مشروح گفت‌وگو با سعید توکلی، مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران در حاشیه بیست‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی را در ادامه می‌خوانید.
نمایشگاه امسال نفت را با در نظر گرفتن پیمانکاران و سازندگان ایرانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: به نظر من نمایشگاه نفت بهترین مرکز همکاری دوسویه بین مشتری و ارائه‌دهنده خدمت است. در صورتی که ارتباط بین صنعت نفت و پیمانکاران بخش خصوصی ارتباطی معنادار و اثربخش باشد به نتیجه‌ای عالی برای افزایش راندمان تجهیزات، افزایش توان رقابت و افزایش مرز دانش ساخت و تولید در کشور خواهد انجامید. نمایشگاه نفت زمینه‌ای برای طرح نیاز‌های صنعت نفت، شرکت ملی گاز ایران و شرکت انتقال گاز ایران است که از یک سو با توانمندی شرکت‌های تولیدکننده و ارائه‌دهنده خدمات آشنا می‌شویم و از سوی دیگر بخش خصوصی نیز فرصت مطلوبی برای معرفی توانمندی و محصولات خود دارد.
یکی از مهم‌ترین وظایف شرکت‌های دولتی و صنعتی، تشخیص درست توانمندی و ارزیابی کیفی شرکت‌کنندگان در نمایشگاه نفت است، بر این اساس که هر کدام از شرکت‌کنندگان تا چه اندازه صلاحیت حضور در طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت و صنعت گاز را دارند. متاسفانه برخی از شرکت‌کنندگان در نمایشگاه نفت خود را به‌عنوان سازندگان داخلی معرفی می‌کنند، اما در واقعیت واردکننده خدمات و تجهیزات از خارج کشور هستند. تشخیص این موضوع برای صنعت بسیار مهم است. نباید بگذاریم فرصت تعامل اثربخش در نمایشگاه به فضای تهدید و بی‌اعتمادی تبدیل شود.
البته باید دقت کنیم که چرخه همکاری با بخش خصوصی یک چرخه زمان‌بر است. به این معنا که شرکت بهره‌بردار صنعتی باید از بخش خصوصی حمایت کند و صبوری به خرج دهد تا بخش خصوصی توانایی خود را عرضه کند.
تعامل بخش دولتی و خصوصی چه تاثیری در رشد اقتصادی کشور دارد؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: در صورتی که بخش خصوصی توانمندی و محصولات تولیدی خود را به‌درستی معرفی کند و بتواند اعتماد کارفرما، صنعت‌گر و بخش دولتی را جلب کند به نقطه‌ای خواهیم رسید که بخش دولتی و خصوصی در کنار هم بازار قدرتمند صنایع گاز و نفت را شکل دهند. این اتفاق ارزشمند هم موجب ارزآوری و هم موجب حفظ عزت و استقلال کشور می‌شود که بر پایه آن اقتصاد نیز با روشن‌بینی و اطمینان خاطر بیشتری مسیر رشد و تعالی را خواهد پیمود.
شبکه انتقال گاز اکنون به چه میزان خوداتکایی دست یافته است؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: ما ۲۹۴ توربوکمپرسور در سراسر شبکه انتقال گاز کشور داریم که همه آنها بدون نیاز به حتی یک شرکت خارجی، نگهداری می‌شوند و با قدرت به کار خود ادامه می‌دهند. برگزاری نمایشگاه در زمینه خوداتکایی انتقال گاز نیز بسیار موثر است. ما در این فضا نیاز خود را مطرح می‌کنیم و در مقابل، تولیدکننده، تعمیرکننده، شرکت‌های خدماتی و ... نیز توانایی خود را ارائه می‌دهند.
شرکت انتقال گاز به‌عنوان شرکت بهره‌بردار خطوط و ایستگاه‌های تقویت فشار گاز، اکنون همه فعالیت‌ها و اقدامات خود را با استفاده از نیرو‌های متخصص داخلی، کارکنان، جوانان نخبه، پارک‌های علم و فناوری و همکاری با بخش علمی و دانشگاهی انجام می‌دهد. از تعمیر و نگهداری شبکه تا بومی‌سازی ساخت تجهیزات و قطعات، همه و همه بر پایه دانش ایرانی انجام می‌شود.
