آتش در کمین بازار‌های تاریخی ایران/ زنگ‌ها برای که به صدا درمی‌آیند؟

به گزارش خبرنگار حوزه میراث و گردشگری  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، هنوز چند هفته‌ای از انتشار خبر آتش‌سوزی در بازار بزرگ و تاریخی تبریز نگذشته است که به دفعات شاهد شنیده شدن هشدار‌هایی برای بازار‌های تاریخی شهرهایی چون اصفهان و تهران هستیم؛ اما به راستی آتش بازار تبریز از کجا شروع شد و این آتش تا چه اندازه سایر بازار‌های تاریخی کشورمان را تهدید می‌کند.

ما در این گزارش سعی می‌کنیم با تکیه بر مستندات موجود ضمن مرور دلایل آتش سوزی بازار تبریز و درصد تخریب آن، میزان احتمال وقوع چنین اتفاقی در بازار‌های سایر شهر‌های کشورمان را بررسی کنیم؛ بنابراین در گام اول آتش‌سوزی بازار بزرگ تبریز را مرور می‌کنیم.

بازار تبریز که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده جهان به حساب می‌آید، در سال‌های اخیر ۲ بار با آتش دست به گریبان بود البته ما سعی می‌کنیم آتش‌سوزی اخیر این بازار را مرور کنیم. در روز ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری، خبری مبنی بر آتش گرفتن سرای ایکی قاپیلارِ بازار تبریز منتشر شد. این آتش تا ساعت ۲ صبح روز ۱۹ اردیبهشت ماه ادامه داشت و باعث کشته شدن ۲ نفر و مجروح شدن ۲۹ نفر از هموطنانمان شد. اما این اول ماجرا بود.

پس از اطفای آتش مردم و اهالی رسانه به دنبال دلیل آتش‌سوزی به سراغ مسئولان رفتند. ما نیز همین کار را کردیم و در ساعات اولیه پس از اطفای آتش متوجه شدیم که نزدیک به ۱۲۵ باب از مغازه‌های بازار سوخته است. این به معنای متضرر شدن تعدادی از هموطنانمان بود، اما همه چیز این نبود؛ زیرا بازار تبریز از نظر تاریخی اهمیت زیادی دارد و به ثبت ملی و جهانی نیز رسیده است یعنی آتش نه تنها تهدیدی بر جان و مال مردم است؛ بلکه بخشی از تاریخ کشورمان را نیز تهدید می‌کند و ضربه مهلکی بر پیکره و وجهه تاریخی بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده جهان می‌زند. این یعنی دیگر فقط مسئولان کشور مسئول حفاظت از این بازار نیستند، بلکه همه ما برای حفظ هویت تاریخی‌مان موظف به نگهداری هرچه بهتر آن هستیم.

در اینجا بهتر است کمی به عقب برگردیم و با اتکا به مستندات به واکاوی دلایل آتش گرفتن بخشی از بازار بزرگ تبریز بپردازیم. بهروز مهدوی، فرماندار تبریز اخیراً در قالب یک مصاحبه گفته است اتصال برق علت آتش‌سوزی سرای دو دری (ایکی قاپیلی) بازار تبریز است.

در این میان برخی از مسئولان همچون معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌گویند: بازار تاریخی تبریز بر اثر آتش سوزی بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان خسارت دیده است، این برآورد مربوط به بنای بازار است.

با نگاهی به صحبت‌های معاون میراث فرهنگی کشور متوجه می‌شویم که بازاریان و کاسبان به همان اندازه که در سرعت و کیفیت مرمت و احیای سرای ایکی قاپیلی تأثیرگزار هستند، می‌توانستند با همکاری نهاد‌های مرتبط از وقوع آتش‌سوزی در این بازار جلوگیری کنند. البته ما در این گزارش قصد نداریم نوک پیکان را به سمت این هموطنان یا نهاد خاصی ببریم و صرفاً بر این شعار تأکید داریم که پیشگیری بهتر از درمان است.

به نظر می‌رسد مرورمان بر حادثه بازار بزرگ تبریز به جایی رسیده که بتوانیم به بازار‌های تاریخی شهر‌های دیگر کشورمان و وضعیت فعلی آن‌ها بپردازیم.

با گرم شدن هوا و نزدیک شدن به فصل تابستان استفاده از کولر‌های گازی در همه شهر‌های کشور به خصوص در شهر‌های مرکزی و جنوبی سرزمینمان افزایش پیدا کرده است و کاسبان و بازاریان نیز از این امر مستثنی نیستند. به همین دلیل در روز‌های اخیر خبری مبنی بر اعلام خطر آتش‌نشانی با توجه به تراکم کولر‌های گازی در بازار تهران منتشر شد. مهندس محمود قدیری، معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی در قالب این خطر نسبت به پیامد‌های افزایش استفاده از کولر‌های گازی در بازار تهران در فصل تابستان هشدار داد.

وی تأکید کرد: در بازار تهران شاهد تراکم بالای تأسیسات گرمایشی و سرمایشی هستیم و این تراکم با توجه به ضعیف و بعضاً فرسوده بودن ظرفیت انتقال برق در این محدوده می‌تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد. کما اینکه حوادث بسیاری نیز در محدوده بازار تهران رخ داده که ناشی از اتصال سیم برق و سیم کشی فرسوده در این منطقه بوده است.

از صحبت‌های معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی چنین نتیجه می‌گیریم که اگر به پیشگیری فکر نکنیم، شاهد وقوع حادثه مشابه آتش‌سوزی بازار تبریز در بازار تهران خواهیم بود و این به منزله ایجاد شرایط نامناسب برای جان و مال مردم و به خطر انداختن بخش دیگری از وجهه و هویت تاریخی کشورمان است. البته بازار تهران فقط با آتش تهدید نمی‌شود. ریزش بخشی از سقف بازار نیز با توجه به سخنان برخی از کارشناسان و صاحب نظران محتمل است. در روز‌های اخیر افشین حبیب زاده، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در مورد وضعیت خطرناک سقف بازار آهنگران تهران هشدار داد.

بیایید کمی از تهران و پایتخت دور شویم و به سراغ بازار به یاد ماندنی اصفهان برویم. در روز‌های اخیر فریبا خطابخش، مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان گفت: وضعیت بازار میدان نقش جهان از نظر آتش سوزی بحرانی است و باید به موضوع سیم‌های برق این بازار به طور جدی رسیدگی شود چراکه آتش سوزی مثل آنچه در تبریز روی داد، در این بازار با وجود چنین سیم کشی‌های دور از ذهن نیست.

در پایان باید تأکید کرد که می‌توان با همکاری مردم و نهاد‌های مختلف تأثیرگذار در حفظ امنیت بنا‌ها و بازار‌های تاریخی کشور از وقوع حوادث مشابه بازار بزرگ تبریز پیشگیری کرد، زیرا اطفای حریق و افسوس‌های پس از آن به منزله نوشداروی پس از مرگ سهراب است.

انتهای پیام/