"مرتضی براری" رئیس سازمان فضایی جمهوری اسلامی ایران به مناسبت روز فناوری فضایی در گفتگو با شبکه العالم، در رابطه با آخرین وضعیت کشور در بخش صنعت فضایی توضیحاتی ارائه داد.
جزو ۱۱ کشور دنیا در صنعت فضایی هستیم
امروز روز فناوری فضایی است؛ بفرمایید در این ۴۰ سال که از انقلاب اسلامی گذشته است ما چه پیشرفت‌هایی در این زمینه داشته ایم؟ و تا چه حد به دانش بومی این صنعت دست پیدا کرده ایم؟
دستیابی کشورمان به چرخه کامل فناوری فضایی یکی از مهمترین دستاورد‌ها در این ۴۰ است از همی رو شش رکن مهم این چرخه شامل طراحی، ساخت ماهواره، ماهواره بر، پایگاه پرتاب، ایستگاه کنترل و هدایت ماهواره، ایستگاه دریافت داده‌های ماهواره و تحلیل و پردازش داده‌های ماهواره‌ای از مهمترین دستاورد‌های ما طی این ۴۰ سال بوده است که خوشبختانه با توان و دانش متخصصان داخلی به این مهم دست پیدا کردیم و باید گفت که تسلط متخصصان و دانشمندان به این چرخه و دانش آن‌ها مهمترین سرمایه است.
اکنون جزو ۱۱ کشور دنیا در صنعت فضایی هستیم و در بخش علمی نیز ما رتبه نخست منطقه را در عرصه فضایی داریم و طبق اخرین آمار مراجع بین المللی با ۳ پله رشد رتبه ۱۱ دنیا را دارا هستیم یعنی امروزه دستیابی به چرخه کامل فضایی و نیروی متخصص و ارزشمند و توانمند مهمترین سرمایه ما در عرصه فضایی هستند که خوشبختانه توانستیم با طراحی و ساخت ماهواره پیام که ماهواره عملیاتی است و پرتاب آن به مدار بالای ۵۰۰ کیلومتر توفیقاتی دست پیدا کنیم که باید گفت: مهمترین برنامه ما در دهه پنجم انقلاب تصبیت و صنعتی سازی چرخه کامل فناوری فضایی و هدایت این چرخه در راستای حل نیاز‌های کشور و توسعه آبادانی ایران است.
وظیفه سازمان فضایی ایران چیست؟
سازمان فضایی ایران سال ۱۳۸۲ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و همزمان با آن شورای عالی فضایی شکل گرفت که رئیس آن رئیس جمهور است و رئیس سازمان فضایی دبیر شورای عالی فضایی است که شورای عالی فضایی ۴ رکن مسئولیت بر عهده اش است که شامل سیاستگذاری، هماهنگی، برنامه ریزی، نظارت بر کل فعالیت‌های فضایی کشور می‌شود. سازمان فضایی مجری برنامه‌های شورای عالی فضایی و عالی‌ترین مرجع اجرایی حوزه فضایی است.
آیا در زمینه فضایی همکاری مشترکی با کشور‌های مختلف داریم؟
از سال ۸۴ یک دهه تلاش کردیم که با شرکای بین المللی بتوانیم در طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره در عرصه فضا اقداماتی را انجام دهیم. یک دهه تلاش ما منتج به نتیجه‌ای نشد از همین رو تصمیم گرفتیم با اتکا به توان داخلی در این عرصه با قدرت حضور داشته باشیم اولین پرتابگر ما سفیر بود که ظرفیت پرتاب ماهواره ۵۰ کیلوگرمی را در مدار ۲۵۰ کیلومتری را داشت که ماهواره امید، رصد و نوید را با موقیت پرتاب کردیم.
برنامه بعدی ما طراحی پرتابگری بود که بتواند ماهواره‌ای به وزن ۲۵۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد که ماهواره بر سیمرغ بود و خوشبختانه این ماهواره بر توانست این ماموریت را انجام دهد که بحث بعدی ما مجهز شدن به ماهواره بر‌هایی است که بتواند ماهواره ۵۰۰ کیلوگرمی را تا مدار ۱۰۰۰ کیلومتری حمل کند.