اکنون همه روغن‌های مصرفی در شرکت انتقال گاز معادل‌یابی شده و بومی‌سازی شده است که این موفقیت در نتیجه اعتماد به بخش خصوصی حاصل شده است.
بیشتر بخوانید: صنعت پتروشیمی تحریم پذیر نیست/افزایش ۴۶ درصدی درآمد‌های ارزی تا سال ۱۴۰۰
شرکت انتقال گاز چه برنامه‌ای برای افزایش همکاری با بخش خصوصی در نظر دارد؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: ما به چند دلیل معتقدیم که باید توانمندی در عرصه داخلی را گسترش دهیم که مهم‌ترین دلیل، ایجاد دانش فنی، ارزش افزوده و سهولت دسترسی به این دانش درون شرکت است. همچنین در سال‌های اخیر زیرساخت‌های مناسبی در خصوص استفاده از توان بخش خصوصی ایجاد شده است که این زیرساخت‌ها را باید همزمان با توسعه شبکه انتقال گاز گسترش دهیم، زیرا روند ساخت تاسیسات گازی تا سال‌های آینده به حداقل می‌رسد، اما ما با حجم زیادی از تاسیسات و تجهیزات انتقال گاز روبه‌رو خواهیم بود که لازم است برای نگهداری و تعمیر این حجم از تاسیسات برنامه دقیق و مناسبی داشته باشیم و تحقق این موضوع را با همکاری بخش خصوصی دنبال می‌کنیم.
برای برون‌سپاری در مجموعه شرکت انتقال گاز چه نقشه راهی متصور شده‌اید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: شرکت انتقال گاز دارای برنامه‌های استراتژیک تعمیرات با استفاده از توان شرکت‌های داخلی است. بر این اساس نخستین برون‌سپاری صنعت گاز در مجموعه شرکت انتقال گاز ایران کلید خورد و ایستگاه تقویت فشار گاز صفاشهر ۴ در منطقه پنج عملیات انتقال گاز برای این موضوع انتخاب شد. هدایت کامل این ایستگاه به برنده پیمان برای مدت زمان سه سال واگذار می‌شود.
شرکت انتقال گاز یک برنامه ۱۰ ساله برون‌سپاری را تدوین کرده است که بر اساس آن ما بدون آنکه نیروی انسانی تحت تاثیر قرار بگیرد و بیکار شود نزدیک به ۴۰ درصد از تاسیسات و تجهیزات‌مان را متناسب با روند بازنشستگی کارکنان انتقال گاز، برون‌سپاری خواهیم کرد.
مرز مالکیت و برون‌سپاری شرکت انتقال گاز چطور تعیین شده است؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: ما در شرکت انتقال گاز دو چارچوب خطوط لوله و ایستگاه‌های تقویت فشار گاز را کنترل کردیم. مالکیت تجهیزات در اختیار شرکت ملی گاز ایران است، اما صفر تا صد فرآیند توسط بخش خصوصی انجام می‌شود که ما بر روند فعالیت آنان نظارت عالی داریم و متناسب با تعهد تعیین شده در برنامه برون‌سپاری شرکت، گاز را تحویل می‌دهیم و تحویل می‌گیریم.
ما ایستگاه‌ها و تاسیساتی را برون‌سپاری می‌کنیم که امکان استفاده از نیروی انسانی شرکت انتقال گاز را نداشته باشند. در سال‌های اخیر ورود نیروی انسانی جدید به مجموعه شرکت انتقال گاز بسته شده است، در حالی که تاسیسات و تجهیزات توسعه یافته‌اند و این موضوع یکی از دلایل برون‌سپاری تجهیزات و تاسیسات است؛ ضمن آنکه هیچ‌کدام از نیرو‌های شاغل در مناطق انتقال گاز بیکار نمی‌شوند.
