تعاملات بانکی و فروش نفت، خطوط قرمز تهران برای اروپا

با نزدیک شدن به پایان مهلت ۶۰ روزه ایران برای طرف‌های برجامی، تهران همچنان بر ایجاد امکان برقراری تعاملات بانکی و فروش نفت خود مصر است.

به گزارش خبرنگار  سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، صبر استراتژیک ایران از ۱۸ اردیبهشت سال گذشته با کناره‌گیری آمریکا از توافق برجام آغاز و تا ۱۸ اردیبهشت سال جاری ادامه پیدا کرد، اما این راهبرد استراتژیک با تامین نشدن تعهدات طرف های مذاکراتی ایران، به نوعی پایان یافت و  شورای عالی امنیت ملی کشورمان در بیانیه‌ای از توقف برخی تعهدات برجامی تهران خبر داد. باوجود تمام تعلل های اروپا در قبال بهره مندی ایران از منافع اقتصادی برجام این بیانه هم  مهلتی ۶۰ روزه  برای طرف های این توافق درنظرگرفت تا در مدت تعیین شده همانطور که در مذاکرات با ۱+۴ پیش بینی شده بود امکان تبادلات مالی و فروش نفت برای ما محقق شود.

بیش از یک سال می گذرد که ترامپ برخلاف تعدات ایالات متحده از برجام خارج و با اعمال تحریم های یکجانبه تلاش کرده است تا جاوی تعاملات مالی و فروش نفت ایران را سد کند. در این میان موسسات و بانک های اروپایی که مدت ها  پیش از امضای توافق هسته ای نماینده های خود را روانه تهران کرده بودند، برخلاف رایزنی های مثبتی که داشتند به دلیل ترس از جریمه های سنگین آمریکا امکان تعامل با ایران را از دست دادند و دولت های آنها هم در تمامی مذاکراتی با ایران داشتند از فشارهای واشنگتن بر شرکت ها و بانک های خصوصی کشورشان گلایه داشتند.
این فشارها و محدودیت ها اروپایی ها را هم به فکر تلاش برای برقراری خطوط مالی بدون دلار انداخت و انتقادهای زیادی در داخل کشورهای آنها به دنبال داشت که چرا اتحادیه اروپا خود را ملزم به رعایت قوانین داخلی ایالات متحده آمریکا میداند؟
بنظر می رسد که  صبر استراتژیک ایران فرصتی برای اروپا بوده است تا میزان وابستگی  به سیاست های واشنگتن و عدم استقلال خود را بیش از پیش لمس کند.

عمل به تعهدات از سوی اروپا ضمانت حیات برجام

۱۳روز از فرصت تعیین شده  ایران مانده است و  اروپایی ها همچنان در رایزنی با مقامات ایران هستند و تهران تاکید دارد که تعیین یک ضرب الاجل در خواستی ملی بوده و از حمایت تمام احزاب و جریان های سیاسی داخل کشور برخوردار بوده و در نتیجه تجدید نظری در آن صورت نمی گیرد  و در همین راستا هم سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران  جوان اعلام کرد که  نه تنها این فرصت  تحت هیچ شرایطی تمدید نخواهد شد بلکه  ایران هم بر سر تامین تمام از منافع  حاصل از برجام ایستاده و کوتاه نخواهد آمد.

حسن روحانی در نامه هایی جداگانه  به سفرای کشور‌های عضو برجام در ایران تاکید کرد که بر اساس بیانیه شورای عالی امنیت ملی هر زمان که خواسته‌های تهران تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.این پیام صریحی مبنی بر این داشته که طرف های برجامی باید ظرف ۶۰ روز  امکان مبادلات  بانکی و فروش نفت ما را فراهم کنند.

انتظار ایران در خصوص فروش نفت

تلاش برای ایجاد اختلال در حوزه صنایع نفت و گاز ایران بخشی از برنامه های واشنگتن بود تا با توصل به آنها شرکای تجاری ما در این حوزه ها را محدود سازد، البته برخی از کشورها  به این امر اعتراض کرده و به صورت موقتی  از تحریم های نفتی آمریکا معاف شدند. به این ترتیب مشتریان عمده نفت ایران مانند چین، هند، ژاپن، ترکیه، کره جنوبی، یونان، تایوان و ایتالیا برای شش‌ماه این امکان را دارتد تا به واردات نفت از ایران ادامه داده و  ضمن کاهش تدریجی میزان واردات نفت خود، به دنبال یافتن جایگزینی برای تهران در بازار جهانی باشند. هرچند معافیت نفتی این امکان را برای ما فراهم کرد تا روزانه به‌طور متوسط بین ۱ تا ۱.۵ میلیون بشکه نفت صادر کنیم اما به دلیل تحریم های اقتصادی آمریکا علیه کشورمان عملا مبالغ حاصله از این فروش به ایران بازنمی گردد.
این در حالی است که در توافق هسته ای، مققر شده بود تا  ایران بتواند ضمن جذب سرمایه و فناوری های خارجی، با افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز، سهم از دست رفته خود در بازار منطقه‌ای و جهانی انرژی را بازیافته  و به این ترتیب درآمد ارزی‌ کشور را افزایش دهد. قراری که پس از خروج آمریکا از برجام روی کاغذ ماند و عملی نشد.

با همه این تفاسیر فروش تضمینی نفت هم‌سطح آنچه پیش از خروج امریکا از برجام، یکی از اصلی‌ترین مطالبات ایران پس از مهلت ۶۰ روزه است. به عبارت دیگر طبق برجام ایران می‌خواهد بدون هیچ مشکلی فروش نفت را به شکل رسمی ادامه دهد و هیچ کشوری از جمله آمریکا حق نداشته باشد مانع این کار شود.

