رقابتی که در آن کارگردانانی، چون سعید آقاخانی برای «ن. خ»، بهرنگ توفیقی برای «بر سردوراهی» و همچنین علیرضا نجف زاده و محمدحسین لطیفی برای سریال «زوج یا فرد» شرکت دارند و باید دید از میان این نام‌ها کدام یک می‌توانند گوی سبقت را از دیگری بربایند.
در این گزارش ویترین نوروزی سیما را از منظر کارنامه کارگردانان مجموعه‌های نمایشی موردبررسی قرار داده‌ایم. کارگردان‌هایی که شاید کارنامه برخی از این کارگردانان رنگین‌تر و پرسابقه‌تر باشد و شاید برخی طبق صحبت تهیه‌کنندگانشان اگرچه کمتر مشهورند، اما برجسته‌تر باشند.
بیشتربخوانید : سریال نوروزی «مُر قانون» همچنان در لوکیشن دارآباد/ مهران غفوریان جلوی دوربین لطیفی می‌رود + تصاویر جدید
حضور مردم خطه‌ها و قومیت‌های گوناگون در سریال‌ها تجربه‌ای است که اگرچه کمتر کارگردانان ریسک آن را می‌پذیرند، اما رنگ و لعاب و حتی فضا‌های جذاب‌تری را برای مخاطب عرضه کرده است. از جمله همین سریال‌ها می‌توان به «پایتخت» اشاره کرد که در آن داستان‌هایی از خانواده‌ای دارد که از شمال کشور به تهران مهاجرت کرده‌اند و طی این قصه‌ها هم به نحوی به فضا‌های شمال کشور گریزی زده و هم سریال را از یک نواختی آداب و رسوم و قصه و لهجه‌های تهرانی خارج کرد.
سریال «ن. خ» که سعید آقاخانی برای نوروز ۹۸ کارگردانی آن را بر عهده گرفته نیز قصه‌ای دارد که در مناطق کردنشین می‌گذرد و طبق اعلام تیم تولید حتی حدود ۲۰ نفر از بازیگران بومی این مناطق کردنشین در مقام نقش‌های اصلی در آن حضور دارند. سعید آقاخانی خودش هم اهل کردستان است و در این سریال علاوه بر کارگردانی، بازیگری نقش اصلی سریال با نام نورالدین خانزاده و با نام مخفف ن. خ. را نیز بر عهده دارد.
سعید آقاخانی از نسل بازیگران طنزپردازی است که با جنگ «پرواز ۵۷» به کارگردانی مهران مدیری به عرصه فعالیت‌های تلویزیونی وارد شد و بعد از آن در فیلم و سریال‌های طنز زیادی حضور داشت، اما سابقه کارگردانی او به اواخر سال ۸۰ برمی‌گردد که سریال «عید امسال» را در نوروز سال ۸۸ برای پخش از شبکه تهران ساخت و کارگردانی را با تهیه‌کنندگانی، چون محمدمهدی عسگرپور و سیدمحمود رضوی آغاز کرد.
آقاخانی نوروز یک سال بعد سریال «زن بابا» را برای شبکه سه به تولید رساند که این سریال عامه‌پسند توانست مخاطب قابل توجهی را به خود جلب کند و این یکی دو کار باعث شد این بازیگر از آن پس در تلویزیون بیشتر به کارگردانی مشغول شود تا بازیگری!
او در این سال‌ها حدود ۱۰ سریال کارگردانی کرد و «دزد و پلیس» که از جمله آثار او و جزو کار‌هایی بود که جایگاه بهنام تشکر و هومن برق‌نورد را به عنوان یک زوج کمدین در کنار یکدیگر تثبیت کرد.
آخرین تجربه سریال‌سازی نوروزی آقاخانی هم به سال ۹۴ برمی‌گردد که اثری با حال و هوایی خاص را به قلم بهرام توکلی کارگردانی کرد؛ سریال «بیمار استاندارد» که بازیگرانی، چون بابک حمیدیان در آن به ایفای نقش پرداختند، اما به دلیل فضای متفاوت آن نتوانست به راحتی مورد اقبال مخاطبان نوروزی قرار بگیرد. این کارگردان حالا در تجربه جدید خود «ن. خ» را می‌سازد که مهدی فرجی تهیه‌کننده آن است.
