به گزارش خبرنگار بورس، بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، ماجرای بازگشت ارزهای حاصل از صادراتِ صادرکنندگان ایرانی درست از زمان ایجاد نوسانات شدید ارزی و تشکیل بازار ثانویه، زیر ذره‌بین نهاد‌ها و صرافان قرار گرفته است، شرایط جنگ اقتصادی و اعمال فشار آمریکا برای محدودسازی بازار ارز کشور، منجر شد تا بانک مرکزی برای اجرای تعهد ارزی مدت زمان محدودی را تعیین کند تا از این طریق بتواند سرعت واردات اقلام اساسی و همچنین روند صادرات را مدیریت کند.
اما همین موضوع با واکنش‌های مختلفی از جانب تعدادی از بازرگانان قرار گرفت. برخی از صادرکنندگان معتقدند که زمان تعیین شده دست آنها را بسته است و البته تعداد زیادی از این اعتراض‌ها تا حدودی به مقصد بازگشت ارز حاصل صادرات یعنی سامانه نیما است.
سوای تمام مباحث حاشیه‌ای موضوع مهم و داغ این روز‌های رسانه رقم دقیق ارز خارج شده حاصل از صادرات غیرنفتی از سیستم کشور است. این رقم تا حدودی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و در محدوده ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار می‌چرخد.
بیشتر صاحبنظران اقتصادی معتقدند که تاکنون رقمی ببش از ۴۵ میلیارد دلار ارز از طریق بانک مرکزی و سامانه نیما در اختیار تجار قرار گرفته است و این افراد با دستورالعمل اخیر بانک مرکزی موظف به بازگرداندن ارز به کشور هستند. بانک مرکزی برای هر گروه از صادرکنندگان درصد قابل توجهی را برای تزریق مشخص کرده است؛ که این دستورالعمل را می‌توانید در جدول زیر بخوانید:
اما در همین اوصاف بود که معاون سابق اقتصادی و مشاور فعلی وزیر اقتصاد خبر از عدم بازگشت ۳۰ میلیارد دلار ارز از مجموع ۴۰میلیارد دلار صادرات غیرنفتی از هر طریقی به کشور داد و منجر شد تا مسئولان بانکی جدی‌تر به این موضوع بپردازند، البته با وجود اینکه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی روند بازگشت ارز به کشور را خوب برآورد کرده است؛ اما همچنان از برخی از صادرکنندگان شاکی است و بارها در مصاحبه‌های مختلف از مقاومت عده‌ای از این افراد برای اجرای تعهد ارزی خبر می‌دهد.
* نمودار فروش ارز حاصل از صادرات (فروردین تا خرداد)در سامانه نیما
بازگشت بیش از ۱ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات در اردیبهشت ۹۸
واکنش‌های متعدد به گفته میرشجاعیان منجر شد تا وزیر اقتصاد وارد این ماجرا شود و تأکید کند که انتشار آماری مبنی بر عدم بازگشت ۳۰ میلیارد دلار ارز صادراتی به کشور برای تاریخ زمانی کنونی نیست، چراکه وزارت امور اقتصادی و دارایی در مقاطع تاریخی خاصی آمار ارائه می‌دهد و این موضوع برای اواخر اسفند سال گذشته بود. دولت ساز و کار‌هایی طراحی کرد تا این ارز به کشور بازگردد و در اردیبهشت ۱.۷ میلیارد دلار ارز صادرات غیرنفتی به کشور برگشته است.
چند روز قبل از اظهارات وزیر اقتصاد و دارایی، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی آمار بازگشت ارز حاصل از صادرات در سال ۹۷ را اعلام کرد و از بازگشت ۱۸.۷ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات غیرنفتی تا آخرین ماه سال گذشته به کشور خبر داد.
