راین شهری تاریخی و توریستی در استان کرمان است. این شهر مرکز بخش راین از توابع شهرستان کرمان و در فاصله یکصد کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار گرفته‌است. شهر راین یکی از شهر‌های خوش آب و هوا و ییلاقی استان کرمان محسوب می‌شود.
ارتفاع شهر راین از سطح دریا ۲ هزار و ۲۰۱ متر و آب و هوایش معتدل کوهستانی است و زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک دارد.
در کتب تاریخی از راین با نام‌های رائین، رایین، روین، روبین و رابن یاد شده است. گفته‌اند رائین از دو واژة راه+ این به معنی «راه این است» گرفته شده، برخی نیز گفته‌اند: رایین نام یکی از سرداران بزرگ ایران در زمان ساسانی است، این شهر در مسیر بزرگراه شرق به غرب قرار داشته و به عنوان یک منزلگاه مهم مورد توجه بوده است، راین با قدمت و تمدن کهن در زمان ساسانی، موقعیت مناسبی داشت و یکی از مراکز داد و ستد کالا و همچنین بافت پارچه‌های ارزشمندی بود که حتی به مناطق دور مانند مصر صادر می‌شد. این منطقه در گذشته یکی از مراکز ساخت صنایع دفاعی مانند شمشیر و تفنگ نیز بود. وزیری در کتاب جغرافیای کرمان، راین را چنین توصیف کرده است: "باغستانی فسیح، مرغزاری بدیع آبش با سلسبیل برادر و هوایش با فردوس برابر. در خوبی آب وهوا همچون جنت المأوا، در صفا و فضا بی مثل و همتا"
وی ابوالبشائرهاشم از نقبا و سرپرستان سادات کرمان بوده که این محل را به عنوان باغ اختصاصی و عبادتگاه خود برگزیده بود. نسب شریف این امامزاده با نه واسطه به امام جعفرصادق (علیه السلام) منتهی می‌شود، وی سیدی شریف جلیل القدر وعظیم المنزله و نقیب (سرپرست سادات کرمان) بود.
علامه نسّابه بیهقی متوفای ۵۶۵ هـ. ق. پس از ذکر نسب شریف او، وی و پدرش را از نقبا و بزرگان سادات کرمان به شمار آورده و می‌نویسد: او پس از پدر بزرگوارش منصب نقابت سادات را در کرمان عهده دار شد و فرزندان او جملگی در کرمان سکونت داشته اند. جد وی امامزاده زیدالحاجی ابوطالب در عبادت و زهد شهرت بسزایی داشت و سیّدی عالم فاضل دیندار بود و به عنوان نسّابه و نقیب کرمان در آنجا می‌زیست و فرزندانش نیز در کرمان بودند.
به اعتقاد اهالی، این بزرگوار از فرزندان امام موسی کاظم (علیه السلام) است بعد از متواری شدن به جهت خوف و ظلم از حکام جائر وارد راین شده است.
اهالی شخصیت مدفون در بقعه را از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) می‌دانند که با مشجرات موجود همخوانی دارد. نسب شریفش با هفت واسطه به امام هفتم (علیه السلام) منتهی می‌شود، وی سیدی جلیل القدر، عظیم الشأن و بزرگوار بود. امام فخر رازی از علمای بزرگ انساب و متوفای ۶۰۶ هـ ق. همین قول رازی را پذیرفته و امامزاده زید را نقیب و سرپرست سادات سیرجان می‌داند و اضافه می‌کند که از این خانواده در کرمان زیاد بوده اند. وی یک فرزند به نام قاسم داشته که از او محمدرضا و از او نیز طالب و دیگر سادات بافت به وجود آمده اند که قبور آنان در شهرستان بافت زیارتگاه اهالی است. پدر، نیاکان، عمو‌ها و پسرعمو‌های امامزاده سیدزید، جملگی از بزرگان سادات سیرجان، بردسیر، رفسنجان، جیرفت، بافت و زرند بودند که قبر بسیاری از آن‌ها زیارتگاه دوستداران اهل بیت (علیه السلام) است.