آقاخانی پیش از این در نشستی درباره سریال تازه خود گفته بود: ما برای قصه و تصویربرداری این سریال وارد منطقه‌ای شدیم که به لحاظ پوشش و لهجه، فرهنگ متفاوتی دارد و قطعاً این موضوع برای تماشاگر جذاب خواهد بود، چون ما این مناطق را در تلویزیون کمتر دیده‌ایم اگرچه شبکه‌های استانی مثل کرمانشاه کار‌هایی در این حوزه‌ها تولید می‌کنند، ولی سریال در سطح کشوری نداشته‌ایم.
وی که پیش از این هم در یک سریال نوروزی دیگر با نام «راه در رو» به ایفای نقش پرداخته بود درباره سختی‌های کار خود در «ن. خ» بیان کرده بود که ابتدا فکر می‌کرده کار آسانی باشد، اما نقش سختی دارد.
فیلمنامه سریال توسط امیر وفایی به نگارش درآمده است، اما طرح اولیه سریال متعلق به خشایار الوند و محسن تنابنده است که در ابتدا «اسقاطی» نام داشت. زنده یاد الوند حدود چند قسمت از این سریال را هم نوشته بود که محور آن یک هواپیما بود، اما در قصه‌ای که بازنویسی شد نقش این هواپیما کمتر شده است.
همچنین هومن حاجی عبداللهی در این سریال کاراکتری را ایفا می‌کند که پیش از این بازی نکرده است و مختص یک صنف است.
فارغ از قصه سریال که ظاهراً به دنبال فضایی تازه است، حضور سعید آقاخانی در نقش یکی از اهالی مناطق کردنشین با نام اختصاری ن. خ. و همچنین رفتن به میان قومیتی جدای از تهران می‌تواند تلاشی برای روایت قصه‌ای بکر را رقم بزند که کنجکاوی‌های مخاطبان را هم برمی‌انگیزد.
بخشی از بازیگران این سریال نیز همانطور که گفته شد به بخش‌های کردنشین کشور تعلق دارند و باید دید تا چه حد حضور این نابازیگران می‌تواند به جذابیت این فضای سریال کمک کند.
البته در کنار این‌ها بازیگران طنزپرداز و هنرمندان دیگری هم حضور دارند؛ علی صادقی از جمله بازیگرانی است که پیش از این چندین بار در سریال‌های آقاخانی حضور داشته و خوش درخشیده و این بار نیز به همراه حمیدرضا آذرنگ، فریده سپاه منصور، نعیمه نظام دوست و… در «ن. خ» ایفای نقش می‌کند.
مهدی فرجی تهیه‌کننده «ن. خ» است. فرجی درباره همکاری با سعید آقاخانی و انتخاب او برای کارگردانی «ن. خ» گفت: حضور آقاخانی در این سریال از چند جهت حائز اهمیت است، اول اینکه این سریال به قومیت کرد مربوط است و او شاید تنها کارگردان سرشناس طنز و کمدی است که اتفاقاً کرد است و آن فرهنگ را به خوبی می‌شناسد و اتفاقاً موردعلاقه مردم کردنشین ماست.
وی اضافه کرد: کاراکتر‌های اصلی قصه کرد هستند و سعید آقاخانی این فرهنگ را خوب می‌شناسد و به موضوعات و حساسیت‌های مردم کرد مسلط است و به همین دلیل حضورش یک امتیاز محسوب می‌شود. از طرف دیگر سریال ما کمدی است و او سابقه زیادی در کار‌های کمدی دارد و چندین سریال در این حوزه ساخته است که اتفاقاً هم موردتوجه بوده است.
تهیه‌کننده «ن. خ» تصریح کرد: امتیاز سوم او این است که کارگردانی با طمانینه است که با حوصله درباره فیلمنامه و نقش‌ها بحث می‌کند و تا به اطمینان نرسد دست به انتخاب نمی‌زند.
فرجی در بخشی دیگر درباره سوءتفاهم‌هایی که می‌تواند در سریال‌هایی با محوریت قومیت‌ها ایجاد شود هم اظهار کرد: وقتی درباره فرهنگی از یک نقطه کشور حرف می‌زنیم باید سراغ کسی برویم که این فرهنگ را بشناسد، ما تلاش کردیم لهجه بازیگران در این سریال تصنعی نباشد و کسی سر کار باشد که آداب و رسوم را به خوبی بشناسد.
این تهیه‌کننده در پایان درباره طنز این سریال و همچنین جمله که سعید آقاخانی در پشت صحنه این سریال بیان کرد و به شوخی گفت: در این کار «لودگی هم داریم» توضیح داد: این حرف آقاخانی کاملاً شوخی بود، این سریال از کمدی موقعیت برخوردار است و در آن از دیالوگ‌های کمدی هم استفاده شده و یک موضوع روز اجتماعی را در دستورکار قرار داده است.
