نگاهی به مراکز و بازارهای معروف فارس

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، فصل بهار برای دیدن آثار و دیدنی‌های مختلف ایران زمان مناسبی است. یکی از مهم‌ترین دیدنی‌های فارس، بازار‌های تاریخی و سنتی هستند که هم فرصتی برای خرید و هم آیینه‌ای از هنر و معماری کهن ایران محسوب می‌شوند.

بازار‌های تاریخی از کانون‌های مهم گردشگری استان به شمار می‌روند و محل فروش صنایع دستی قدیمی و سنتی است. بازار وکیل، بازار حاجی، سرای مشیر، بازار جهرم، بازار قیصریه لار و بازار کازرون از جمله بازار‌هایی هستند که دارای معماری زیبا و قدمتی کهن بوده و هرکدام می‌توان گردشگران را ساعت‌ها جذب خود کنند.

کارشناس گردشگری میراث فرهنگی استان فارس شیراز در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، گفت: یکی از بزرگترین جاذبه‌های گردشگری برای مسافران بازدید از بازار‌های قدیمی و خرید در بازار‌های تاریخی است که این امر نه تنها به اقتصاد و اشتغال زایی افراد بومی کمک زیادی می‌کند بلکه در حفظ صنایع دستی و سوغات نیز کمک فراوانی خواهد کرد.

وی اظهار کرد: بوی خاص بازار‌های قدیم که بیشتر برای عطاران است، برای بازدید کنندگان بسیار خوشایند است و همچنین دیدن معماری بازار با سقف‌ های گنبدی و نورگیر هایش و فروش بعضی از محصولات به صورت سنتی همگی دارای جاذبه فراوان خواهد بود.

محمدی با بیان اینکه احیای بازار‌های قدیمی کمک شایانی به حفظ فرهنگ و معماری ایرانی خواهد کرد، تاکید کرد: بازار سنتی ری قابلیت پذیرایی شهروندان بسیار بیشتری را دارد، فقط باید زمینه تردد و رفت و آمد آسان‌تر و ارزان‌تر به آن را مهیا کرد.

بازار وکیل:

بازار وکیل یکی از مشهورترین بازار‌های سنتی و تاریخی ایران از آثار کریم خان زند است که در مرکز شهر شیراز قرار دارد و در سراسر آن حجره‌های مشاغل سنتی همچنان برپاست که بازدید از آن خالی از لطف نیست.

در گذشته تمام کار‌های بازرگانی، خرید و فروش کالا‌های داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافی‌ها همگی در حجره‌های این بازار انجام می‌شده و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده است.

قسمت‌های مختلف این بازار بر اساس کار‌های صنعتی که در آن انجام می‌شده به نام‌های بازار بزازان، بازار بلورفروشان، بازار خیاط‌ها، بازار کلاه‌دوزها، بازار سراج‌ها و بازار شمشیرگر‌ها خوانده می‌شود.

بازار حاجی:

یکی از قدیمی‌ترین بازار‌های شهر شیراز، بازار حاجی نام دارد که قدمت آن هزار سال تخمین زده می‌شود. در این بازار ا اجناس مختلفی از جمله پوشاک محلی و سنتی، صندوقچه، ترمه، محصولات خشکبار، لوازم بهداشتی، لوازم خیاطی، پارچه‌های رنگی، دیگ و پایه و … در دسترس شما قرار دارند و می‌توانید آن‌ها را تهیه کنید.

علاوه بر خرید می‌توانید به تماشای زیبایی‌های این بازار بپردازید و این جاذبه‌ی تاریخی را از نظر بگذرانید.

سرای مشیر:

سرای مشیر یکی از بازار‌های قدیمی شیراز است که با نام سرای گلشن نیز شناخته می‌شود و ساخت آن مربوط به دوره‌ی قاجار است. نوع ساخت و معماری و حیاط بزرگ و چشم نواز آن باعث شده تا این بازار همواره مورد توجه گردشگران قرار گیرد. این مکان یکی از مراکز مهم تولید و عرضه‌ی صنایع دستی از جمله صنایع خاتم سازی و معرق، حکاکی و قلم زنی روی مس و برنج، حکاکی و تراش سنگ‌های قیمتی، ساخت زیورآلات دست ساز سنتی نقره و طلا و گبه بافی به شمار می‌رود.

