به گزارش خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، چند روزی است که فیلم‌هایی از شادی و نشاط دانش‌آموزان و همخوانی با یک آهنگ نامناسب دست به دست می‌چرخد و واکنش‌های متفاوتی را به دنبال دارد، رویدادی که به لغو ابلاغ دو مدیر انجامید، اما به راستی دلیل چنین رویداد‌هایی چیست؟ مدیر و معلمان مدرسه در این میان چه سهمی دارند؟ اولیاء دانش آموزان چطور؟ و برنامه ریزان و سیاست گذاران چه سهمی؟
نگاهی به رویکردها، عملکرد و برنامه‌های آموزش‌وپرورش در زمینه امور تربیتی و توجه مجلس و دولت به این بخش مهم در چند دهه اخیر تا حد زیادی دلایل چنین رویداد‌هایی که هر روز به شکلی در مدارس رخ می‌دهند را روشن می‌کند.
در دیدار اخیر مقام معظم رهبری با فرهنگیان، ایشان بر اهمیت معاونت پرورشی و نشاط در مدارس تاکید داشتند و فرمودند: « معاونت پرورشی باز وجود دارد، منتها این مقداری که تا الان تحقّق پیدا کرده به نظر بنده کافی نیست. معاونت پرورشی نقص‌هایی دارد، هم در ساختار اداری، هم در نیروی انسانی پُرانگیزه و انقلابی، هم در منابع مالی؛ اینها را ان‌شاءالله جناب آقای بطحایی وزیر محترم دنبال کنند تا معاونت پرورشی به معنای واقعی کلمه در سراسر آموزش و پرورش تحقّق پیدا کند.»
بعد از توجه ویژه مقام معظم رهبری به موضوع پرورشی و معاونت مربوطه انتظار می‌رفت تمام تلاش قانونگذاران و مجریان کشور به تقویت و توسعه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی معطوف شود اما اکنون آموزش‌وپرورش در کنج کم توجهی اکثر نمایندگان مجلس در دوره‌های مختلف و دولت‌های متفاوت قرار گرفت و این کم توجهی سبب شد، دغدغه اصلی مدیران آموزش‌وپرورش نیز از تربیت نسلی شایسته به روزمرگی و رتق و فتق امور مدارس بدل شود.
حجت اله بنیادی کارشناس آموزشی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره وضعیت توجه به برنامه‌های پرورشی برای دانش آموزان اظهار کرد: «فضای نامناسب و ناکافی، فقر فضا‌های ورزشی، تفریحی و فضای سبز در مدارس»؛ «توانمندی و مهارت نابسنده و انگیزه ناکافی معلمان» و «برنامه‌ها و محتوی نامناسب و خشک مدارس» عوامل اصلی اثربخشی ناچیز، جذابیت کم و کاهش شادابی و نشاط در مدارس هستند.
وی ادامه داد: توجه اندک به منزلت، شأن، شایستگی، نقش الگویی و معیشت معلم، کوتاهی در تأمین و پرداخت هزینه‌های لازم برای اجرای برنامه‌های تربیتی، محتوی نامناسب، خشک و غیر منعطف درسی، تعامل ضعیف مدرسه و خانواده ها، کنکورمحوری، تمرکزگرایی، ضعف در ساز وکار‌های نظارتی، غفلت از مشارکت مؤثر مردم، ضعف آموزش‌وپرورش و نهاد‌های فرهنگی در مدیریت و تولید محتوی مناسب برای دانش آموزان در فضای مجازی، از دلایل عمده شرایط نامطلوب کنونی نظام تعلیم و تربیت است که نتیجه این وضعیت، چرخش تدریجی و تأسفبار مدارس «آموزش و تربیت اصولی» به «باز نگه داشتن در مدرسه» شد.