در بخش علمی رتبه نخست منطقه را در عرصه فضایی داریم
رتبه فضایی ایران در منطقه چگونه است؟
از لحاظ علمی رتبه اول را از آن خود کرده ایم و تنها کشوری که صاحب ماهواره بر در منطقه است کشورما می‌باشد، کشور‌های منطقه با همکاری با کشور‌های توسعه یافته در این راستا حرکت می‌کنند، اما ایران با تکیه بر توان داخل و شعار ما می‌توانیم در این راه قدم برداشته است.
علاقه‌مند به همکاری با کشور‌های منطقه در عرصه فضایی هستیم/ کل فعالیت‌های فضایی ما صلح آمیز و در راستای توسعه و رفاه کشورمان است
آیا اکنون همکاری مشترکی با کشور‌های مختلف برای ساخت ماهواره مشترک داریم؟
همان طور که گفته شد کشور‌های توسعه یافته علاقه‌مند نبودند که ایران را در عرصه فضایی کمک کنند، اما اکنون ما علاقه‌مند هستیم با کشور‌های منطقه و دوست، همکاری مشترک داشته باشیم و دانش خود را در اختیار آن‌ها قرار بدهیم. با توجه به این نکته که کل فعالیت‌های فضایی ما صلح آمیز و در راستای توسعه و رفاه کشورمان است ما آمادگی داریم باکشور‌های دوست و منطقه این دستاورد‌ها را به اشتراک بگذاریم از همین رو با توجه به اینکه عرصه فضا بین المللی است و مظهر همکاری‌های مشترک است از همین رو ما علاقه‌مند هستیم با همکاری کشور‌ها در توسعه فضایی همکاری مشترک داشته باشیم.
مذاکرات با چندین کشور منطقه برای همکاری فضایی را شروع کرده ایم
ما با چندین کشور منطقه همکاری‌ها را شروع کردیم که اکنون در مرحله مذاکرات هستیم. امیدواریم با همکاری کشور‌های منطقه ماهواره‌های مشترک بسازیم. ماهواره مهمترین ابزار برای حل چالش‌های زیست محیطی است ما اکنون در منطقه‌ای زندگی میکنیم که با انواع چالش‌های زیست محیطی سروکار داریم این نیاز است که با همکاری منطقه و ساخت ماهواره‌ها بر این مشکلات غلبه کنیم.
در زمینه اقتصاد فضا سهم ایران چه مقدار است و چگونه می‌توانیم این سهم را افزایش دهیم؟
امروزه اقتصاد فضایی بسیار جذاب و شتابان است، زیرا در یک دهه گذشته اقتصاد فضا ۱۳۹ درصد رشد داشته است در مقابل متوسط اقتصاد دنیا ۱۹.۴ درصد بود که بدین معنا است که رشد اقتصاد فضا ۶.۵ برابر متوسط اقتصاد جهان بوده است و پیش بینی می‌شود تا ۲۰ سال اینده این اقتصاد با همین شتاب پیش برود از همین رو تلاشمان این است که با توسعه کاربرد‌های ماهواره و کسب و کار فضا پایه، بتوانیم سهم خود را در اقتصاد فضا ارتقا بدیم. در تلاشیم تا این اقتدار علمی در عرصه فضا را به اقتدار اقتصادی در عرصه فضا تبدیل شود. بسیار امیدوار به آینده هستیم تا سهم خود را در اقتصاد فضایی داشته باشیم.
کاربرد‌های مختلف ماهواره چیست؟
کل فعالیت‌های سازمان فضایی صلح آمیز است؛ امروزه مهمترین کاربرد‌های ماهواره‌های سنجش از دور در راستای پایش محصولات کشاورزی، پایش تنوع محصولات کشاورزی، پایش سلامت محصولات کشاورزی است. ما یکی از قطب‌های غالب کشورمان قطب اقتصاد کشاورزی است. بیش از ۱۶ میلیون هکتار زمین کشاورزی داریم و نیاز داریم از ظرفیت فناوری برای توانمند سازی صنعت کشاورزی و برای افزایش بهره وری صنعت کشاورزی، برای کاهش هزینه‌های کشاورزی استفاده کنیم. ما در صنعت دشت مغان در یک پایلوتی توانستیم با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای ۴ میلیارد تومان مصرف سموم را کاهش دهیم که صرفه جویی در مصرف سموم علاوه بر اینکه این خود یک شاخص مثبت است، باعث افزایش سلامت غذایی می‌شود و امنیت غذایی ارتقاع پیدا می‌کند.