گشایش مالی، در نظر گرفتن خط اعتباری برای اینستکس

یکسال از خروج واشنگتن از برجام می گذرد و در این مدت تهران صبری استراتژیک و راهبردی در پیش گرفته است تا اروپا به تعهدات برجامی خود عمل کند و این درحالی است که  مکررا اظهار کردند که با هدف حمایت از برجام، تمام تلاش خود را برای به حداقل رساندن آثار تحریم‌های آمریکا علیه ایران به کار خواهند بست، اما به مدت ۱۲ ماه فشارهای آمریکا بر شرکت های خصوصی اتحادیه اروپا و  وعده‌ راه‌اندازی ساز و کار مالی  (SPV) از سوی نمایندگان انگلیس، فرانسه و آلمان تکرار شدتا اینکه در نهایت پنجشنبه ۱۱ بهمن ماه، این کانال مالی با نام اینستکس در فرانسه ثبت و مدیریت آن را "پر شیفر" آلمانی که سابقه طولانی در مدیریت کامرز بانک  داشت بر عهده گرفت و قرار شد تا در مقابل فروش نفت به کشور‌های اروپایی از آن‌ها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کنیم.

از سوی دیگر گفته می‌شود اینستکس دو شعبه در ایران و اروپا خواهد داشت و قرار است به عنوان یک نهاد واسط برای تسویه حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل کند!
با وجود آنکه ساده‌ترین کار برای عملیاتی کردن فعالیت سازوکار‌های «اینستکس» و نهاد متناظر آن در ایران یعنی «ساتما»، خرید نفت توسط نهاد‌های اروپایی یا اعطای خط اعتباری به صادرکنندگان اروپایی برای صادرات به ایران است طرف‌های اروپایی برجام هنوز موفق به چنین کاری نشده اند.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در این باره اعلام کرد: «از حدود یکسال پیش اروپا دنبال یک ساز و کار مالی برای انجام تجارت با ایران بود، تا اینکه بالاخره سه ماه پیش آن را معرفی کرد. نزدیک دو ماه است ساز و کار متناظر با آن، تحت عنوان ساز و کار تجارت و تأمین مالی «ساتما»، در تهران تأسیس و مدیران آن به اروپایی‌ها معرفی شدند. تکرار مداوم جملاتی نظیر دنبال سازوکار مالی بودن، از سوی مسئولین اروپایی، گزاره‌ای تکراری و نخ نما شده خواهد بود. در این میان اگر اروپا نگران واکنش آمریکا در مورد نوع کالا‌های صادراتی به ایران هستند، می‌توانند توانایی خود را با صدور کالا‌های اساسی و دارو تست کنند. حال می‌توان گفت توپ در زمین اروپا است.»
چندی پیش نیز عباس عراقچی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران در این‌باره تصریح کرد: «دو نهاد متناظر اینستکس برای کار کردن با هم آماده می‌شوند، اما این روند بسیار کند‌تر از انتظارات ما پیش رفته است. توقع ما از اینستکس تنها به عملیاتی شدن آن محدود نمی‌شود و باید کالا‌های غیر تحریمی هم شامل کار با اینستکس شوند و گرنه نمی‌تواند به وظایف اصلی خود عمل کند؛ بنابراین امیدواریم که در روز‌های آینده اینستکس بتواند عملیاتی شدن خود را اعلام و اولین تبادلات مالی برجام محقق شود، اما با توجه به شرایط فعلی این امر همچنان محل بحث است.»
این مسائل در حالی رخ داده که ایران برای نشان دادن حسن نیت خود یکسال در برابر وعده‌های نافرجام طرف‌های اروپایی برجام صبر استراتژیک پیشه کرده است.

صبر استراتژیک ایران و حسن نیت تهران در انجام تمام تعهداتش

  بعد از ترک میز مذاکرات از سوی ترامپ  هشت طرف امضاکننده برجام (چین، فرانسه، آلمان، اتحادیه اروپا، ایران، روسیه، انگلستان) هیچ‌کدام حمایت خود را از این تصمیم یک جانبه ابراز نکرده اند و حتی در پاسخ به این اقدام، سران سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس در بیانیه‌ای مشترک، اعلام کردند که با وجود نقض توافقنامه از سوی آمریکا، برجام همچنان به عنوان «چارچوب قانونی بین‌المللی برای حل اختلاف» باقی خواهد ماند و  ۱۴ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی گواه پایبندی ایران به تعهداتش بود و این پایبدی در کنار  یکسال صبر استراتژیک ایران ناکامی مطلق را برای اجماع سازی علیه تیم مستقر در کاخ سفید برای ترامپ  به همراه داشت.
ناکامی که در اعمال تحریم های بی سابقه علیه مقامات عالی کشورمان، ورود پهپاد به آبهای ایران و افزایش فشار ها به طرف های برجامی بیش از پیش نمایان شده است. با وجود تمامی موارد ذکر شده جمهوری اسلامی ایران به صورت تک صدا به طرف های برجامی هشدار می دهد که اگر تهران نتواند نفت خود را بفروشد سایرین در منطقه هم نخواهند توانست و پابندی همه طرف ها به برجام راهی برای کاهش تنش ها در منطقه خواهد بود، در نتیجه اروپا راهی جز تامین خط اعتباری در اینستکس و هموار کردن فروش نفت برای ایران تا پایان مهلت مققر نخواهد داشت و به گفته مقامات کشورمان بازگشایی سازان و کار مالی اتحادیه اروپا تهران را قانع نخواهد کرد.

انتهای پیام/