به عبارتی با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که اگر به گفته وزیر اقتصاد آمار اعلام شده توسط معاون سابق اقتصادی مبنی بر عدم بازگشت ۳۰ میلیارد دلار ارز به کشور مربوط به اسفند ۹۷ باشد، همچنان مبلغ حدود ۲۸ میلیارد دلار از گردونه بازگشت به چرخه اقتصادی دور مانده‌اند که البته این موضوع هم به عوامل مختلفی بستگی دارد. عواملی نظیر عدم وصول ارزی و یا صادرات ریالی که امری پنهان و بسیار مهم است. بازگشت ۶۲ درصدی ارزهای حاصل از صادرات و معلق ماندن ۴۸ درصد از ارزهای خارج شده از کشور موضوع قابل تامل دیگری است که کارشناسان و صاحبنظران درباره آن نظرات بسیار زیادی را مطرح می‌کنند.
با این حال این اعداد و ارقام بر اساس محاسبات یک کارشناس اقتصادی مطرح شده است و تاکنون هیچ مقام ذی ربطی آمار دقیقی از رقم تخصیص ارز به تُجار نداده است و در این بین تنها بانک مرکزی به اعلام فهرست دریافت کنندگان ارز در سامانه بانک مرکزی پرداخته است.
حال باید بررسی کرد که علل اصلی فرار صادرکنندگان از بازگرداندن ارز به صورت رسمی به سامانه‌های نیما و سنا چیست؟ و آیا تمام این ارقام ذکر شده که چیزی حدود ۲۰ میلیارد دلار است مشمول فرار از بازگرداندن ارز هستند؟.
محمدرضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو خبرنگار بورس، بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، تأکید کرد: میزان ارزی که به عنوان ارز بازنگشته به کشور از آن نام برده می‌شود تنها مشمول ارز‌هایی که خارج از کشور هستند، نیست؛ بلکه در بین این ارقام، ارز‌هایی هستند که وارد کشور شده‌اند و هنوز در سامانه‌های نیما و سنا وارد نشده و تعیین تکلیف نشده‌اند.
وی افزود: در حال حاضر ۵۰ درصد ارزهای حاصل از صادرات گرفتار همین موضوع هستند و درصد دیگری از ارزها نیز هنوز سررسید و در مبدأ صادراتی وصول نشده‌اند تا به کشور وارد شوند.
پورابراهیمی یکی از دلایل تعلل صادرکنندگان از تعیین تکلیف کردن ارزهای صادراتی‌شان را وجود شکاف نرخی بین بازار سنا و نیما دانست و گفت: باید با راه اندازی بازار متشکل ارزی فکری به حال ایجاد یک نرخ واحد کنیم تا دیگر صادرکنندگان برای فروش ارز خود به دنبال سود بیشتر نباشند. در نهایت باید فکری برای یک نرخ واحد بود تا میزان بازگشت ارز به روند طبیعی بازگردد.
در همین خصوص وزیر اقتصاد و دارایی و رئیس کل بانک مرکزی بعد از بارها تذکر رسمی به صادرکنندگانی که از عرضه میزان ارز تعیین شده خود در سامانه نیما و مابقی آن در سیستم ارزی کشور امتناع می‌کنند، اسامی صادرکنندگان متخلف را به قوه قضاییه ارسال کردند تا بر اساس مبنای قانونی با این افراد برخورد شود.
حسین میرشجاعیان، معاون سابق وزیر امور اقتصادی و دارایی در این باره در گفت‌وگو خبرنگار بورس، بانک و بیمه اظهار کرد: قطعا در این برهه و جنگ اقتصادی که با وجود تحریم‌ها به کشور ما تحمیل شده است، بخش خصوصی باید برای منافع ملی تلاش کند و به دنبال کسب سود بیشتر نباشد، سازمان‌ها و نهادهای مالی کشور قصد ندارند تا به بازرگانان ضرر وارد کنند؛ اما با مدیریت و کنترل بیشتر برای مدیریت بازار ارز کشور تلاش می‌کنند.
وی افزود: یکی دیگر از راه‌های مقابله با کسانی که از بازگشت ارز به کشور امتناع می‌کنند، لغو معافیت مالیاتی و عدم تخصیص مشوق‌های صادراتی است.
عمده ارز حاصل از صادرات نزد شرکت‌های دولتی است!
