در این آییین که با حمایت دانشگاه عدالت برگزار شد، حجت الاسلام حسن مهدوی که با حمایت سیزده ساله مرکز تحقیقات اسلامی ائمه اطهار این اثر را ترجمه کرده است، بیان کرد: انتشار ترجمه من فرصتی شد تا بار دیگر از مقام علمی آیت الله هاشمی شاهرودی و اهمیت آثار علمی وی تجلیل به عمل آید.
این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به ایام فاطمیه (س) بیان کرد: محور همه این مباحث و دروس ولایت است، و اگر خداوند انسان را برای عبودیت آفریده، عبودیت بدون ولایت داشتن بی معناست، محوری‌ترین شخص در تاریخ اسلام در سنگر دفاع از ولایت حضرت زهرا (س) بوده است و کسانی که برای دفاع از حریم ولایت تلاش می‌کنند ادامه دهندگان راه آن حضرت هستند، از ولایت خدا گرفته تا ولایت امام و ولایت فقیه که ادامه همان صراط در عصر حاضر است.
وی افزود: تلاش حکومت اسلامی باید جاری شدن احکام فقهی اسلام در سطح جامعه باشد که حضرت امام خمینی و آیت الله هاشمی شاهرودی در این راستا تلاش‌های بسیاری کردند.
حجت الاسلام مهدوی تصریح کرد: در حوزه تولید علم آیت الله شاهرودی در فرصت درس و بحث که در عراق داشتند علاوه بر کتاب بحوث، مسائل جدید فلسفی را تقریر و باز بینی کرده بودند که متاسفانه بخش عمده‌ای از این یادداشت‌ها در زمان حمله ماموران صدام به منزل ایشان در عراق از بین رفت، در حوزه اجرا نیز وی ۱۰ سال قاضی القضات بود و تلاش کرد در عرصه‌های گوناگون این مباحث فقهی را بکارگیری کند.
این استاد حوزه علمیه قم گفت: عالمی همچون آیت الله شاهرودی که همزمان در سه جبهه اصول و لایت، جبهه مصادیق و تطبیقات و جبهه اجرای احکام فعالیت داشته قطعا تاثیرگذار‌تر از عالم دیگری است که صرفا گوشه منزل نشسته و کار علمی کرده است و وضعیت این دو قابل مقایسه نیست.
وی تصریح کرد: اگر آیت الله شاهرودی فقط دنبال فعالیت علمی رفته بود شاید از بزرگترین مراجع دوران حیات خویش می‌شد، ولی مبارزه با نفس و درک مقتضیات زمان پس از تشکیل حکومت اسلامی سبب شد وارد جامعه شود.
مهدوی با اشاره به لزوم تسهیل دسترسی به منابع اصیل فقهی گفت: خبرنگاری در جلسه‌ای از چرایی مفهوم تورم در علم فقه و اصول از من می‌پرسید، یعنی چنین مشکلاتی خبرشان تا رسانه‌ها نیز رفته است، عربی بودن منابع فقهی خود یکی از مشکلات جدی است که خوانش آن‌ها را سخت‌تر می‌کند.
این استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: شهید صدر یکی از نوابغ عصر ما بود و معتقد ام بدون مراجعه به آثار وی انجام کار عمیق و جدید امکان پذیر نیست، در مدت ۱۳ سال گذشته همه هفت جلد کتاب بحوث را ترجمه کرده و شرح نوشته ام و برای این هدف چند بار کل هفت جلد را خوانده ام، استاد بنده، ارزیابی که از طرف موسسه ائمه اطهار برای کار قرار گرفت و ویراستار نیز همگی از اهالی فضل بوده اند و آن‌ها نیز مستقلا متن را خوانش کرده اند، لذا تلاش شده در حد وسع ما کمترین ایراد را داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: برای نگارش شرح کتاب بحوث از تقریرات دیگر همچون آیت الله حائری، عبدالساطر و درسنامه آیت الله شاهرودی استفاده شده و سعی شده نسخه شرح و ترجمه نیز همچون نسخه اصلی در هفت جلد باشد در صورتی که نسخه اصلی در مجلدات ۴۰۰ صفحه‌ای و نسخه شرح ترجمه در جلد‌های ۷۰۰ و گاهی ۸۰۰ صفحه‌ای جمع بندی شده است.