نسب شریف امامزاده سلطان سیدعلی با نه واسطه به امام حسن مجتبی (علیه السلام) منتهی می شود.
روستای زیبا و ییلاقی گیشیگان از روستاهای هدف گردشگریست که در ۳۰ کیلومتری راین و در محدوده‌ای قرار دارد و روستاهای حسین آباد، گروه و عنبرونک، بخشی از دیدنی‌های آن محسوب می شوند. دسترسی به این روستا از طریق جاده کرمان، راین به درب بهشت، سه راهی عنبرونک و سپس روستای گیشیگان امکانپذیر است.
کوه هزار چهارمین قله مرتفع ایران و مرتفع‌ترین قله جنوب ایران است. روستاهای دامنه کوه هزار، با آب و هوایی دلپذیر در فصل بهار و تابستان پذیرای میهمانان زیادی هستند، مرتفع‌ترین روستای مسکونی ایران، روستای باب زنگی (درزنگی) با ارتفاع بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ متر در کوه هزار قرار دارد.
در کنار مسجد جامع راین، چنار‌های بسیار بزرگی با قدمت بیش از هزار سال وجود دارند. همچنین سرو چهارصد ساله ی راین در خیابان طالقانی این شهر در مقابل حرم امامزاده زید قرار دارد.
درختان بلوار افلاطون: از دیگر جاذبه‌های این شهر است که نظر هر مسافری را جلب می‌کند. وجود درختان بسیار در بلوارافلاطون است که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌است.
آبشاری در دامنه‌های کوه هزار و یکی از جاذبه‌های طبیعی گردشگری است، این آبشار که به نام «زر رود» هم شناخته می‌شود در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی راین و بر دامنه‌های جبهه ی شرقی کوه هزار فرو می‌ریزد. آبشار زر رود از ریزش رودخانه‌ای پدید می‌آید که سرچشمه‌های آن در ارتفاعات بالادست و از دل دامنه‌ها و دیواره‌های برف گیر هزار همچون تاج خروس جریان می‌یابد. آبشار راین طی ۴ مرحله فرو می‌ریزد که مرحله ی اول ۳ متر و پس از آن ۴ متر، مرحله سوم از لبه پرتگاه تا نقطه‌ای که سنگ بزرگی در دیواره‌ها قفل شده و مرحله ی بعد ریزش از سنگ بزرگ تا کف سنگی حوضچه ی آبشار و پخش آب بر دیواره سنگی شیب دار و حرکت در لابه لای بید‌ها و کناره ی دیواره بلند سنگی است.
به دلیل وجود شیاری در محل ریزش آب، حرکت کردن در پشت آبشار و لذت بردن از خنکای ذرات آب تجربه‌ای مثال زدنی را بوجود می‌آورد که این تجربه در زمستان تبدیل به یخ نوردی ساده و هیجان‌آور می شود. همچنین مسیر اصلی صعود، به قله از دامنه روبروی آبشار آغاز می‌شود. مسیر حرکت تا ارتفاع ۳ هزار و ۲۰۰ متری در حاشیه ی رودخانه ادامه دارد و پونه‌ها و گل‌های وحشی طول راه را در بر گرفته‌اند و این صحنه یکی از زیباترین و شکوهمندترین مسیر‌های کوهپیمایی استان کرمان را بوجود آورده است.
در مسیر یکی از رودخانه‌های کوه هزار، چشمه‌های آب معدنی از دسته آب‌های کلروره سدیک بی‌کربنات کلسیک سنگین و مشابه آب معدنی اوریاژ ایزر فرانسه وجود دارد. آب این چشمه‌ها خوراکی نیست، اما گفته می‌شود برای درمان خارجی بیماری‌های راشیتیسم، لنفاتیسم و رماتیسم موثر هستند.
شمشیر، اسلحه، قندشکن، داس، ساطور، قفل، خنجر، قیچی، انبر و همچنین تاج علم‌های عزاداری از ساخته‌های فلزکاران این منطقه‌است، صنعت قالیبافی نیز در راین رواج دارد.