محسن امینی، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار بورس، بانک و بیمه با اشاره به تأثیر تعیین نرخ ارز برای کنترل میزان بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور، گفت: کنترل بازارهای ارزی و مسائل پیرامون بحث ارز در برهه‌هایی نظیر جنگ اقتصادی، خیلی خوب می‌تواند بازارهای کشور را با ثبات همراه کند.
وی افزود: یکی از مباحثی که در سایر بخش‌های اقتصادی اهمیت بسیار زیادی دارد، نحوه کنترل عرضه و تقاضای ارز در کشور است. این موضوع به این معناست که اگر دولت در ابتدا بتواند یک نرخ معقول را برای هر دو قشر واردکننده و صادرکننده تعریف کند تا هر دو با عدالت به تجارت خود بپردازند دیگر شاهد کارشکنی‌هایی نظیر عدم بازگشت ارز به کشور نخواهیم بود.
امینی با بیان اینکه عوامل خارجی بسیار زیادی برای فشار به بازار ارز کشور تلاش می‌کنند، گفت: با توجه به شرایط جنگ اقتصادی، دولت‌ها همواره در حمایت از اقلام اساسی بسته‌های ارزی مخصوصی را مد نظر دارند. منظور ما از ایجاد عدالت برای واردات کالاهای غیرضروری است. در حال حاضر نرخ نیمایی، سنایی، حواله‌ها و سایر نرخ ها موجب به وجود آمدن شکاف در رفت و برگشت ارزها شده‌اند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: عمده عرضه ارز در بازار ارز، توسط دولت و شرکت‌های دولتی است و تنها ۲۰ درصد از تزریق ارز به این بازارها بر عهده بخش خصوصی کشور است.
امینی در پاسخ به این سوال که چرا بخش خصوصی از عرضه ارز خود به بازار نیما امتناع می‌کند، گفت: این موضوع تنها شامل بخش خصوصی نیست؛ بلکه شامل تمام تجار و بازرگانان اعم از دولتی و غیر دولتی می‌شود، صحبت از عدم بازگشت حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات غیرنفتی است که دلیل اصلی آن هم چند نرخی شدن ارز در کشور است.
وی بیان کرد: دولت‌ها باید برای اینکه نگران بازگشت ارزها نباشند، نقش حاکمیت نرخ دستوری را از بازارها بردارند؛ اما نقش نظارتی خود را ادامه دهند. وقتی که یک تاجر بداند ارز یک قیمت واحد دارد، دیگر به سمتی حرکت نمی‌کند که سود بیشتری داشته باشد. زمانی که نرخ سامانه نیما و سنا به هم نزدیک شود شکاف و خلأ بازگشت ارز به کشور از بین می رود.
در نهایت تمام گفته‌های فوق بیانگر یک خلأ در تأمین ارزهای خارج شده به کشور است که به نظر می‌رسد به دو عامل چند نرخی بودن ارز و دستورالعمل‌های میان مدت بانک مرکزی بر می‌گردد، هرچند رئیس کل بانک مرکزی از روند بازگشت ارز تا حدودی اعلام رضایت کرده است؛ اما این تأخیر در بازگشت ارز، تولیدکنندگان را در فشار قرار می‌دهد.
بانک مرکزی در دستورالعمل جدید به سمتی حرکت می‌کند تا عمده ارز خود را با تهاتر میان واردات و صادرات عملیاتی کند که البته به علت فشارهای چندجانبه برای ایجاد محدودیت تجارت با ایران این موضوع تا مدت زیادی زمان‌بر است و فعلا بانک مرکزی باید به دنبال ایجاد جذابیت در سامانه نیما و نزدیک سازی نرخ بازار سنا و نیما باشد تا سرعت بازگشت ارز به کشور منجر به کاهش
تورم و واقعی سازی نرخ ارز شود.
بانک مرکزی آخرین هشدار‌ها را هم در ۳۰ اردیبهشت ابلاغ کرد و به صادرکنندگان تا پایان تیر ۹۸ مهلت داد تا ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند.
انتهای پیام/