این پژوهشگر علوم دینی افزود: خصوصیت مهم دیگر این ترجمه آدرس دهی صفحه به صفحه به کتاب بحوث می‌باشد تا تطبیق با متن اصلی برای خواننده راحت‌تر شود، تهیه ارجاعات این اثر کار بسیار سختی بود، زیرا ۹۰ درصد مطالب بدون آدرس ذکر شده بودند چنانچه آنزمان آدرس دهی بصورت کنونی مرسوم نبود، گاهی ۳-۴ روز برای پیدا کردن آدرس یک صفحه در مثلا کتاب مقالات محقق عراقی وقت صرف می‌شد.
مهدوی در ادامه گفت: خطاب به مسئولین یادآور می‌شوم که گاهی نحوه برخورد شما با یک فرد مسیر زندگی وی را تغییر می‌دهد، سال‌ها قبل که اولین کتاب خویش را نوشتم با آنکه در جشنواره علوم انسانی علامه حلی نیز ارائه شده بود کسی زیر بار چاپ آن نمی‌رفت، تا حدی که سرخورده شده بودم، اما وقتی خیال شما راحت است می‌دانید که حتی اگر ۱۳ سال هم نگارش کتابی به طول انجامد موسسه‌ای هست که آنرا چاپ کند و کار شما را به نتیجه برساند.
شهید صدر بر قله دویست سال اخیر فقه شیعه ایستاده است
در ادامه این جلسه حجت الاسلام محمد حسین بیاتی رئیس دانشگاه عدالت بیان کرد: شهید صدر اجزاء اول و دوم کتاب بحوث که آیت الله شاهرودی از درس‌های وی تهیه کرده بود را خواند، ولی شهادت فرصت مطالعه بقیه مطالب را به وی نداد.
وی تصریح کرد: شهید صدر زمانی که قصد نوشتن کتاب حلقات را داشتند از جزواتی که آیت الله شاهرودی تهیه کرده بود استفاده کردند، لذا فردی که این سابقه را نداند تصور می‌کند بحوث از حلقات استخراج شده که در این معنا درست است، بجز آنکه بحوث به قلم آیت الله شاهرودی می‌باشد و جای تاسف دارد که این مراسم تجلیل از مترجم در فقدان ظاهری آن عالم بزرگوار برگزار می‌شود.
رئیس دانشگاه عدالت گفت: شهید صدر فعال، کنشگر و سوار بر زمان بود، یعنی همراه با موضوعات زمان نبود بلکه بر آن‌ها تسلط داشت، آیت الله شاهرودی نیز اینچنین بود، مثلا زمانی که شاگردان از چرایی لزوم مطالعه در خصوص ثمن شناور از وی پرسیدند، پاسخ داد قرارداد‌های نفتی ما بصورت بیع بین المللی و ثمن شناور نوشته می‌شوند در صورتی که وجه فقهی این‌ها هنوز بررسی نشده است.
این پژوهشگر علوم اسلامی تاکید کرد: شهید صدر در دو صده اخیر میان هم عصران بر قله فقه شیعه ایستاده است و آیت الله شاهرودی در حالی که ولایت را در مقام اجرا نیز دنبال می‌کرد بر بحوث شهید صدر سه مجلد نگاشته که حجم آن‌ها بیش از اصل کتاب بحوث است، یعنی به روایتی از شهید صدر نیز جلو زده است.