برای همه برون‌سپاری‌ها برنامه زمانی سه ساله را در نظر گرفته‌اید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: تصمیم کنونی بر مبنای برون‌سپاری سه ساله ایستگاه‌های تقویت فشار گاز است. همچنین در حال تدوین دفترچه پیمان ساخت و نگهداری (O & M) هستیم.
با توجه به وقوع زلزله در غرب کشور و جاری شدن سیلاب در استان‌های مختلف، میزان پایداری و نقاط قوت و ضعف شبکه انتقال گاز را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: شرکت ملی گاز ایران یک شرکت مشتری‌محور است. هنگامی که همه مشتری‌ها و نیز مسئولان کشور و استان‌ها، شبکه انتقال گاز را از پایدارترین و ایمن‌ترین شبکه‌ها و تاسیسات کشور می‌دانند، این موضوع خود مهر تاییدی بر کیفیت و استاندارد بودن شبکه انتقال گاز است. در بحران سیل امسال هیچ کجای کشور دچار انفجار و آتش‌سوزی نشد و این در حالی است که در مناطق مختلف، خطوط انتقال گاز تحت تاثیر شرایط سخت سیل قرار گرفته بودند. این موفقیت افزون بر آنکه به دلیل ایمنی شبکه حاصل شده است به سبب تیزبینی و سرعت عمل همکاران شرکت انتقال گاز به دست آمده است که در هر لحظه همه نقاط شبکه انتقال گاز را با همراهی دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران کنترل می‌کردند.
تردید نداشته باشید در صورتی که کارکنان شرکت انتقال گاز پایش لحظه‌ای همه نقاط شبکه انتقال را انجام نمی‌دادند با وجود بارش‌های شدید، صاعقه و رانش‌های کوهستانی و زمینی بدون شک دچار انفجار‌های شدید در اثر نشت گاز می‌شدیم. ما ۲ هزار و ۲۳۵ شیر بین راهی داریم که همه آنها باید به‌موقع در شرایط کاهش فشار عمل کنند. هر کجا که خط لوله دچار افت فشار گاز می‌شد شیر‌های بین راهی به موقع عمل می‌کردند و بسته می‌شدند تا از وقوع حوادث ثانویه جلوگیری شود. همه این‌ها نقاط قوت شبکه انتقال گاز هستند، اما از سیلاب امسال تجارب جدیدی به دست آوردیم که آنها را در آموزش به کارکنان و المپیاد بهره‌برداران به کار خواهیم گرفت.
آقای تربتی از افزایش ظرفیت پالایش گاز به یک میلیارد مترمکعب در روز تا پایان امسال خبر داد، شما آمادگی شبکه انتقال گاز برای پوشش‌دهی انتقال این مقدار گاز را چگونه می‌بینید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: شبکه انتقال گاز کشور برای انتقال هر میزان گاز تولیدی پالایشگاه‌ها آماده است، البته افزایش میزان پالایش گاز طبیعی نیازمند گسترش خطوط انتقال گاز و ایستگاه‌های تقویت فشار گاز است. برای مثال، در صورتی که ایستگاه‌های تقویت فشار گاز خط ششم سراسری راه‌اندازی شوند تاثیر بسزایی در انتقال مطلوب و پایدار گاز خواهند داشت.
در صورت افزایش میزان صادرات گاز به عراق تا مرز بیش از ۳۵ میلیون مترمکعب در روز نیز نسبت به آمادگی شبکه انتقال گاز اطمینان دارید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: ما هم برای افزایش صادرات گاز به عراق و هم برای افزایش صادرات گاز به هر کدام از دیگر کشور‌های همسایه تا هر اندازه که شرکت ملی گاز ایران تعیین کند آماده هستیم تا گاز را در مقصد به کشور هدف تحویل دهیم.