این کارشناس آموزشی معتقد است که آموزش و پرورش خوب، با نشاط و موفق حاصل مدارسی با فضای فیزیکی خوب، مدیران ومعلمانی خوب، با مهارت وبا انگیزه و محتوای درسی خوب و متناسب است علاوه بر این عوامل، اردوهای دانش‌آموزی به عنوان بخش مهمی از نظام تعلیم و تربیت، در سراسر دنیا از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردارند و یکی از تلاش‌های اندیشمندان، برنامه ریزان و مربیان حوزه تربیت بهبود کیفیت و کمیت اردو‌ها و اردوگاه‌هاست.
اردوی دانش‌آموزی با در برداشتن برنامه‌های مختلف ورزشی، فرهنگی و هنری یکی از بهترین فرصت‌های آموزشی و تربیتی است. بدون شک میتوان ادعا کرد که برگزاری اردوهای تربیتی نقش مهمی در مهارت‌آموزی، تربیت اجتماعی، جامعه‌پذیری و ارتباط بین فردی دانش‌آموزی برعهده دارد.
چندی پیش سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش هم به موضوع اردوهای دانش آموزی به عنوان یکی از ابزارهای تقویت برنامه های پرورشی اشاره کرد و گفت: فعالیت‌های اردویی می تواند جامعیت پذیری را در دانش آموزان دنبال کند.
به دنبال این موضوع بنیادی اظهار کرد: یکی از مزیتهای دیگر اردوهای دانش‌آموزی، دور کردن دانش‌آموز از فضای رسمی و خشک کلاس و فراهم ساختن یک محیط شاداب یادگیری، ایجاد روحیه نشاط با تغییر آب‌وهوا و ظرفیت مناسبی برای تربیت است.
وی با اشاره به بخشی از آگهی تبلیغی است که یکی از چهار اردوگاه ملی آموزش‌وپرورش برای جذب مشتری در سایت خود گذاشته است، گفت: «هزینه پذیرش در اردوگاه ...، بسیار مناسب‌تر از سایر باغ‌های خصوصی و مراکز تفریحی سطح شهر است همچنین هزینه ناهار و پذیرایی با هیچیک از رستوران‌ها، فست‌فود‌ها و کافی‌شاپ‌های سطح شهر قابل مقایسه نخواهد بود. همایش‌های خانوادگی بیشتر در روز‌های تعطیل پذیرش می‌شوند که سر و صدای اردوهای دانش‌آموزی مزاحم آرامش و آسایش ایشان نشود.» که نشان می‌دهد به دلیل افزایش جمعیت دانش‌آموزی، سرانه فضای اردوگاهی مدت طولانی است که در حال کاهش است.
وی افزود: مطابق آخرین آمار درج شده در سایت وزارت آموزش‌وپرورش، در سال ۱۳۹۱ سرانه فضای اردوگاهی در بعضی استان‌های کشور همانند البرز، ایلام، آذربایجان غربی، شهرستان‌های تهران و گیلان کمتر از یک مترمربع و در استان ایلام ۲۶ سانتی مربع اعلام‌شده است! سرانه مالی برای فعالیت‌های تربیتی دانش آموزان نیز وضعیتی مشابه دارد، به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۴ سرانه تربیتی هر دانش‌آموز کمتر از ۱۴ هزار تومان بوده است. کمبود شدید مربی تربیتی، مربی ورزشی، مشاور بخش دیگری از واقعیت‌های حوزه تربیتی است.
علاوه بر وضعیت نامناسب و سرانه اندک فضای اردوگاهی، جای نگرانی بیشتر آنجاست که بخش‌هایی از این اردوگاه‌ها در اختیار و تصرف بخشهای دیگر دولتی و غیردولتی قرار گرفته و استفاده دانش آموزان از همین فضا‌ها رو به کاهش است و هر روز بر تعداد اردوگاه‌های نیمه تعطیل، تعطیل و خالی از دانش آموز افزوده می‌شود.