بیاتی افزود: آیت الله شاهرودی نسبت به بی نقص و روزآمد بودن مطالب چنان اصراری داشتند که کتاب آراء را بار‌ها از چاپ برگرداندند تا در مباحث تجدید نظر یا اضافات صورت گیرد، به نحوی که روزی به فرزند خویش گفتند اینبار اگر اصرار هم کردم کتاب را از چاپخانه بر نگردانید، همین اصرار البته سبب شد خیلی از آثار وی در زمان حیات اش نهایی نشوند.
آیت الله شاهرودی میراث دار اصلی مکتب صدر بود
حجت السلام امیر رضا دهقانی نیا سخران بعدی این مراسم که به همت دانشگاه عدالت برگزار شد، تاکید کرد: خیلی از ابعاد علمی آیت الله هاشمی شاهرودی الان مشخص نخواهد شد، آنچه از وی بجا ماند اختصاص به فقه و اصول ندارد بلکه در فلسفه، تاریخ، قانون، سیاست مالی و بسیاری دیگر از ابعاد معرفت انسانی تولید علم کرده است، شهید صدر وی را به عنوان میراث دار این مکتب به بسیاری از مراکز علمی دنیا اعزام می‌کرد، لذاست که علمای کشور‌های دیگر تعابیری در باب وسعت علمی آیت الله شاهرودی به کار می‌برند که در داخل ایران شاید رایج نباشد.
این پژوهشگر علوم دینی گفت: الان اقتصاد اسلامی یعنی مباحث عقود، در حالیکه مباحث بسیار گسترده تری وجود دارد و بانکداری و عقود اسلامی گوشه‌ای از آنچه است که اقتصاد اسلامی نام نهاده می‌شود.
وی تصریح کرد: در حال حاضر توجه به اصول صدر بدون خواندن آنچه از استاد باقی مانده امکان پذیر نیست، اصول صدر در جای خود، ولی اصول بعد از صدر از آن آیت الله شاهرودی است. جمعی از فضلای قم آمدند کتاب بحوث وی را تحصیل کنند، مباحث اینقدر سنگین بود که فقط یکی از طلاب دوره را به اتمام رساند.
دهقانی نیا که سال‌ها تجربه شاگردی آیت الله شاهرودی را داشته یادآور شد: رهبر انقلاب تاکید داشتند دوره مبحث خاصی به صورت کامل برگزار شود، لذا جمعی از طلاب شب‌ها خدمت آیت الله شاهرودی می‌رفتیم و وی با یک کفه دست کاغذ یادداشت شده به کلاس درس می‌آمد و دو ساعت درس کامل با پرسش و پاسخ ارائه می‌کرد، سوال می‌کردیم این حجم از مطلب که در این کاغذ جا نمی‌شود، وی پاسخ می‌داد مطلب در سینه من است این تکه کاغذ را فقط برای گرم کردن فضای ابتدای جلسه با خود می‌آورم.
وی با ذکر خاطره دیگری گفت: آقا مسعود فرزند رهبر انقلاب تعریف می‌کردند که گاهی استاد را در محاکم می‌دیدیم و حین تردد در جلسات سوالی می‌پرسیدیم، وی همینطور که در حال قدم زدن بود جوابی می‌داد که از آنچه در کتب آمده کامل‌تر بود، انگار که اصول در خون وی جاری است.
این روحانی که قاضی دادگاه نیز می‌باشد، بیان کرد: گاهی که مشکلات قضایی پیش می‌آمد به صاحبان رسالات مراجعه می‌کردیم، بعضا تا یک روز زمان می‌خواستند که جواب ما را بدهند، شبیه همین سوالات را از مرحوم هاشمی شاهرودی که می‌پرسیدیم درجا پاسخ می‌گفتند اگر اشکال می‌کردیم اشکال را نیز پاسخ می‌گفتند، گاهی تا دو اشکال بعدی که ممکن بود به ذهن ما برسد را نیز خود بیان می‌کرد و قاعده حل آن‌ها را توضیح می‌داد.