کارگردان کم‌صحبتی است و برخلاف دیگر کارگردانان کمتر علاقه‌ای به بیان قصه و جزئیات انتخاب شخصیت‌ها و یا حتی چالش‌های دراماتیک قصه‌های سریال‌هایش داشته باشد. در همکاری‌های اخیرش نیز سعید نعمت‌الله نویسنده و حامد عنقا نویسنده و تهیه‌کننده بیشتر از کارگردان به گفتگو درباره آثار پرداخته‌اند.
قصه سریال تازه بهرنگ توفیقی هم که مانند عنوانش از پاورقی‌های عامه‌پسند مجلاتی، چون «زن روز» بیرون کشیده شده، درباره پسر عاشقی است که طی فرایندی پولدار می‌شود و دیگر عشق قدیمی را نمی‌خواهد.
بهرنگ توفیقی کارگردانی است که طی یکی دو دهه به‌عنوان دستیار کارگردانانی، چون مازیار میری و فرزاد موتمن کار کرده است و حتی در سال ۸۹ دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز در فیلم سینمایی «ورود آقایان ممنوع» ساخته رامبد جوان بوده است.
توفیقی اولین تجربه کارگردانی خود را در سال ۹۰ با سریال «مسیر انحرافی» ثبت کرد که بسیاری آن را نسخه ایرانی و کمدی سریال پرمخاطب «لاست» لقب دادند.
توفیقی در سال‌های بعد چندین سریال ملودرام و اجتماعی ساخت. او چند سریال به نویسندگی سعید نعمت‌الله کار کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به «پشت بام تهران»، «زیر پای مادر» و «عقیق» اشاره کرد که از میان آن‌ها سریال رمضانی «زیر پای مادر» بیشتر در یاد‌ها ماند و سریال محرمی «عقیق» نتوانست موفقیت چندانی در اقبال مخاطب کسب کند.
با این حال این کارنامه نشان می‌دهد توفیقی بی‌اطلاع از فضای سریال‌های مناسبتی و فشار آنتن برای پخش نیست و در کارنامه‌اش آثار مناسبتی از رمضان تا کار اکشن «آمین» برای هفته نیروی انتظامی دیده می‌شود، اما «بر سر دوراهی» اولین سریال نوروزی توفیقی میان این مناسبتی‌هاست که باید دید در میان دو سریال کمدی چقدر می‌تواند موفق باشد.
توفیقی با این سریال سومین همکاری خود را با حامد عنقا سپری می‌کند. همکاری این دو با «انقلاب زیبا» آغاز شد و با «پدر» که تابستان امسال پخش شد، ادامه یافت؛ سریالی که احتمالاً امروز حواشی‌اش پررنگ‌تر از متن در خاطره مخاطبان باقی مانده است.
بهرنگ توفیقی درباره انتخاب بازیگرانی مثل حمید گودرزی، میترا حجار، مهراوه شریفی نیا و… برای نقش‌های سریال «برسر دوراهی» گفته است: اقتضای خود نقش‌ها باعث شد سراغ این بازیگران برویم، ما احساس کردیم این ترکیب درست است و به همین دلیل این افراد را انتخاب کردیم.
حامد عنقا و توفیقی ابتدا قرار بود سریالی با نام «ساده دلان» را به تولید برسانند، اما این فیلمنامه را به جای آن برای نوروز ۹۸ انتخاب می‌کنند که ابتدا «تنگنا» نام دارد و بعد به «بر سر دوراهی» تغییر نام می‌دهد. این سریال کار خود را در سکوت خبری آغاز کرد و باید دید سازندگان «انقلاب زیبا» و «پدر» این بار چه قصه‌ای را برای مخاطبانشان تدارک دیده‌اند.
بهرنگ توفیقی برای «برسر دوراهی» سراغ بازیگرانی رفته که مخاطب طی یکی دو سال اخیر کمتر آن‌ها را دیده است، مثل مهراوه شریفی نیا و یا میترا حجار که نوروز امسال حضور کوتاهی در «دیوار به دیوار» داشت و یا بهنوش بختیاری که این بار با نقشی جدی در برابر مخاطب ظاهر می‌شود.
با توجه به بازیگران سریال که این بار چهره جدیدی در میان آن‌ها وجود ندارد شاید مهمترین برگ برنده توفیقی وابسته به متن فیلمنامه و قصه‌ای باشد که حامد عنقا نویسنده سریال‌هایی، چون «قلب یخی» و «پدر» روایتگر آن است.