بازار جهرم:

بازار جهرم یکی از بنا‌های تاریخی اواخر دوره زندیه در این شهرستان است. از این بنا به عنوان خواهر دوقلوی بازار وکیل شیراز نامبرده می‌شود.

این بازار از نوع بازار‌های صلیبی است که یک چهارسوق در وسط آن وجود دارد. این بنا دارای چندین کاروانسرا، مسجد و حمام متصل به خود است. حاج محمدحسینخان جهرمی حاکم جهرم (زاده ۱۲۵۶ هجری) این بنا را ساخته است. این بازار یکی از منحصر به فردترین بنا‌های تاریخی است.

بازار قیصریه لار:

بازار قیصریه لار در فارس به عنوان یک مجموعه نفیس و متنوع معماری قدیم ایران شناخته می‌شود.

جلوه‌های بارزی از شیوه‌ها و شگرد‌های معماری گذشته از پیش از صفویه تا قاجاریه در این مجموعه تاریخی دیده می‌شود. بازار درحال حاضر شامل دو شبکه شمالی و جنوبی است که مدخل ورودی جنوبی آن از میدان جدیدالاحداث لار شروع و به محل‌های شمالی قدیمی بازار ختم می شود. رشته دیگر شرقی و غربی است که در تقاطع بازار شمالی جنوبی دارای یک چهارسوق وسیع است. چهارسوق به صورت هشت گوش است و در چهار گوش آن چهار باب مغازه در هر سمت احداث شده است.

جالب‌ ترین بخش بازار قیصریه لار طرح چهارسوق آن است که در نوع خود از نظر معماری منحصر به فرد است. گنبد سنگی چهارسوق دارای طرح بسیار جالبی است و ارتفاع آن از ۱۸ متر تجاوز میکند. این بازار که از زیباترین بازار‌های تاریخی قاره آسیاست این روز‌ها به دلیل بیتوجهی مسئولان امر در آستانه تخریب قرار گرفته است.

بازار قیصریه یکی از آثار تاریخی مهم استان فارس و از بنا‌هایی است که در حدود قرن سوم بنا شده است.

بازار کازرون:

بازار کازرون از دوران گذشته دارای رونق خاصی بوده و از بازار‌های مهم ایران محسوب میشده است. اکنون نیز این بازار وسیع از رونق خوبی برخوردار است و قلب اقتصادی کازرون به شمار میرود. بازار کازرون دربرگیرنده راسته‌ها یا بازار‌های کوچکی است که به صورت تخصصی فعالیت میکنند.

بازار مسگرها، بازار شاه حمزه، بازار امام خمینی (ره)، بازار مخی (نخل)، بازار نمدمال‌ها و راسته طلافروشان، راسته لباس فروشان، راسته کفش فروشان از بازار‌های زیر مجموعه بازار بزرگ کازرون است. در متون قدیمی مربوط به قرون چهارم و پنجم نام محله بازار آمده است و بازار در سطح وسیعتری فعال بوده است. اگرچه بنای بخش‌های قدیمی بازار کازرون که اکنون رونق دارد مربوط به دوران قاجار است و به خاطر معماری تاریخی آن ثبت ملی شده است.

مگر می‌شود با گشت و گذار در بازار‌های تاریخی از خرید سوغات شهر شیراز غفلت کرد. صنایع دستی شیراز با ارزش‌ترین سوغاتی است که میتوانیم تهیه کنیم، مانند خاتم کاری، گلیم، قالی و قالیچه، گبه، منبت کاری و … از صنایع دستی که بگذریم، مسقطی، بهارنارنج، خرما، لیمو و آبلیمو، عرقیات و فالوده شاخص‌ترین سوغاتی‌های شیراز هستند؛ که در ادامه شرح مختصری را بیان می‌کنم.

سوغات خوراکی شیراز: یوخه شیراز

یوخه، نوعی شیرینی سنتی است که آن را با خمیری نازک تهیه می‌کنند. روی این خمیر، پودر شکر و دارچین می‌ریزند و خمیر را رول می‌کنند و باریک برش می‌زنند. این شیرینی در شهر‌های دیگر هم تهیه می‌شود و در کرمانشاه به آن کاک می‌گویند.