حفظ انقلاب اسلامی به اجرای اصول صدر وابستگی دارد/ فقه اسلامی پیشرفت نکند شیعه درجا می‌زند
دکتر احمد اسماعیل تبار سخنران بعدی یادآور شد: آیت الله شاهرودی از دهه ۶۰ درس خارج فقه فارسی و عربی خود را در ایران شروع کرد، وسواس زیاد استاد در خصوص محتوا و بروز رسانی باعث شد برخی عناوین از جمله کتاب بیع وی تا دم فوت نامبرده نیز سامان داده نشوند، این در حالیست که خیلی از درس‌هایی که الان داده می‌شود اصول نیست بلکه تاریخ اصول است یعنی گزارشی است از آنچه در گذشته رخ داده است.
این استاد دانشگاه علوم قضایی افزود: در روزگار کنونی کسی که اصول آیت الله شاهرودی را نخوانده باشد اصلا مجتهد نیست، طبیعت این علم بگونه‌ای است که اگر پیشرفت نکند شیعه در جا خواهد زد.
وی در مراسم رونمایی که در دانشگاه عدالت برگزار شد، تصریح کرد: حفظ انقلاب اسلامی به اجرایی شدن اصول صدر بستگی دارد، زیرا ساختار قوانین کشور باید عوض شود، وگرنه با قانونی که قبل از انقلاب تصویب شده و روح غربی دارد نمی‌توان جلوی لیبرالیسم آمریکا ایستاد.
این محقق علوم دینی با ذکر نمونه‌ای از مشکلات فقهی امروز کشور گفت: در شرایطی که تحریم هستیم میلیون‌ها یورو تخصیص می‌دهند به فردی که نمی‌شناسند، جنبه فقهی شناخت اهلیت چنین شخصی را چگونه باید تبیین کرد.
اسماعیل تبار بیان کرد: در دانشگاه علوم قضایی دانشجویان نخبه‌ای داریم که رتبه‌های زیر صد کنکور را دارند، ولی با مباحث فقهی که روبرو می‌شوند تازه می‌فهمند فقه شیعه چه اقیانوسی است، دانشجویی می‌گفت: من رتبه ۴۰ کنکور هستم، ولی از دیشب تا الان بیش از سه صفحه از فلان کتاب فقه را نتوانستم بخوانم.
ترجمه سبب توسعه دیدگاه صاحب اثر می‌شود/ با دیدگاه برخی آقایان قرآن‌ها را هم نباید ترجمه می‌کردیم
حجت الاسلام سید بهاالدین ضیائی سخنران بعدی آیین تجلیل دانشگاه عدالت بیان کرد: جایی که قرآن مهجور باشد آنچه منصوب به آن است نیز مهجور خواهد بود، باید دید عامل مهجور واقع شدن آثار شهید صدر چیست.
وی تصریح کرد: اگر آیت الله صدر شهید شد، ولی بنابر سنت الهی، خداوند آیت الله شاهرودی را به دنیای اسلام داد که می‌بینیم بعضی از آراء وی چقدر از شهید صدر جلو‌تر است.
این پژوهشگر علوم دینی افزود: برخی علما معتقد اند کتاب‌های سنگینی همچون بحوث اگر ترجمه شوند از اصل می‌افتند، با این فرضیه که قرآن کریم را هم نباید ترجمه فارسی کنیم، ترجمه سبب توسعه یافتن دیدگاه‌های صاحب اثر می‌شود و همانگونه که خود مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی در زمان حیات بیان فرموده بودند، از ترجمه شدن اثر گرانبهای خویش خورسند بودند.
ضیائی در پایان تصریح کرد: همه این درس و بحث‌ها و سال‌ها مجاهدت علمی علمای اسلام برای اینست که نتایج در کتاب‌ها نمانند بلکه در قوانین و محاکم اسلامی ظهور و بروز بیرونی داشته باشند و بکارگیری شوند تا خیر آن به جامعه اسلامی و مردم برسد.
انتهای پیام/