«چاقوسازی» یکی از این آثار است که از هنرهای بومی و قدیمی شهر راین به شمار می‌رود و می‌توان گفت که شاید قدمت آن به اوایل ساخت ارگ این شهر (ارگ راین) برسد.
این ارگ یکی از بزرگترین بنا‌های خشتی جهان محسوب می شود. این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجیست.
ارگ راین در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان ایران قرار دارد. این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیه‌است و بر بالای تپه‌ای قرار دارد.
قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کهن راین است و بر موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید می‌نهد. گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد. در تاریخ کرمان، از قلعه راین در قرن اول ه. ق. نام برده شده‌است. قلعه‌هایی با قدمت و سابقه بیشتر در این محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبیعی از بین رفته‌اند.
ارگ راین یک از دژ‌های فرمانروایی میرزا حسین خان (راینی) بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علی خان در زمان زندیه بوده‌است. این ارگ پس از سرنگونی زندیه به دست آقا محمد خان قاجار، جای زندگی نوادگان میرزا حسین خان نامی به میرحسینی بوده که هنوز گروهی از آنان در این شهر و بیشترشان در شهر کرمان هستند. فرمانروایی پدر و پسر در این ولایت نشان از رخنه و محبوبیت آنان در این سرزمین دارد. تا انجا که این ارگ در بسیاری از منابع با نام ارگ میرزا حسین خان نامیده شده‌است.
خانه آموزش و پرورش مربوط به دوره قاجار است و در راین، خیابان شریعتی، کوی شهید حسین عزیزی افضلی، چهارمین خانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شماره ی ثبت ۲۱۴۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه جواد خان میر حسینی مربوط به دوره قاجار است و در راین، کوچه شهید روحی، جوار خانه والی میر حسینی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ی ثبت ۷۲۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه لطفعلی خان راین مربوط به دوره قاجار است و در راین، خیابان ۱۷ شهریور واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ی ثبت ۷۲۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه والی (راین) مربوط به دوره قاجار است و در راین، کوچه خان‌ها واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ی ثبت ۶۱۱۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه شهرداری مربوط به دوره قاجار است و در راین، بلوار افلاطون، کوچه شماره ۱، اولین خانه، سمت راست واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شماره ی ثبت ۲۱۴۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق شهر راین واقع در استان کرمان، در اطراف دهکده‌های قلعه حسنعلی، قلعه حیدر و توتک تعداد ۱۴ دهانه انفجاری وجود دارد. محققان در ابتدا این دهانه‌ها را محل برخورد سنگ‌های آسمانی می‌دانستند، اما پس از تحقیقات بیشتر، آن‌ها را دهانه‌های آتشفشانی تشخیص دادند که بین ۵ تا ۱۰ هزار سال قبل فعال بوده اند.
دهانه های آتشفشانى به شکل هاى گرد و بیضى دیده مى شوند که بزرگترین آن‌ها قطرى به اندازه هزار و ۲۰۰ متر و ژرفایى نزدیک به ۳۰۰ متر دارد.
از بزرگان این شهر می توان به علی اکبر شریف راینی (مؤلف مجمع‌البحرین در سال ۱۲۳۷ق، فرزند صاحب کتاب مطلع الانوار)، شیخ عبدالله راینی (از فقیهان پرهیزگار و درگذشتة ۱۳۲۷ق، از شاگردان شیخ انصاری و میرزای شیرازی و مؤلف کتاب‌هایی چون: التنبیهات فی الأُصول والفقه، تنقیح المقاصد فی شرح الفرائد، خلاصه الاصول، خلاصه الفروع، قاطع النزاع فی الاجماع، مدائح اولیاء، مصائب اولیا)، میرزا حسین خان راینی (حاکم کرمان پس از کریم خان زند و مدفون در مشتاقیه) اشاره کرد.
راین، این شهر خوش آب و هوا و ییلاقی استان کرمان این روزها لحظات شاد و لذت بخشی را برای گردشگران نوروزی فراهم کرده است.
گزارش از: مریم سادات بهادر