ما امیدواریم که بتوانیم از ظرفیت ماهواره‌ها در ارتقای صنعت کشاورزی، حل چالش‌های زیست محیطی استفاده کنیم. کشور ما با کمبود منابع آب، با خشکسالی و تغییر اقلیم مواجه است و تلاش ما این است که با ظرفیت داده‌ای ماهواره‌ای به مدیران ارشد تصمیم ساز کشور کمک کنیم که حوضچه‌های آبریزمان کجاست و چگونه بتوانیم این منابع استراتژیک را مدیریت کنیم ما روزانه منابع آب سطحی کشور را پایش میکنیم. ما در کشور و منطقه با چالش گرد و غبار مواجه هستیم؛ می‌توانیم گرد و غبار‌های داخلی را پایش و منشا ایجاد گرد و غبار را شناسایی کنیم و این مشکل را حل کنیم.
کشور ما صاحب منابع طبیعی و جنگل است و ممکن است دچار آتش سوزی شوند؛ ما از طریق ماهواره‌ها پروژه جنگل ملی گلستان را شروع کردیم تا بتوانیم هر اتفاقی در جنگل می‌افتد سریعا این اطلاعات را در اختیار مدیران ارشد قرار بدهیم.
امیدواریم همکاری‌های منطقه‌ای توسعه پیدا کند در راستای ماهواره‌های مخابراتی، اکثر تبادلات بانکی، جایگاه‌های سوخت، پوشش ارتباطات مناطق روستایی دورافتاده از طریق ماهواره‌های مخابراتی انجام می‌گیرد ما باید زیر ساخت‌های ارتباطی را در سطح جامعه و در تمام مناطق روستایی دور افتاده توسعه پیدا کند و ماهواره‌ها مهمترین ظرفیت برای پوشش ارتباطات هستند.
۵ ماهواره آماده پرتاب داریم
طی روز‌های آینده ایران قصد دارد تا ماهوارۀ دوستی را به فضا پرتاب کند. در رابطه با مأموریت این ماهواره برای ما توضیح دهید؟
مهمترین اولویت ما توسعه زیر ساخت‌های فضایی است در راستای ماهواره‌های سنجشی سال ۹۰ ماهواره نوید را پرتاب کردیم در مدار آزمایشی ۲۵۰ کیلومتری و بعد ماهواره سنجشی پیام را که ۴۰ پله ارتقاع نسبت به ماهواره نوید داشت؛ یعنی از لحاظ تفکیک کیفیت تصاویر ده برابر، از لحاظ ارتفاع مداری بیش از دو برابر و از لحاظ وزن ماهواره بیش از دو برابر رشد داشتیم.
خدا را شاکریم که ما توانستیم با پرتاب ماهواره پیام در مدار ۵۰۰ کیلومتری این مسیر را طی کنیم و، چون کشور ما با توان و دانش خود مسیر توسعه فناوری را طی می‌کند، با گذر‌ها و پیچ‌هایی مواجه هستیم که باید خودمان این مسایل را کشف و حل کنیم که ما خوشبختانه ماهواره پیام در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفت برای اینکه ماهواره در مدار تزریق شود باید سرعت تزریق به هفت ونیم (۷.۵) کیلومتر بر ثانیه برسد که بتوانیم نیروی گریز از مرکز و نیروی جاذبه یکسان شود تا ماهواره بتواند دور مدار به طور ثابت بچرخد که ما ۳۰ ثانیه به آن سرعت نرسیدیم، اما ما ۵ ماهواره آماده پرتاب داریم. ماهواره بعدی که در آینده نزدیک پرتاب می‌شود، "ماهواره دوستی" است که امیدواریم ان شاء الله با قرار گیری این ماهواره در مدار بتوانیم خدماتی را به جامعه ارائه دهیم.