مسقطی شیراز

یکی از مشهورترین سوغاتی‌های خوراکی شیراز، مسقطی است. مسقطی در واقع نوعی حلوا است که با نشاسته و مغز پسته تهیه می‌شود. مسقطی انواع و طعم‌های مختلفی مثلا زعفرانی، پسته‌ای، گل محمدی، زرشکی و... دارد.

کلوچه شیرازی

کلوچه‌ی شیرازی معمولا در کنار مسقطی به فروش می‌رسد و نوعی شیرینی لذیذ شبیه به شیرینی برنجی است که به آن کلوچه می‌گویند. بسته بندی‌های کلوچه مسقطی با هم به فروش می‌رسد و معمولا این دو سوغاتی لذیذ را در کنار هم سرو می‌کنند. این شیرینی بسیار لطیف و خوشمزه است و غالبا با تخم خرفه تزیین می‌شود.

بادام سوخته شیراز

بادام سوخته یکی از شیرینی‌های سنتی ایران است که با بادام کامل تهیه می‌شود. برای تهیه‌ی بادام سوخته، بادام و شکر و آب را با هم مخلوط می‌کنند و حرارت می‌دهند تا جایی که شکر آب شود با این کار پوششی شیرین روی بادام را می‌گیرد.

حلوا‌ی کاسه‌ای شیراز

این حلوای خوشمزه از آرد برنج، شکر، آب، گلاب، روغن و زعفران تهیه می‌شود. در زمان‌های قدیم از این حلوا برای پذیرایی در مراسم مختلف استفاده می‌شده، ولی امروزه دیگر رواج ندارد.

دلیل نام‌گذاری این حلوا این است که برای سرو کردن آن از کاسه استفاده می‌کردند و به هر کسی برای پذیرایی، کاسه‌ای کوچک از حلوای آماده شده را می‌دادند.

رنگینک شیراز

این دسر خوشمزه و مقوی در شهر‌های جنوبی کشور رایج است و بسیار طرفدار دارد. به خصوص در ماه رمضان برای وعده‌ی افطار این دسر را آماده می‌کنند.

برای تهیه‌ی آن، آرد را در روغن تفت می‌دهند و روی آن خرما و گردو می‌ریزند. مجددا باقی خمیر را روی مواد می‌ریزند و در نهایت آن را با پودر نارگیل و مغز پسته تزیین می‌کنند و برش می‌زنند.

عرقیات گیاهی شیراز

شیراز به خاطر وضعیت آب و هوایی خاصی که دارد، باغ‌ها و گلستان‌های زیادی را در دل خود جای داده است و بسیاری از گیاهان دارویی در این شهر رشد می‌کنند.

به همین دلیل، عرقیات گیاهی در این شهر فراوان است و به روش‌های مختلف تهیه می‌شود. از میان مشهورترین عرقیات گیاهی که در شیراز طرفداران زیادی بین اهالی و گردشگران دارد می‌توان به عرق بهارنارنج، بیدمشک، گلاب، نسترن و... اشاره کرد.

عرق بهار نارنج شیراز

اگر در فصل بهار به خصوص اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت به شیراز سفر کنید، تمام شهر را عطر بهار نارنج فرا گرفته است و برخی از باغ‌های شهر را برای برداشت بهار نارنج برای مدتی تعطیل می‌کنند. برای تهیه‌ی عرق بهار نارنج، شکوفه‌های نارنج را جمع‌آوری کرده و آن را با دستگاه، تقطیر می‌کنند.

البته خشک‌شده‌ی این گل‌های معطر را در بازار و عطاری‌ها برای تهیه‌ی مربا یا دمنوش می‌توان خریداری کرد. از دیگر فرآورده‌های این شکوفه‌های خوش عطر می‌توان به مربا، شربت، چای بهار نارنج و... اشاره کرد.

عرق بیدمشک شیراز

بیدمشک درخت یا درختچه‌ای از خانواده بید است که گل‌هایی به رنگ زرد دارد و در اواخر اسفند و اوایل فروردین گل می‌دهد و عمر گل‌دهی آن ۱۵ روز است.