حامد عنقا درباره همکاری با بهرنگ توفیقی عنوان کرد: قصه من و بهرنگ با باقی تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها فرق می‌کند. من سال‌ها به عنوان نویسنده، کارگردان، برنامه‌ریز و… کار کرده‌ام و مدلم مثل دیگران نیست که فقط به کار نویسندگی و یا تهیه‌کنندگی بپردازم. ما با هم چیزی را خلق می‌کنیم و در دوره‌ای هم که با لطیفی کار می‌کردم این چنین بود.
وی ادامه داد: من با بهرنگ سر «انقلاب زیبا» آشنا شدم و از همکاری با او لذت برده‌ام و تا زمانیکه کارمان عادی نشده و روتین نشده است به همکاری با هم ادامه می‌دهیم. تفاوت ذهن من و بهرنگ ۱۰ یا ۱۵ درصد است و در بیشتر موارد سکانسی را که من می‌نویسم مدلی می‌بینم که بهرنگ به لحاظ پلان کار می‌کند.
عنقا درباره ویژگی‌های توفیقی عنوان کرد: به عقیده من بهرنگ جزو دو تا سه کارگردان برتر تلویزیون است، او کار بد ندارد و قالب کارهایش توانسته است با مخاطب ارتباط برقرار کند. مثل برخی از کارگردانان هم نیست که در دام محافظه کاری بیفتد بلکه از تجربه‌های جدید استقبال می‌کند.
وی در پایان بیان کرد: در تلویزیون به جز افرادی معدود مثل سیروس مقدم که او هم از تجربه‌های جدید نمی‌ترسد به سخت اسامی دیگری به ذهن می‌رسد. توفیقی در کار خود به یک دستخط رسیده است و به تدریج به کارگردانی تبدیل می‌شود که تألیف را تجربه می‌کند.
شاید سیاسی‌ترین سوژه طنز سریال‌های امسال به «زوج یا فرد» اختصاص داشته باشد. این سریال به ماجرایی می‌پردازد که طی یک سال گذشته سوژه بسیاری از رسانه‌ها بود. بازنشسته‌ها و مدیران بازنشسته‌ای که باید بروند، اما نمی‌روند! «حوزه استحفاظی» و «مر قانون» نام‌های قبلی این مجموعه بود که کارگردانی آن را علیرضا نجف‌زاده با همراهی محمدحسین لطیفی برعهده دارد.
اگرچه همان ابتدا در خبر‌ها مطرح شد که علیرضا نجف زاده و محمدحسین لطیفی به همراه هم کارگردانی کار را بر عهده دارند و لطیفی تا ۳۰ بهمن در این پروژه حضور دارد، اما لطیفی بیشتر به عنوان مشاور پروژه و مشاور کارگردان، نجف زاده را همراهی کرد و درواقع این اولین سریال مستقل نجف زاده در مقام کارگردان است بنابراین در اینجا بیشتر کارنامه وی را مرور می‌کنیم.
علیرضا نجف‌زاده سال‌ها به عنوان دستیار کارگردان در کنار کارگردانانی همچون محمدحسین لطیفی و سیروس مقدم فعالیت داشته است. همچنین در مجموعه «پایتخت» به عنوان مجری طرح نیز این تیم را همراهی کرده است.
البته این اولین‌بار نیست که از همراهی و دستیاری کارگردانی، چون لطیفی کارگردانان مستقلی به میدان وارد شوند و دست به تجربه‌های مستقل بزنند و در حوزه طنز و کمدی نیز کارگردانانی، چون برزو نیک‌نژاد که پیش از این در چند پروژه با او همکاری کرده بودند به شکل مستقل و جدی وارد کار شدند. با این حال این اولین تجربه کارگردانی نجف‌زاده محسوب می‌شود و باید دید با چه تجربه‌ای خود را به دنیای کارگردانی معرفی می‌کند.
علیرضا نجف‌زاده درباره قصه این سریال توضیح داده است: شخصیت محوری این سریال کاراکتری به نام کمال شهری است که مدیر ارشد یک وزارتخانه است و قصه هم از موضوعات روز جامعه است.
وی درباره حضور لطیفی و همچنین تجربه کار در سریال‌های پربازیگر نیز گفته است: خوشحالم که در این پروژه در کنار استادم محمدحسین لطیفی کار می‌کنم و امیدوارم تولید این کار به خوبی ادامه پیدا کند. این سریال اثری پر بازیگر است با این حال من تجربه کار‌های پربازیگر زیاد داشته‌ام و از بابت مدیریت چنین کاری مشکل نداریم.