چشم‌انداز شرکت انتقال گاز در سال ۹۸ برای بخش پژوهشی چیست؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: امسال به صورت هدفمند با برخی از دانشگاه‌های کاربردی مثل دانشگاه‌های صنعت نفت ارتباط برقرار می‌کنیم. دانشگاه صنعت نفت یک دانشگاه تخصصی است و ما به عنوان شرکت بهره‌بردار در پی توسعه همکاری‌های صنعتی - علمی با این دانشگاه و سایر دانشگاه‌های فنی کشور هستیم. افزون بر این، تفاهم‌نامه‌ای که با سازمان فضایی ایران امضا کرده‌ایم نیز روند خوبی را سپری می‌کند تا با پرتاب نخستین ماهواره این سازمان، بتوانیم اطلاعات دقیق و جامع شبکه انتقال گاز را بیش از پیش در اختیار داشته باشیم.
همچنین برای امسال چهار نمایشگاه در سطح شرکت انتقال گاز با عنوان نمایشگاه‌های دائمی خودکفایی و خوداتکایی افتتاح خواهیم کرد تا شعار رونق تولید را هدفمند و مطابق نیاز بهره‌بردار محقق کنیم. افزون بر این، در نمایشگاه‌های یادشده به‌عنوان شرکت بهره‌بردار نیاز‌های خود را مطرح می‌کنیم تا شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش خصوصی بر اساس این نیاز‌ها به تولید محصول و ارائه خدمات بپردازند.
در زمینه توسعه اجرای پیگرانی هوشمند برای شبکه انتقال گاز چه اقدام‌هایی انجام داده‌اید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: شرکت انتقال گاز یکی از شرکت‌های پیشرو در اجرای موفق پیگرانی هوشمند است. ما پیگرانی هوشمند را در خطوط لوله تقویت فشار گاز با وجود همه محدودیت‌هایی که شرکت‌های خارجی برای ارائه خدمات به ما داشتند، انجام دادیم به گونه‌ای که در سال ۹۷ رکورد اجرای بیش از ۷ هزار کیلومتر پیگرانی هوشمند را ثبت کردیم که بر اساس آن، نقاط ضعف شبکه را شناسایی و رفع کردیم.
چه اقدام‌های شاخص دیگری در سال ۹۷ انجام دادید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: ما در سال ۹۷ برای نخستین بار در سطح شرکت ملی گاز ایران نرم‌افزار علمی و استاندارد «دوام‌سنج» را بومی‌سازی کردیم که افزایش قابلیت اطمینان تعمیرات و کاهش هزینه‌های غیر ضروری را به همراه دارد. این نرم‌افزار با انجام تحلیل مهندسی طرح‌ها، نوع تعمیرات و اقدامات اصلاحی مورد نیاز را اعلام می‌کند که بر اساس آن دیگر نیازی به توقف فعالیت خط هنگام انجام تعمیرات و نیز هدررفت گاز طبیعی نیست.
تاکنون چه میزان از خط نهم سراسری را تحویل گرفته‌اید؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: پارسال بخشی از خط نهم سراسری در شمال غرب کشور به بهره‌برداری رسید که در فصل زمستان برای گازرسانی این منطقه بسیار اثرگذار بود. امسال هم اگر سایر بخش‌های این خط به بهره‌برداری برسد، ما را در ایفای تعهد برای انتقال گاز پالایشگاه‌های گازی به‌ویژه در پارس جنوبی یاری می‌رساند.
طرح کاهش هدررفت گاز طبیعی به کجا رسیده است؟
مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران: یکی از مهم‌ترین اهداف زیست‌محیطی شرکت انتقال گاز که ارزآوری و افزایش راندمان را به همراه دارد، طرح کاهش هدررفت گاز‌های طبیعی است که با اجرای آن می‌توان صادرات گاز را افزایش داد و موجب ارزآوری شد. در سال ۹۶، حدود ۳.۱ درصد و در سال ۹۷، حدود ۲.۵ درصد کاهش هدررفت گاز طبیعی را در سطح شبکه انتقال گاز داشته‌ایم که در پایداری انتقال گاز بسیار موثر بوده است.
انتهای پیام/