بنیادی در این باره اظهار کرد: در چند سال اخیر، بیشتر اردوگاه‌هایی که دارای موقعیت و امکانات بهتری هستند، یا به برگزاری همایشها و جلسات اداری؛ یا در اجاره سازمان‌ها دولتی و غیردولتی قرار دارند علاوه بر اجاره روزانه و هفتگی اردوگاه‌ها، متولیان و مدیران این بخش پا را از این فراتر نهاده و با هدف درآمدزایی بیشتر بخشهای ورزشی و تفریحی این اردوگاه‌ها را طی قرارداد‌های سالانه به بخش خصوصی اجاره داده‌اند.
وی ادامه داد: گرو گذاشتن سند اردوگاه شهید باهنر تهران برای تأمین مالی، اقدام دیگر در زمینه نادیده انگاری نقش اردوگاه‌های دانش آموزی در نظام تعلیم و تربیت است. غلبه نگرش درآمدزایی و ورود بخش خصوصی با هدف درآمدزایی هر چه بیشتر و طرح تبدیل اردوگاه شهیدرجایی نیشابور به دهکده سلامت، طرح‌های دیگری در زمینه واگذاری اردوگاه‌های دانش‌آموزی است.
این کارشناس آموزشی بیان کرد: این‌که با چه استدلالی موضوع تبدیل اردوگاه دانش‌آموزی به دهکده سلامت مطرح می‌شود و با چه منطقی اردوگاه‌های دانش آموزی باید منبع درآمد و بهبوددهنده معیشت فرهنگیان باشند، نیاز به توضیح پیشنهاددهندگان دارد. به نظر می‌رسد وزارت آموزش‌وپرورش اگر توان افزایش فضا‌های اردوگاهی دانش‌آموزی را ندارد، بنا بر نقش بسیار مهم اردوگاه‌ها در تربیت دانش آموزان، خود را موظف به حفظ اردوگاه‌های موجود و استفاده هر چه‌بهتر و بیشتر دانش آموزان از آن‌ها بداند.
وی تأمین و تربیت مربیان کارآزموده برای برگزاری اردو و مدیریت اردوگاه‌های دانش‌آموزی از دیگر مسائلی دانست که فراموش‌شده است و گفت: عملکرد غیرقابل‌قبول آموزش‌وپرورش در مدیریت اردو‌ها و حوادث متعددی که در برگزاری اردو‌ها رخ‌داده است، نشانه دیگری از کم‌توجهی برنامه ریزان و سیاست‌گذاران این حوزه به اردوهای دانش‌آموزی است؛ شیوهنامه و دستور العمل برگزاری اردو‌ها و بازدید‌های دانش آموزی که بیش از یکسال پیش و بعد از چند حادثه اردویی قرار بود مورد بازنگری قرار گیرد، همچنان در فرایند بازنگری است. نتایج عملکردی آموزش‌وپرورش در چند دهه اخیر نشان می‌دهد که تربیت صحیح دانش آموزان تنها با بخشنامه، شعار و کار‌هایی سطحی محقق نمی‌شود.
بنیادی تاکید کرد: دانش‌آموزان برای دستیابی به تربیت صحیح همراه بانشاط، نیازمند فضا‌هایی شاداب، معلمانی با انگیزه و محتوی درسی و برنامه‌هایی پر جنب‌وجوش و جذاب هستند، و افسوس که به دلایل مختلف و اصرار بر کار‌های نمادین این اصول اساسی در تربیت نادیده گرفته‌شده‌اند.
با وجود شرایط موجود مربیان تربیتی و هنری و فضا‌های فرهنگی، تربیتی به جای قرار گرفتن به عنوان محور و اصل فعالیت‌های تربیتی در حال تبدیل شدن به بخش تشریفاتی آموزش‌وپرورش هستند و این ر حالی پیش می‌رود که قرار است تا مدارس با «نشاط» باشند و برنامه های پرورشی جز بسترهای اصلی این شعار قرار دارد اما گویی هنوز ساز ناکوک امکانات، چنان خودنمایی می‌کند که هر ساز و نوای سخیفی در مدارس جولان می‌دهد و معضلی در مدارس ایجاد می‌کند.
انتهای پیام/