ابتدا قرار بود بهرام بهرامیان این سریال را کارگردانی کند که، چون درگیر پروژه دیگری بود از این کار کنار کشید و بعد نام لطیفی و نجف‌زاده مطرح شد.
شاید تصور بر این باشد که این سریال درباره موضوعی حساس است و می‌تواند دچار سانسور شود البته که سریال روی موضوعات روز جامعه در یک سال اخیر دست می‌گذارد، اما از زاویه شوخی به همه آن‌ها وارد می‌شود و از پوشک بچه تا دیگر موارد وارد نقد‌های اجتماعی خود می‌کند، اما قصه در بحث بازنشستگی‌ها بیشتر قرار است مخاطب را به همذات پنداری با مدیری که می‌خواهد بازنشسته شود وادارد!
بازیگران این سریال جز هدایت هاشمی که اگرچه پیش از این هم در موقعیت‌های طنز قرار گرفته است از چهره‌های طنز تلویزیون هستند که شامل هنرمندانی، چون مهران غفوریان، مرجانه گلچین، یوسف تیموری، مهران رجبی و… می‌شوند.
به‌رغم جذابیت این ترکیب، اما شاید مهمترین برگ برنده این سریال همان روایت داستانی از یک کاراکتر دولتی و سیاسی باشد که کمتر به دل قصه‌های تلویزیونی راه یافته است و ماجرای بازنشسته‌ها هم در یک سال اخیر سوژه اصلی رسانه‌ها بوده است.
مهران مهام درباره حضور علیرضا نجف‌زاده به عنوان کارگردان «زوج یا فرد» بیان کرد: خیلی از سریال‌های تلویزیونی در سال‌های اخیر ترکیبی تکراری در بازیگر، کارگردان و دیگر عوامل پیدا کرده است به گونه‌ای که انگار همه از روی دست هم سریال می‌سازند. قاعدتاً اولین تأثیر این اتفاق آزار تماشاگر است. به ویژه اگر در روایت و داستان هم اتفاق جدیدی رقم نخورد فضا‌ها همه تکراری خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه نجف‌زاده در این پروژه اولین کارگردانی مستقل خود را انجام می‌دهد، اظهار کرد: در قدم اول مدیران و در قدم بعدی تهیه‌کنندگان باید ریسک کرده و به کارگردانان جوان فرصت دهند تا خود را بیازمایند درست است که آنتن رسانه ملی فرصت آزمون و خطا ندارد، اما اگر این فرصت در اختیار جوانانی که تجربه کار در کنار بزرگان را به‌ویژه در کار‌های مناسبتی و تولیدات سرعتی داشته‌اند، قرار بگیرد نسل جدیدی از کارگردانان را وارد میدان خواهیم کرد. به این ترتیب هم تعداد زیادی از کارگردانان و هم افکاری جدید وارد تلویزیون شده و هم ایده‌های نو مطرح می‌شود و همچنین می‌توان ایجاد شغل کرد.
این تهیه‌کننده افزود: علیرضا نجف‌زاده سال‌هاست در کنار سیروس مقدم و محمدحسین لطیفی دستیار کارگردان بوده است و اکنون در پروژه‌ای حضور دارد که حالا لطیفی به عنوان مشاور همراهی‌اش می‌کند.
مهام درباره ویژگی‌های نجف‌زاده اظهار کرد: او خوش ذوق است و با وسواس کار می‌کند و برای پلان به پلان کار فکر می‌کند و انگیزه بالایی دارد. به نظر من انگیزه‌های او حتی از یک کارگردان پیشکسوت نیز بیشتر است، چون می‌خواهد خود را نشان دهد و به همین دلیل از کوچک‌ترین پلان خود نمی‌گذرد.
تهیه‌کننده سریال‌های «دردسر‌های عظیم» و «دلنوازان» بیان کرد: نجف‌زاده سعی دارد به بهترین شکل ممکن، خود را ماندگار کند اگرچه که ساخت سریال نوروزی کار راحتی نیست، اما لطیفی به عنوان مشاور کارگردان و البته مشاور پروژه در تولید این سریال همکاری داشت و آن‌ها در روز‌های مختلف با یکدیگر گفتگو می‌کردند و لطیفی برای دکوپاژ و دیگر مسائل مرتبط با سریال مشورت می‌داد. این سریال با لطیفی کلید خورد و به تدریج نجف‌زاده به طور مستقل کار را در دست گرفت.
منبع: مهر
انتهای پیام/