در زمینه حضور بخش خصوصی در زمینه فناوری فضایی چه برنامه‌هایی دارید؟
من تاکید داشتم که اقتصاد فضا بسیار جذاب است در دنیا ۷۶ درصد اقتصاد فضا توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شود پس طبیعی است که ما یکی از اقداماتمان این است که تصدی گری را در بخش فضایی به حداقل برسانیم نه اینکه مسئولیت پذیریمان را کم کنیم اینکه بستر را فراهم کنیم تا بخش خصوصی در این عرصه ورود و سرمایه گذاری کند به همین خاطر ما یک بسته فرصت‌های سرمایه گذاری در عرصه فضا تدوین کردیم ما اپراتور ماهواره مخابراتی را تصویب کردیم و از بخش خصوصی درخواست کردیم تا رد این عرصه ورود پیدا کنند خوشبختانه چندین کنسرسیوم در حال شکل گیری برای ورود به این عرصه هستند و در پروانه قرار دادیم که می‌توانند اپراتور‌های بین المللی تا ۴۹ درصد در این پروانه‌ها با بخش خصوصی داخلی مشارکت کنند و در همین جا دعوت می‌کنم از همه شرکت‌های منطقه ای، اپراتور‌های ماهواره ایی منطقه‌ای تا در این عرصه ورود پیدا کنند و ما آمادگی و استقبال داریم، علاوه بر اپراتورماهواره مخابراتی، پروانه اپراتورماهواره سنجشی هم مسیر تصویب خود را طی می‌کند، ایستگاه‌های دریافت داده‌های ماهواره‌ای هم مسیر تصویب خود را طی می‌کند. ما آمادگی داریم علاوه بر مشارکت بخش خصوصی داخلی، از سرمایه گذاری و مشارکت شرکت‌های منطقه‌ای نیز استقبال کنیم. امیدواریم که شاهد ورود بخش خصوصی در این عرصه باشیم. از طرفی اقدام دیگری برای توسعه بازار و توسعه کاربرد‌های فناوری فضایی انجام دادیم، ما ارشیوی از ۴۰ سال داده‌های ماهواره‌ای داشتیم، آزاد سازی داده‌های ماهواره‌ای در راستای ایجاد توسعه کسب و کار و ارائه خدمات به جامعه را در اولویت خود قرار دادیم این می‌تواند مهمترین سرمایه و محرک برای کسب و کار‌های فضا پایه باشد. ما با دانشگاه جلساتی داشتیم که خوشبختانه در همین همایشی که وزارت جهاد کشاورزی تشکیل داده بود صد استارتاپ کشاورزی شکل گرفت و تلاش ما بر این است که با توسعه استارتاپ‌ها و با استفاده از داده‌های ماهواره ایی بتوانیم به کشور مان خدمت کنیم.
در زمینه توسعه فناوری فضایی و استفاده صلح آمیز از فضا چه برنامه‌هایی دارید؟
یکی از اولویت‌های ما این است که ماهواره‌های بومی ما در مدار قرار بگیرد و بتوانند خدمات پایدار به جامعه بدهند و ملت ما از فضا بتواند استفاده کنند و منتج به رفاه جامعه شود در آیات قرآن بیش از ۲۲۰ آیه در خصوص فضا داریم و اهمیت آن را خداوند در آیات قرآن اشاره کرده است و امیدواریم دستیابی به فضا منتج به توانمند شدن کشور شود.
دومین موضوع مهم همکاری مشترک با کشور‌های منطقه است ما در هفته جاری به عنوان هماهنگ کننده بخش فضایی "گروه ۷۷ " انتخاب شدیم. بعد از انقلاب این اولین هماهنگی است که به کشور ما داده شده که امیدواریم طی یک سال آینده این ظرفیت باعث تقویت همکاری‌های بین المللی در راستای حل چالش‌ها زیست محیطی شود.
تلاش آمریکا برای نظامی سازی فضا
چندی پیش روسیه در مورد تلاش آمریکا برای نظامی سازی فضا هشدار داد. ارزیابی شما از این مسأله چگونه است؟
در معاهدات قید شده که فضا میراث مشترک بشریت است به همه کشور‌ها حق داده شده که این فضا و بستر برای توانمند سازی کشورشان استفاده کنند و تاکید شده که فضا بستر تاخت وتاز بخش نظامی نشود، اما متاسفانه کشور آمریکا با تشکیل نیروی فضایی و تجهیز فضا عملا دارد فضا را بستر این حوزه می‌کند. ما امیدواریم و تاکید داریم که هم سازمان ملل و همه کشور‌ها کمک کنند تا فضا فرصتی برای کمک به بشر شود نه فرصتی برای تهدید جوامع.
منبع:العالم
انتهای پیام/