به گزارش
حوزه دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در عملیات آزادسازی خرمشهر در هر دو بعد آفندی و پدافندی، نقشی پیچیده و برجسته داشت که کمتر بدان پرداخته شده است.
چالش بزرگ عملیات بیت المقدس این بود که عملیات، در چهار مرحله طراحی شده و نیازمند جا به جایی انبوه نیروهای پیاده بود. اجرای چنین عملیات گسترده‌ای طبعا زمان می‌برد و در این مدت، نیروی هوایی عراق در مراحل مختلف عملیات، می‌توانست با بمباران مواضع ایران یا نیروهای در حال جا به جایی، رزمندگان ایرانی را قتل عام کند.
بنابراین، طراحان عملیات بیت المقدس، ماموریت ویژه‌ای را به نیروی هوایی سپردند. شماری از ماموریت‌های ذاتی، مانند عکاسی جاسوسی، گردآوری اطلاعات و شناسایی، پشتیبانی آتش هوایی سنگین از نیروهای زمینی، و ترابری و آماد، برعهده نیروی هوایی است. در عملیات بیت المقدس، نیروی هوایی ماموریت جلوگیری از بمباران نیروهای خودی از سوی ارتش رژیم بعثی را نیز برعهده گرفت.
بدین ترتیب، نیروی هوایی برای پوشش آسمان عملیات، سه ایستگاه پدافند موشکی راه اندازی کرد:
۱ – سایت تبوک در شمال آبادان که ۲۱ فروردین عملیاتی شد.
۲ – سایت خیبر در جاده سوسنگرد که یکم اردیبهشت عملیاتی شد.
۳ – سایت بدر در شمال خرمشهر که یکم خرداد عملیاتی شد.
نیروی هوایی برای پشتیبانی نزدیک، ۲۰ فروند جنگنده F-۴ و F-۵ اختصاص داد که از پایگاه‌های هوایی دزفول و امیدیه می‌آمدند و به دلیل نزدیکی مسافت و عدم نیاز به باک بنزین اضافه، مهمات بیشتری حمل می‌کردند و توان رزمی بالاتری می‌یافتند.
پدافند موفق ˈزمین به هواˈ و ˈهوا به هواˈی ایران در طول عملیات بیت المقدس، ۵۳ فروند جنگنده عراقی را سرنگون کرد و امنیت نیروهای پیاده و زرهی ایرانی را تامین نمود.
افزون بر عملیات‌های آفندی و پدافندی، نیروی هوایی ارتش عهده دار بخشی از عملیات ترابری نیرو‌ها نیز بود؛ چنانکه در ۱۹ اردیبهشت ماه، تنها در یک شب، هواپیما‌های بویینگ ۷۴۷ نیروی هوایی، شش هزار نیروی بسیجی را از مشهد به پایگاه امیدیه ترابری کردند.
جمعا چهار فروند جنگنده F-۴ ایران نیز در طول عملیات بیت المقدس مورد اصابت موشک‌های دشمن قرار گرفت و سرنگون شد.
به طور خلاصه، نیروی هوایی در جریان عملیات بیت المقدس کارهای زیر را انجام داد:
پوشش هوایی: ۹۳۱ پرواز
پشتیبانی نزدیک و بمباران: ۱۳۰ پرواز
عکاسی: ۲۲ پرواز
ترابری هوایی و سوخت رسانی: ۸۴۷ پرواز
مجروحان حمل شده: ۱۰ هزار نفر
سرنگونی جنگنده‌های دشمن: ۵۳ فروند تایید شده و هفت فروند تایید نشده (جمعا ۶۰ فروند)
در نتیجه مجاهدت نیروهای ایرانی، سوم خرداد ۱۳۶۱، عملیات کربلای ۳ به بار نشست و خرمشهر به آغوش میهن بازگشت.
طرح پشتیبانی هوایی از عملیات بیت المقدس که «شبح ۳» نام داشت، توسط نیروی هوایی طراحی و اجرا شد. ماموریت نیروی هوایی ۱۵ روز مانده به عملیات آغاز شد و تا ۱۰ روز پس از عملیات ادامه یافت.
مرحوم محمد حسین معین پور در زمان عملیات بیت المقدس، فرماندهی این نیرو را برعهده داشتند.
کلید آزاد سازی خرمشهر در دستان این دو خلبان عملیات قهرمانانه انهدام پل اروند رود و اسارت ده‌ها هزار نیروی عراقی در تاریخ ۱۷ اردیبهشت سال ۶۱ انجام شد. سرهنگ دوم خلبان محمود اسکندری (ایستاده از راست نفر سوم و ستوانیکم خلبان اکبر زمانی (نشسته از راست نفر دوم) پلی که توسط مزدوران عراقی روی اروند رود ساخته شده بود و برای پشتیبانی لشکر ۱۱ ارتش عراق در خرمشهر استفاده می‌شد را با یک حمله‌ی بسیار دقیق منهدم کردند و در نتیجه آن، ده‌ها هزار نفر از عراقی‌ها به اسارت رزمندگان ایرانی در آمدند و مقدمات آزاد سازی خرمشهر فراهم شد. نکته‌ای متاسفانه کمتر به آن پرداخته می‌شود.