به گزارش حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان،کتاب «جامعه شناسی رسانه های جمعی و مسئله سواد رسانه ای در ایران» در زمره اولین آثاری است که طی سالهای اخیر با رویکردی پژوهش محور و با مطالعه موردی رسانه های ارتباط جمعی در ایران از منظر مسئله شناسی سواد رسانه ای منتشر شده است.
در این کتاب نویسنده به سراغ محصولات و برنامه های پرمخاطب رسانه ای در جامعه امروز ایران در سه قالب تلویزیون، مطبوعات و شبکه های اجتماعی مجازی رفته و با تحلیل محتوای تولیدات این گروه از رسانه ها و فرآیند‌های تولید پیام در آن، دغدغه افزایش آگاهی در مخاطب ایرانی و شکل دهی به توانایی تجزیه و تحلیل پیام توسط او را دنبال می کند. آنچه محوریت اصلی این اثر را شامل می شود، توجه جدّی به اهمیت منظومه شناختی در مخاطب نسبت به پیام و محتوای تولیدی در رسانه هاست؛ شناختی که حاصل و فرجام یک فرآیند معین از تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعاتی است که از سوی رسانه ها ارائه می شود و نیاز به آموزش این مسئله در میان اقشار و گروه های سنی مختلف جامعه امروز بیش از هر زمانی دیگری احساس می شود.
قجری در خصوص ایده نگارش این اثر اظهار داشت: طرح تدوین و نگارش کتاب «جامعه شناسی رسانه های جمعی و مسئله سواد رسانه ای در ایران»، متکی بر تجربه و آموزه های بیش از پنج سال پژوهش و مطالعه مستمر این پژوهشگر روی قالب های مختلف رسانه ای و مطبوعاتی و نیز نگارش ده ها جلد گزارش تحلیلی، راهبردی و پژوهشی در حوزه رسانه های اجتماعی، فرهنگی و اندیشه ای توسط اوست که به صورت فردی و گروهی طی سالیان اخیر تولید و منتشر شده است. از جمله این آثار تحلیلی می توان به کتاب «پایش مطبوعات استانی کشور» در ۴ جلد، ماهنامه «تحلیل نامه» در ۳۶ شماره، هفته نامه «ذره بین» در ۴۱ شماره و ... اشاره کرد. این تجربه زیسته رسانه ای در کنار نگاه پژوهشی و جامعه شناختی به حوزه ارتباطات و رسانه، زمینه ساز شکل گیری و تألیف این اثر مستقل با هدف ارائه الگویی کاربردی برای اقشار مختلف جامعه، برمبنای دغدغه و مسئله سواد رسانه ای و ضرورت کسب توانمندی مخاطب جهت شناخت و تحلیل درست از محتوا و ماهیت رسانه های جمعی بوده است.
از میان سه سطح مطالعاتی مدنظر جامعه شناسان و پژوهشگران علوم اجتماعی در حوزه جامعه شناسی رسانه که شامل تحقیق در «پیام» رسانها، درک چگونگی «تولید پیام» و نیز مطالعات درباره «مخاطبان» رسانه‌ها و اثرات رسانه‌هاست، این کتاب با تمرکز بر سطح دوم یعنی نحوه، فرآیند و بستر‌های تولید پیام رسانه ای، برآن است تا به تحلیل راهبردی از وضعیت رسانه های فعّال دیداری، شنیداری، مکتوب و مجازی با هدف گیری جامعه امروز ایران، دست یابد. این رویکرد، بر نگاهی آگاهی بخش و هوشمند به رسانه و پیام های رسانه ای یعنی مسئله سواد رسانه ای متکی است.
قجری در مقدمه این کتاب آورده است: سواد رسانه ای که در عمده ترین تعریف از آن شامل توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل، ارزیابی و ایجاد پیام ها در زمینه های مختلف می شود (لیوینگستون، ۲۰۰۴: ۱۸)، امروز به عنوان نیازی راهبردی برای کلیه جوامع و مخاطبان رسانه ای در اقصی نقاط جهان به شمار می آید. این مهم تا حدی است که جدیدترین منابع پژوهش های جامعه شناختی، سواد رسانه ای را به عنوان راهبرد اصلی مقابله با اخبار جعلی یا فیک نیوز در رسانه ها می دانند. (بلگر و دیویسون، ۲۰۱۸: ۳) به عبارتی، امروزه شیوع اخبار و مطالب نادرست و کذب در رسانه ها گریزناپذیر است و طی سالیان اخیر به سبب توسعه کمی رسانه-ها در ابعاد و قالب های متنوع، حتی قوانین رسمی کشور‌ها نیز توانایی رویارویی اساسی با حجم وسیع داده ها و اطلاعات منتشر شده در فضای رسانه ای رسمی و غیررسمی را ندارد؛ لذا این برعهده مخاطبان رسانه هاست که با تجهیز خود به مهارت ها و توانایی های تجزیه و تحلیل اطلاعات و پیام های رسانه ای، از گرفتاری در دام اشتباهات، انحرافات، دروغ پراکنی و در بسیاری موارد اغواگری های ذهنی و روحی رسانه ها بگریزند. جامعه شناسان و پژوهشگران حوزه ارتباطات و رسانه معتقدند همانطور که سوادآموزی توانایی خواندن و نوشتن است، سواد رسانه ای به توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و ایجاد انواع پیام های رسانه ای اشاره دارد که برای همگان ضرورت دارد. (جونو، ۲۰۰۹)
کتاب «جامعه شناسی رسانه ای جمعی و مسئله سواد رسانه ای در ایران» در ۹ بخش مجزا و با روش تحلیل محتوای کیفی، نگاه و روشی جدید را در مطالعات اجتماعی رسانه دنبال می کند؛ بنحویکه در هر بخش به بررسی گزاره های تحلیلی و ایده های مرکزی استخراج شده از متن رسانه های مختلف پرداخته و کوشیده شده با نگاهی پژوهش محور و مبتنی بر چارچوب ها و مفاهیم نظری جامعه شناختی، چارچوبی مستند و قابل اتکا را پیش روی مخاطب ایرانی این قسم از رسانه ها قرار دهد تا هم مخاطب عمومی از محتوای آن به صورت کاربردی استفاده کرده و هم امکان بهره برداری برای پژوهشگران و دست اندرکاران حوزه سیاست گذاری اجتماعی و رسانه ای در کشور مهیّا باشد.
این کتاب در ۲۷۰ صفحه و با قیمت ۳۰ هزار تومان توسط انتشارات سخنوران منتشر شده است و در سی دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در اختیار علاقه مندان و پژوهشگران این حوزه قرار خواهد گرفت.
انتهای پیام/