیه، نخستین دوربین‌هایی بودند که به اندازه کافی کوچک و سبک بودند که بتوان آن‌ها را به جا‌های مختلف برد و عکاسی کرد. این آزادی عکاسانه جدید همراه با شیوه‌های راحتتر چاپ، فتوژورنالیسم را وارد یک مسیر قدرتمند و همگانی کرد تا رویداد‌های خبری مهم را در سراسر دنیا پوشش دهد.

دوره بحران اقتصادی امریکا، عکاسان زیادی را از آتلیه‌هایشان بیرون کشید، عکاسانی که شروع به عکاسی از زندگی افراد واقعی کردند که اوقات سختی را در آن زمان می‌گذراندند. این عکس‌ها به نوعی حاوی "اخبار" کوتاه بودند و این عکاسان زندگی بسیاری از افراد را به تصویر کشیدند که تحت تاثیر فقر قرار گرفته بود و داستان‌های زیادی از زندگی واقعی افراد روایت کردند. مجلات متعددی نظیر لایف (که احتمالا در آن زمان معروفترین مجله بود)، مجله Sports Illustrated، مجله Paris Match و مجله Picture Post شروع به نشر عکس‌هایی از رویداد‌هایی کردند که تا آن زمان دنیا هرگز به خود ندیده بود.

برخی از عکاسان معروف "عصر طلایی ژورنالیسم" واکر اوانز، دوروتی لنگ و گوردون پارکز هستند. واکر اوانز زندگی مردم عادی را به مدت پنجاه سال عکاسی کرد. عکس‌های او مردم را در محیط‌های روزمره‌شان نشان می‌داد و سوژه‌های اجتماعی زیادی را به تصویر می‌کشید، نظیر پیرمردی که روبروی ویترین یک مغازه با شور و حرارت در حال حرف زدن با بچه‌های فقیر با صورت کثیف است که با لباس‌های مندرس روی سکوی مغازه نشسته‌اند و فلاکت در چهره‌شان موج می‌زند و به تعبیری می توان گفت، او این آمریکایی‌ها را به عنوان مردمی بومی به تصویر کشید که با زمان و مکان خود در ارتباط بودند، ماهیتی بومی که در کل بشریت عالمگیر است.

معروفترین عکس دوروتی لنگ با عنوان "مادر مهاجر" شناخته شد. این عکس بسیار قوی مادر گرسنه‌ای را در دوران بحران اقتصادی به همراه کودکانش به تصویر کشیده است. در این عکس بسیار معروف، اطلاعات کمی درباره این مادر و کودکان وجود دارد. نام و پیشینه آن‌ها هرگز شناخته نشد، اما زمانی که عکس گرفته شد او و بچه‌هایش با خوردن سبزیجات یخ‌زده و پرندگانی که کودکان شکار کرده بودند، گذران زندگی می‌کردند. او لاستیک‌های ماشینش را فروخته بود تا غذا بخرد و واقعا هیچ چیز به جز همان ماشین بدون چرخ و چادری که زیرش نشسته نداشت.

این عکاس حرفه عکاسیش را در یک لابراتوار چاپ عکس شروع و بعد آتلیه عکاسی شخصش را افتتاح کرد. پس از مدت کوتاهی احساس کرد که باید از مردم در همان محیطی که هستند عکاسی کند. گوردون پارکس اولین آفریقایی- آمریکایی بود که به عنوان یک فتوژورنالیست مهم شناخته شد و یکی از کارمندان ارشد مجله لایف هم بود.

او از رهبران ارشد جنبش حقوق مدنی مثل مارتین لوتر کینگ و مالکوم ایکس به طور مستند عکاسی کرد. نکته جالب اینجاست که حرفه عکاسیش را به عنوان یک عکاس مد شروع کرد.

فتوژورنالیسم عصر مدرن

زمانی که مجله لایف در سال ۱۹۷۲ رسما اعلام کرد که به نشر هفتگی این مجله پایان می‌دهد، بسیاری فکر کردند که عمر فتوژورنالیسم هم به پایان رسیده است. اگرچه، فتوژورنالیسم امروز همان‌قدر زنده است که قبلا بوده و حتی اشکال جدیدی هم گرفته است. چاپ سنتی همچنان موجود است، اما در عصر اینترنت اهمیت بسیار کمتری پیدا کرده است. با این حال، فتوژورنالیسم روی یک صفحه وب به همان اندازه روی صفحه یک مجله تاثیرگذار است. مردم حریصانه اخبار را دنبال می‌کنند و امروزه عکس‌های مستند دنیای اطرفشان را با علاقه دنبال می‌کنند. یکی از مسائلی که در ژورنالیسم اغلب با نگرانی مورد بحث قرار می‌گیرد مسئله دستکاری عکس است.

سوال آشکار این است که؛ چقدر ویرایش قابل قبول است؟ برخی عقیده دارند که حتی بهبود رنگ نیز حقیقت موجود در عکس را از بین می‌برد، اما برخی دیگر حتی تا پاک کردن یا اضافه کردن چیز‌هایی به عکس نیز پیش می‌روند. نظر شخصی افراد درباره دستکاری عکس هرچه باشد، بسیاری از مباحث اخلاقی فتوژورنالیسم قطعا تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته است. یکی از اجزای دیگر فتوژورنالیسم در عصر مدرن که البته همچنان هم مشکلات خاص خودش را دارد، افزایش قابل توجه "ژورنالیسم شهروندی" است.

این روز‌ها تقریبا هر کسی یک دوربین یا حتی یک موبایل دوربین‌دار دارد. این یعنی وقایع مهم و مهمتری در لحظه روی دادن، توسط مردمی که خیلی اتفاقی در آن زمان و مکان هستند، ثبت می‌شود. شبکه‌های بزرگ خبری نظیر CNN در حقیقت به این نقطه رسیده‌اند که از این عکس‌های آماتوری و مستند در اخبار فوری خود استفاده کنند. در حالی که ژورنالیسم شهروندی روز به روز گستره‌تر می‌شود، بسیاری بی‌طرفی همگانی آن را به چالش کشیده‌اند. مثلا، برخی از فعالان اجتماعی هستند که از انجمن‌هایی که خودشان عضو آن‌ها هستند، عکس مستند تهیه می‌کنند و شاید نتوانند به شیوه‌ای بی‌طرفانه روایت کنند.

جنبه دیگر ژورنالیسم شهروندی که بعضی اوقات مورد انتقاد قرار می‌گیرد عدم کیفیت و بعضی اوقات موضوع است. یک عکس سریع با موبایل شاید تنها عکسی باشد که از یک رویداد مهم و فی‌البداهه گرفته شده باشد، اما وقتی این عکس در مقیاس حرفه‌ای دیده شود، افت کیفیت آن یک عامل آزاردهنده است. بطور مثال، تنها اعضای رسمی مطبوعات اجازه ورود به برخی مکان‌ها را دارند و این‌ها اغلب عکاسان حرفه‌ای هستند و تجهیزات پیشرفته دارند.

انتهای پیام/