از این گیاه اسانسی خوش عطر تهیه می‌شود که درای خواص درمانی بسیار است. برای تهیه‌ی عرق بیدمشک باید بعد از چیدن گل‌ها حداکثر ظرف مدت ۷۲ ساعت عملیات عرق گیری انجام شود و توجه داشت که قبل از باز شدن شکوفه‌ها باید آن‌ها را چید تا عرقی با کیفیت به دست آید.

عرق نسترن شیراز

نسترن گلی خوش بو و زیباست که از آن عرقی معطر و مفید تهیه می‌شود. اغلب در روز‌های گرم تابستان برای آرامش و نشاط بخشی توصیه می‌شود.

گلاب میمند شیراز

گلاب یکی از عرقیجات معروف شیراز است که در میمند تهیه می‌شود و یکی از مرغوب‌ترین گلاب‌ها در ایران است.

دمنوش‌های گیاهی شیراز

همان‌طور که گفتیم، در شیراز گیاهان دارویی زیادی تولید می‌شود و از آن‌ها دمنوش‌ها با عطر‌ها و طعم‌های مختلف تهیه می‌کنند. مثلا دمنوش بهار نارنج یکی از دمنوش‌های پرطرفدار است.

لیموی شیرازی

شیراز، پر از باغ‌های مرکبات است. حتما شما هم وصف لیموی شیراز را شنیده‌اید. در فصل تابستان اگر به شیراز سفر کردید، حتما لیموی تازه بخرید. با این لیمو انواع محصولا مثل آبلیمو، شربت لیمو و فالوده تهیه می‌کنند.

آبغوره شیراز

یکی از سوغاتی‌های شیراز آبغوره است که از با‌غ‌های انگور این شهر به دست می‌آید. شیرازی‌ها از آبغوره برای تهیه‌ی یک آش معروف و خوشمزه به نام آش آبغوره استفاده می‌کنند.

صنایع دستی شیراز چیست؟

شیراز یکی از مهم‌ترین شهر‌های ایران در زمینه‌ی تولید صنایع دستی است. هنرمندان این شهر، با ذوق و همت فراوان، جذاب‌ترین آثار هنری را خلق می‌کنند.

محصولات ساخته شده به دستان توانمند هنرمندان شیرازی در بازار‌ها به فروش می‌رسد و مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی قرار دارد. البته بسیاری از این صنایع دستی فقط مختص شیراز نیستند. در ادامه با چند نمونه از صنایع دستی این شهر آشنا می‌شویم که در سفر می‌توانید به عنوان سوغات، خریداری کنید.

خاتم کاری شیراز

خاتم‌کاری یکی از ظریف‌ترین و زیباترین هنر‌های دستی ایرانی است. این هنر ارزشمند از کنار هم قرار دادن تکه‌های چوبی منظم و ظریف در رنگ‌ها و جنس‌های مختلف درست می‌شود.

برای ساخت آثار خاتم از متریال‌های مختلفی مثل عاج، استخوان، انواع چوب و طلا درست می‌شود. این هنر بسیار زیبا البته پرزحمت است و به دقت و صبرفراوانی احتیاج دارد. این هنر سابقه‌ای طولانی دارد و دوران اوج و شکوفایی آن مربوط به عصر صفویه است. این هنر بیشتر در آباده رواج و شهرت دارد.

انواع قلمدان، جعبه‌های تزیینی، گلدان، جای قاشق و چنگال، جعبه‌های دستمال کاغذی و سایر اشیای خاتم‌کاری شده را می‌توانید از بازار‌ها و مراکز خرید شیراز خریداری کنید.

سفالگری شیراز

سفال‌گری از آن هنر‌هایی است که قدمتی بسیار طولانی دارد و در همه جای دنیا، از قدیم‌الایام رواج داشته است. البته هر شهر و کشوری، طرح و رنگ خاصی برای تزیین ظروف و اشیای سفالی دارد و همین باعث تفاوت آثار سفالی شهر‌ها و کشور‌های مختلف می‌شود.

در شیراز هم می‌توانید انواع ظروف و اشیای سفالی و لعابی را در قالب ظرف و ظروف، اشیای تزیینی و وسایل دکوری به عنوان سوغات برای دوستان و نزدیکان خود بخرید.

معرق کاری شیراز

یکی دیگر از هنر‌های زیبای ایرانی، معرق کاری است. البته ظاهرا این هنر از هند وارد ایران شده است. هنرمندان ایرانی با ذوق و سلیقه‌ی خودشان این هنر را در سراسر این مرز و بوم گسترش داده‌اند. این هنر در آغاز، تلفیقی از چوب و فلز بود و به شیوه‌ی امروزی انجام نمی‌شد.

بر خلاف هنرمندان هندی که فقط از یک نوع چوب استفاده می‌کرند، ایرانیان برای ساخت آثار معرق از چوب‌های متفاوت با رنگ‌های مختلف بهره می‌برند. در بازار شیراز می‌توانید بهترین نمونه‌های معرق کاری را خریداری کنید که کار دست هنرمندان با ذوق شیرازی است.

ظروف و اشیای نقره شیراز

وقتی در بازار شیراز قدم می‌زنید، اشیا و ظروف نقره‌ای توجهتان را جلب می‌کنند. نقره‌کاری یکی از شاخه‌های فلزکاری است و هنرمندان شیرازی با ذوق و دقت فراوان، این اشیا را می‌سازند و شما می‌توانید انواع گلدان، قندان، فنجان و سایر ظرف و ظروف و اشیا را به عنوان سوغات بخرید.

منبت کاری شیراز

منبت‌کاری یکی از هنر‌های دستی زیبا است که روی چوب انجام می‌شود. در واقع منبت‌کاری عبارت است از هنر کنده‌کاری و حکاکی روی چوب. انواع محصولات منبت‌کاری شده را می‌توانید به عنوان سوغات خریداری کنید. با این کار، هم محبت خود را به نزدیکان‌تان نشان می‌دهید و هم به اقتصاد محلی کمک می‌کنید.

قلم‌زنی شیراز

قلم زنی عبارت است از هنر حکاکی و ایجاد نقوش روی اشیای مختلف فلزی از قبیل طلا، مس، نقره و برنج. این هنر غیر از شیراز در بسیاری از نقاط ایران دیده می‌شود. در بازار شیراز می‌توانید بهترین اشیای فلزی قلم‌زنی شده را خریداری کنید و هدیه دهید. این اشیا و ظروف شامل انواع گلدان، سینی، بقاب‌های تزیینی، قندان و سایر وسایل کاربردی و دکوری است.

میناکاری شیراز

مینا کاری هنر تزیین ظروف و اشیای فلزی با مواد رنگی است. امروزه بیشتر ظروف مسی را با این هنر تزیین می‌کنند. میناکاری در واقع هنر تزیین ظروف و اشیای فلزی با اکسید فلزات است که با حرارت دیدن به رنگی خاص تمایل پیدا می‌کنند. میناکاری، هنری آزمایشگاهی است که با کمک آتش، خطوط و نقش و نگاری رو ظرف ایجاد می‌شود.

هرفلز رنگ خاص خود را ایجاد می‌کند. قدمت این هنر به پنج هزار سال می‌رسد و دوران اوج و شکوفایی آن در ایران، در زمان صفویان است. ظروف میناکاری شده یکی از آن سوغاتی‌های بسیار زیبا ارزشمندی است که توجه همه‌ی گردشگران شیراز را به خود جلب می‌کند.

شیشه گری شیراز

شیشه‌گری به شیوه‌ی سنتی هنوز هم در بسیاری از نقاط دنیا رواج دارد. شیشه را هنرمندانی ماهر از ترکیب سیلکیکات‌های قلیایی و ذوب آن در کوره به دست می‌آورند، ماده مذاب را به کمک دست یا قالب یا با دمیدن در آن، فرم می‌دهند. این شیوه از تولید ظروف شیشه‌ای سابقه‌ای طولانی در ایران دارد و در موزه‌ها می‌توانید آثار شیشه‌ای به‌جامانده از زمان‌های قدیم را ببینید.

زیرانداز نمدی شیراز

نمدمالی یکی از سخت و طاقت‌فرسا است. نمد از موی شتر، بز یا گوسفند پس از طی مراحلی سخت تهیه می‌شود. درست کردن نمد کاری بسیار زمان‌بر است، چون این زیرانداز‌ها تار و پود ندارند و از در هم تنیدن پشم ایجاد می‌شوند. یکی از خاصیت‌های پشم این است که قابلیت در هم تنیده شدن دارد و در نهایت بافتی محکم و بادوام ایجاد می‌شود.

گلیم، جاجیم و قالی شیراز

گلیم و جاجیم و قالی در سراسر ایران بافته می‌شود. ولی هر منطقه‌ای طرح و نقشه‌ی خاصی برای بافت آن‌ها دارد. گلیم‌های سنتی با الیاف طبیعی تهیه می‌شوند و آن‌ها را با رنگ‌های طبیعی رنگ می‌کنند. روستاییان و عشایر استان فارس، علاوه بر گلیم، قالی‌هایی از الیاف پنبه، پشم و ابریشم می‌بافند و می‌توانید محصولات آن‌ها را از بازار شیراز خریداری کنید. این بافته‌های سنتی، نه تنها هدیه‌ای بسیار ارزشمند و ماندگار است بلکه خرید آنها، به رونق صنایع دستی در شهر‌ها و روستا‌ها کمک می‌کند.

گیوه شیراز

گیوه، پاپوش سنتی ایرانی است که در بسیاری از شهر‌های ایران به شکل‌های مختلف بافته می‌شود. اگر دوست دارید این پاپوش‌های سنتی را امتحان کنید، حتما در شیراز به بازارچه‌ها سر بزنید و یکی از آن‌ها را برای خودتان بخرید. البته گیوه‌های امروزی با ظاهری مدرن‌تر هم تهیه می‌شوند که برای سبک زندگی امروزی مناسب هستند.

ظروف و اشیای سرامیکی شیراز

در استهبان استان فارس، ظروف و اشیای سرامیکی با کیفیت و تنوع فراوانی تولید می‌شوند. در چند سال گذشته، استهبان فارس به عنوان منطقه ویژه‌ی تولید سفال سرامیک انتخاب شد و سفال سرامیک استهبان به عنوان بخشی از میراث معنوی استان فارس در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسید. در شیراز می‌توانید این محصولات سرامیکی را از فروشگاه‌های سوغات، خریداری کنید.

معاون صنایع دستی و هنر‌های سنتی استان فارس در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، با اشاره به شعار امسال رونق تولید، گفت: پارسال، فروش انواع تولیدات صنایع دستی استان مطلوب بوده است و امیدواریم امسال، علاوه بر رونق تولید در این حوزه، شامل رشد در فروش این محصولات نیز باشیم.

حیدر علی زاهدیان نژاد اضافه کرد: فروش صنایع دستی استان، در پارسال ۷۷ میلیارد تومان بوده است که از این رقم بیش از ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار مربوط به صادرات این محصولات است.

وی با بیان اینکه پارسال هنرمندان صنایع دستی استان فارس بیش از ۴ میلیارد تومان فروش و سفارش پذیری محصولات داشتند، افزود: فروش صنایع دستی در نمایشگا‌های بین المللی، سراسری و مناسبت‌های استان نیز، بیش از ۷ میلیارد تومان است.

زاهدیان نژاد با بیان اینکه استقبال عمومی از خرید محصولات صنایع دستی، با ایجاد امید و انگیزه در هنرمندان و صنعتگران، نوید خلاقیت و کیفیت در تولیدات در آینده خواهد داد، تصریح کرد: با هماهنگی صورت گرفته، در امسال، تسهیلات ارزان قیمت به واحد‌های تولیدی و هنرمندان صنایع دستی استان نیز ارائه خواهد شد.

اگرچه شیراز دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی از نظر تاریخی و طبیعی است و همین موضوع سبب شده تا شیراز همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری باشد، ولی این موضوع سبب نمی‌شود که از بازار زیبای این شهر که از زیباترین بازار‌های سنتی ایران به شمار می‌رود بازدید نکرد.
در پایان باید گفت سفر به این شهر زیبا خالی از لطف نیست.
انتهای پیام/م